Dobór odpowiedniego oświetlenia do domowej uprawy

Steven Voser

Dziennikarka specjalizująca się w tematyce konopi, nominowana do nagrody Emmy

Steven Voser

13 Czerwiec 2019

Sztuczne oświetlenie to podstawa każdej domowej uprawy marihuany w pomieszczeniu. To właśnie światło napędza kluczowe procesy życiowe roślin, takie jak fotosynteza i transpiracja. Natężenie światła, jego widmo oraz odpowiednie ustawienie lamp względem roślin wspólnie decydują o tym, jak efektywnie roślina wykorzystuje światło i jak silnie się rozwija. Manipulowanie fotoperiodem na poszczególnych etapach cyklu rozwojowego konopi jest kluczowe, aby zapewnić bujny wzrost wegetatywny oraz obfite kwitnienie.

RODZAJE OŚWIETLENIA DO UPRAWY KONOPI

Istnieje wiele systemów oświetleniowych, których można użyć do uprawy nasion marihuany. To właśnie rosnące zapotrzebowanie na wysokiej jakości indoor sprawiło, że w ostatnich latach tak mocno rozwinęły się technologie doświetlania roślin. W ciągu dwóch ostatnich dekad na rynek trafiły świetlówki CFL, wysokowydajne świetlówki liniowe, lampy LED z regulowanym spektrum oraz superwydajne, cyfrowe układy zasilające. Znajomość zalet i ograniczeń każdego z tych typów oświetlenia pomoże Ci świadomie wybrać rozwiązanie idealne do Twojej uprawy.

1. WYŁADOWCZE LAMPY WYSOKOINTENSYWNE (HID)

Lampy HID od lat są standardem w uprawie konopi. Im wyższy strumień świetlny (lumeny), tym lepsza reakcja roślin. W praktyce próbujesz jak najlepiej odwzorować słońce, które dostarcza około 100 000 lumenów na m². Zaletą lamp HID jest bardzo duża moc i szeroki zasięg światła. Wadą – spora ilość wytwarzanego ciepła z dwóch źródeł: same żarówki mocno się nagrzewają, a dławiki (balasty) regulujące napięcie również emitują dużo ciepła. Dlatego w uprawie konopi absolutną podstawą jest porządny wyciąg i dobra cyrkulacja powietrza – szczególnie przy korzystaniu z systemów oświetlenia HID.

WYSOKOCIŚNIENIOWA LAMPA SODOWA

HPS to najbardziej uniwersalny typ lampy wśród źródeł HID. Sprawdza się bardzo dobrze przez cały cykl uprawy. Działa poprzez przepuszczanie prądu przez żarówkę wypełnioną gazem. Obojętny ksenon miesza się tu z parami sodu i rtęci. Pod wpływem prądu mieszanina zaczyna świecić dobrze znanym, żółto-pomarańczowym światłem, typowym dla wielu profesjonalnych upraw. Dominujący żółto-pomarańczowy zakres widma, około 2200 K, jest idealny na fazę kwitnienia.

LAMPY METALOHALOGENKOWE

MH są równie skuteczne do uprawy konopi jak HPS. Podobnie jak one, działają poprzez przepuszczenie prądu przez żarówkę wypełnioną gazem. W tym przypadku gaz zawiera metalohalogenki – związki metali z bromem lub jodem. Światło jest wyraźnie chłodniejsze, niebiesko-białe, ale nadal świetnie sprawdza się od nasiona do zbioru. Niebieskie widmo idealnie wspiera fotosyntezę i najlepiej działa na rośliny w fazie wegetatywnej.

Jeśli masz odpowiedni budżet i zaplecze, najlepsze rezultaty uzyskasz, prowadząc fazę wegetatywną pod lampami MH przy cyklu 18/6, a następnie wymieniając żarówki na HPS przy przejściu na 12/12 i wejściu w kwitnienie. W ten sposób naśladujesz naturalną zmianę widma światła zachodzącą w naturze. Warunki zmieniają się z wiosenno-letnich:

• Światło niebieskie
• Duża ilość promieniowania UV
• Długie dni
• Silny wzrost wegetatywny

Na jesienno-zimowe:

• Światło żółto/pomarańczowe
• Niska ilość promieniowania UV
• Krótkie dni
• Kwitnienie

Każdy z tych typów lamp, poprawnie używany, pozwala uzyskać wysokiej jakości marihuanę od początku do końca cyklu. Zmiana żarówek i widma z wegetacji na kwitnienie przekłada się na optymalne plony.

INTENSYWNOŚĆ ŚWIATŁA W NAMIOTACH UPRAWOWYCH

Lampy HPS i MH występują w wielu wariantach mocy i kształtach żarówek. Im wyższa moc, tym silniejsze światło, które skuteczniej pokrywa większy obszar i głębiej przenika w głąb struktury roślin. Ostateczny wybór zależy jednak przede wszystkim od Twojego doświadczenia. Wśród hodowców marihuany szczególnie popularne są:

150W

• Powierzchnia: 0,6 × 0,6 m, ok. 1–3 rośliny.
• Odległość lampy od wierzchołków: 17 cm
• Te mniejsze lampy HID często mają wbudowany statecznik i można je po prostu podłączyć do gniazdka. Zwykle nie wymagają osobnego wyciągu powietrza. Niewielka przestrzeń i tak będzie dobrze wentylowana dzięki silnemu przepływowi powietrza, którego potrzebuje konopia, aby prawidłowo rosnąć.

250W

• Powierzchnia: 0,8 × 0,8 m, ok. 3–5 roślin
• Odległość lampy od wierzchołków: 25 cm
• Większa moc to również więcej ciepła. Przy lampach ze zintegrowanym statecznikiem trzeba ocenić ilość wydzielanego ciepła i dobrać odpowiednią wentylację. Modele z zewnętrznym statecznikiem łatwiej schłodzić, trzymając statecznik poza przestrzenią uprawową.

400W

• Powierzchnia: 1,0 × 1,0 m, ok. 6–9 roślin
• Odległość lampy od wierzchołków: 30 cm. Jeśli na grzbiecie dłoni jest gorąco, Twoim roślinom też jest za gorąco. Warto ufać zdrowemu rozsądkowi.
• Przy tej mocy lampy z wbudowanym statecznikiem na pewno będą wymagały wyciągu. To już zakres realnie generujący dużo ciepła. Pamiętaj, że konopie najlepiej rosną, gdy temperatura pozostaje poniżej 27°C, a 400W w zamkniętej przestrzeni działa jak mały grzejnik.

600W

• Powierzchnia: 1,2 × 1,2 m, ok. 9–12 roślin
• Odległość lampy od wierzchołków: 40 cm
• W tym przedziale mocy zaczyna się naprawdę dynamiczny wzrost, ale jednocześnie rosną wymagania dotyczące wentylacji. Jeśli lampa nie ma wbudowanego, dedykowanego wyciągu, konieczne będzie zastosowanie skutecznego systemu chłodzenia. Nie oszczędzaj na wentylacji i wyciągu – są kluczowe zarówno dla zdrowych roślin konopi, jak i dla bezpieczeństwa (żeby nie spalić domu).

1000W

• Powierzchnia: 1,5 × 1,5 m, ok. 12–16+ roślin
• Odległość lampy od wierzchołków: minimum 53 cm. Zasada „jeśli dla dłoni jest za gorąco, dla roślin też” ma tu jeszcze większe znaczenie.
• Lampy o takiej mocy i wyższej to międzynarodowy standard w profesjonalnych uprawach z dużą ilością miejsca. Odczujesz wyraźny wzrost rachunków za prąd, a generowane ciepło może podnieść temperaturę w pomieszczeniu nawet o 25°C. Bardzo intensywny ruch powietrza i celowe odprowadzanie ciepła są absolutnie kluczowe. Dobrym rozwiązaniem są cool tube’y – wentylowane, przezroczyste oprawy, które odciągają gorące powietrze bezpośrednio z okolic żarówki. W zależności od klimatu, może być także potrzebna klimatyzacja do precyzyjnej kontroli temperatury.

Liczba roślin zależy od stylu uprawy. Możesz mieć mniej roślin, a nawet tylko jedną przy ScrOG, lub więcej przy SOG. Do tego dochodzą liczne techniki częściowego ogławiania i defoliacji. Przy każdej mocy równy, wyrównany baldachim roślin i dobre przenikanie światła przekładają się na najlepszy wzrost i plony konopi.

2. ŚWIETLÓWKI KOMPAKTOWE (CFL)

CFL, czyli kompaktowe świetlówki fluorescencyjne, to idealne rozwiązanie dla hobbystów uprawiających marihuanę w małych, nisko nagrzewających się przestrzeniach z ograniczoną wysokością. Tego typu oświetlenie jest niedrogie i łatwo dostępne w marketach budowlanych oraz supermarketach. Emituje widmo światła bardzo przyjazne konopiom i występuje w wersji dziennej (6500K) do fazy wegetacji oraz ciepłej białej (2700K) do kwitnienia.

Kannabis będzie rósł przy każdej mocy lampy, o ile zachowany jest odpowiedni cykl oświetlenia. Jest jednak „rośnięcie” i ROŚNIĘCIE. Mniejsza moc oznacza mniej wszystkiego na każdym etapie wzrostu. Kilka słabych kielichów walczących o przetrwanie pod żarówką 13W to dużo zachodu przy minimalnym plonie. Nie ma drogi na skróty – potrzebne jest naprawdę dużo światła. W tej uprawie to ty pełnisz rolę słońca.

Celuj w około 150W na jedną roślinę. Można to zrealizować na różne sposoby, ponieważ świetlówki CFL występują w szerokim zakresie mocy – od ok. 13W do nawet 200W. W uprawach CFL konopie lepiej reagują na wiele słabszych żarówek ustawionych blisko (ok. 10cm) i równomiernie rozłożonych. Jedna duża, mocna żarówka często generuje niepożądane cienie. Jak w przypadku każdego źródła światła, jego natężenie maleje odwrotnie proporcjonalnie do kwadratu odległości od lampy. Gdy samo źródło jest dość słabe, zasada 1~(1/r²)^[1] oznacza dla rośliny praktycznie ciemność już w odległości 35cm od CFL.

Dostępne są specjalne oprawy z kilkoma świetlówkami, które efektywnie rozkładają dostępną moc na m². Ramiona z żarówkami rozmieszczone są równomiernie wokół centralnego punktu, co pozwala uzyskać równomierne oświetlenie całej powierzchni.

Przy uprawie na CFL trzeba zwrócić szczególną uwagę na kilka kwestii:

• Low stress training oraz różne techniki defoliacji bardzo dobrze sprawdzają się przy uprawie na CFL. Lampy muszą być blisko roślin i słabo penetrują gęste korony. Lollipopowanie i main-lining są szczególnie dobrze dopasowane do zestawów oświetlenia CFL. Jeśli możesz przeznaczyć na uprawę trochę więcej środków, dodatkowe oświetlenie boczne pomoże pobudzić wzrost w niższych partiach roślin.

• Rośliny trzeba regularnie, skrupulatnie kontrolować. Marihuana rośnie szybko i w krótkim czasie może znaleźć się zbyt blisko lamp. Gdy roślina zbliży się zanadto do jakiegokolwiek źródła światła – także CFL – jej wzrost wyhamowuje. Utrzymywanie lamp w optymalnej odległości (ok. 10cm) gwarantuje stałe, zdrowe tempo wzrostu.

• Często sprawdzaj stan podłoża. Przy uprawie na CFL parowanie i transpiracja są niewielkie. Zwiększa to ryzyko kumulacji soli odżywczych, zmian pH lub zaburzenia cyklu mokre–suche. Obserwuj uważnie warunki w strefie korzeni.

• Zapewnij stały, wyraźny ruch powietrza – także wtedy, gdy lampy są wyłączone. Niedoświetlone, zacienione miejsca bez cyrkulacji mogą stać się siedliskiem patogenów.

3. DIODY ELEKTROLUMINESCENCYJNE (LED)

Panele LED w błyskawicznym tempie stają się ulubionym rozwiązaniem wśród osób, które uprawiają marihuanę w pomieszczeniach. Dzięki dodatkowym konfiguracjom z diodami podczerwonymi i ultrafioletowymi, zestawy LED mogą oferować bardzo precyzyjnie dobrane widma światła. Takie lampy są energooszczędne i generują znacznie mniej ciepła w przeliczeniu na lumen niż oświetlenie HID.

W przeciwieństwie do lamp HID i świetlówek, które wytwarzają światło, przepuszczając prąd przez gaz, LED-y korzystają z innej technologii. Dioda to półprzewodnikowy element obwodu z dwoma wyprowadzeniami, który przepuszcza prąd tylko w jednym kierunku. Kiedy przyłożone zostanie odpowiednie napięcie, materiał diody zaczyna emitować światło. Diody LED mogą być wyposażone w soczewki oraz inne zintegrowane komponenty. Te niewielkie, ale wszechstronne źródła światła są powszechnie wykorzystywane w elektronice i branży IT, a dziś stają się również standardem w reflektorach samochodowych.

Układy LED do uprawy to zazwyczaj diody 3W lub 5W rozmieszczone na panelach, aby zapewnić różną intensywność światła. Na przykład panel LED 125W może składać się z 25 diod po 5W. Aby stworzyć widmo przyjazne roślinom konopi, stosuje się diody o różnych barwach. Panele mogą łączyć diody niebieskie, czerwone, białe, UV i podczerwone w rozmaitych konfiguracjach, dostosowanych do fazy wzrostu i kwitnienia. Niebieskie widmo z dużym udziałem UV wspiera fazę wegetacji, a czerwone widmo z wysokim udziałem podczerwieni sprzyja kwitnieniu. (Przy korzystaniu z „egzotycznych” pasm, takich jak podczerwień, zawsze używaj okularów ochronnych z przyciemnianymi szkłami podczas przeglądania roślin. Niewidoczne długości fali mogą uszkodzić siatkówkę).

Panele LED są atrakcyjne również ze względu na koszty eksploatacji. Wydatki na start są zbliżone do zestawów HID, a dodatkowo systemy LED z roku na rok tanieją wraz ze wzrostem popularności i spadkiem cen technologii.

Największą różnicę widać jednak w zakresie efektywności energetycznej. Lampy HID tracą nawet ok. 95% zużywanej energii w postaci ciepła. Panele LED marnują jej znacznie mniej. Dzięki temu można je skuteczniej chłodzić za pomocą wbudowanych wentylatorów i radiatorów. Ciepło odprowadzane jest z dala od wierzchołków roślin, a jego nadmiar łatwiej kontrolować za pomocą sprawnej wentylacji.

Do pracy potrzebują zdecydowanie mniej energii, co może przełożyć się na nawet 40% niższe rachunki za prąd. Jednym z powodów jest fakt, że LED-y świecą pełną mocą od razu po włączeniu. Inne źródła światła wymagają czasu nagrzewania, zanim osiągną nominalne parametry. Dodatkowo panele LED generują więcej lumenów z jednego wata niż większość alternatywnych systemów oświetleniowych.

Żywotność paneli LED sięga 50–60 000 godzin pracy w trybie uprawy, podczas gdy lampy HPS zachowują pełną funkcjonalność jedynie przez około 2–3 000 godzin.

Układ LED skupia strumień światła bezpośrednio na wierzchołkach roślin, dzięki czemu nie są potrzebne dodatkowe odbłyśniki. Wszystkie pozostałe typy oświetlenia wymagają odbłyśników, aby zawrócić światło, które w przeciwnym razie uciekałoby w stronę sufitu.

Mimo że LED-y generują znacznie mniej ciepła, nadal wytwarzają dość energii fotonów, by dosłownie przypalić rośliny. Nie daj się zwieść przyjemnemu, fioletowemu blaskowi. Jeśli umieścisz panel LED bliżej niż 30–45 cm od wierzchołków, możesz poparzyć rośliny równie skutecznie, jak przy użyciu dowolnej lampy HID.

Spektrum światła a konopie

Słońce jest punktem odniesienia dla każdego, kto uprawia w pomieszczeniu. Dostarcza pełne widmo promieniowania – od niewidocznych promieni X na jednym krańcu, po całe widmo światła widzialnego.

Ty, jako źródło światła, musisz zapewnić jedynie zakres światła widzialnego i kilka dodatkowych długości fali, aby z powodzeniem uprawiać nasiona marihuany. Cała reszta fal i cząstek i tak przenika przez wszystko – w tym przez Ciebie i Twoją uprawę.

Konopie potrzebują określonego zakresu widm światła, aby w pełni wykorzystać swój potencjał genetyczny. My postrzegamy te widma po prostu jako światło. Zmiany widma można zaobserwować od świtu do zmierzchu oraz w różnych porach roku, gdy słońce wędruje po niebie.

Rośliny reagują na te widma na różne sposoby. Na zewnątrz odpowiednie widma są powiązane z porami roku, natomiast w pomieszczeniu można takie warunki odtworzyć. Reakcja roślin na widmo światła jest efektem ewolucji – i można ją wykorzystać, aby w uprawie indoor zwiększyć plony.

Podczas naturalnej fazy wegetatywnej konopi, czyli od wiosny do lata, słońce szybko wschodzi i przez dłuższy czas znajduje się wysoko na niebie. Ponieważ ma mniej atmosfery do przebicia, światło przesuwa się w stronę barwy niebiesko-białej i zawiera dużo promieniowania UV. Uprawiając w pomieszczeniu, starasz się jak najwierniej odwzorować takie światło. Długość dnia naśladuje się fotoperiodem 18-6 dla fazy wegetatywnej. Daje to roślinie sygnał, że jest wiosna – czas rosnąć, budować masę i intensywnie rozwijać system korzeniowy.

W indoorze warunki wiosenno-letnie można uzyskać, stosując lampy MH do fazy wegetatywnej, chłodne barwowo świetlówki CFL lub panele LED z przewagą diod emitujących światło niebieskie.

Podczas naturalnej fazy kwitnienia, od późnego lata do jesieni, słońce z każdym dniem wschodzi coraz wolniej i przez krótszy czas znajduje się niżej nad horyzontem. Ma więc więcej atmosfery do przebicia, przez co światło staje się bardziej żółto-czerwone i bogate w promieniowanie podczerwone. Aby zasymulować krótsze dni, fotoperiod skraca się do 12-12. Dla rośliny to wyraźna informacja: nadeszła jesień – pora zakończyć wzrost wegetatywny i rozpocząć kwitnienie.

W pomieszczeniu takie jesienne warunki można odtworzyć, używając lamp HPS do fazy kwitnienia, cieplejszych świetlówek CFL lub paneli LED z przewagą czerwonych diod.

Może wydawać się, że to sporo informacji do ogarnięcia. Zawiłości związane ze światłem to tylko jeden ze składników „czarodziejskiego wywaru” wiedzy potrzebnej, by dobrze uprawiać marihuanę. Wiedza o oświetleniu, odżywianiu roślin, jakości wody, cyrkulacji powietrza i temperaturze, a do tego odrobina cierpliwości ogrodnika, czas oraz kilka internetowych poradników takich jak ten – to wszystko razem sprawi, że staniesz się hodowcą światowej klasy, jakim chcesz być.