Kuchenne alchemie: ziołowy perkolator

Maceracja a perkolacja

Dwie najprostsze i najczęściej stosowane metody otrzymywania płynnych ekstraktów to maceracja i perkolacja. Maceracja jest prawdopodobnie jedną z najstarszych technik ekstrakcji, a przy tym jedną z najprostszych: polega na długotrwałym moczeniu ziela w odpowiednim rozpuszczalniku, zwykle przez co najmniej kilka tygodni, a często ponad miesiąc. Tak powstaje nalewka, którą można stosować bezpośrednio lub dalej przetwarzać.

Perkolacja stosunkowo późno trafiła do zachodniego zielarstwa i farmacji, jednak jej zalety sprawiły, że szybko stała się preferowaną metodą dla wielu praktyków. Podczas perkolacji ziół rozpuszczalnik powoli przesącza się przez warstwę surowca (pod wpływem grawitacji), stopniowo wyciągając z rośliny substancje rozpuszczalne. W zależności od rodzaju i ilości surowca pełną perkolację można zakończyć w czasie od kilku minut do kilku godzin. Najbardziej znanym przykładem perkolacji jest zwykła kawa filtrowana: rozpuszczalnik – woda – przelewa się przez zmielone ziarna, a efektem jest płynny ekstrakt rozpuszczalnych składników.

Wyższa wydajność perkolacji to jeden z głównych powodów, dla których wiele osób wybiera ją zamiast maceracji, choć wciąż toczy się dyskusja, która z metod daje lepsze rezultaty. Nie ma wątpliwości, że zarówno ekstrakty z maceracji, jak i z perkolacji są silne, ale perkolacja ma wyraźną przewagę: znacznie łatwiej przygotować dzięki niej nalewki o wysokim stężeniu, takie jak 1:2 czy 1:1. Kolejnym plusem perkolacji jest to, że marc (pozostałość ziołowa) nie wymaga wyciskania – rozpuszczalnik, który w nim pozostaje, nie zawiera już istotnych ilości substancji czynnych.

Domowy ziołowy perkolator

Zamiast kupować drogi stożek perkolatora z szkła Pyrex, możesz zrobić własny za 10 € lub mniej, wykorzystując zwykłą szklaną butelkę po wodzie. Zasada jest prosta: odcinasz dno butelki i voilà – masz kolumnę z wąską szyjką. Po odwróceniu butelki do góry dnem jej szyjka idealnie wpasowuje się w odpowiednio dobrany słoik typu mason, który pełni rolę kolby zbierającej filtrat.

Oto jak zamienić szklaną butelkę w ziołowy perkolator:

Weź nożyk do cięcia szkła (dostępny w każdym sklepie budowlanym) i zaznacz nim linię wokół samego dna butelki. Upewnij się, że linia jest równa, w przeciwnym razie szkło później będzie się kruszyć. Prostym sposobem na poprowadzenie prostej linii jest użycie paska z rzepem jako prowadnicy.

Gdy nacięcie jest już wykonane, trzymaj dno butelki nad płomieniem świecy, aż szkło się mocno nagrzeje. Następnie natychmiast umieść je pod strumieniem zimnej wody z kranu. Nagła zmiana temperatury spowoduje pęknięcie szkła wzdłuż wykonanej wcześniej linii. Powtarzaj naprzemiennie ogrzewanie płomieniem i chłodzenie wodą wokół butelki, aż dno całkowicie odpadnie.

Jak przeprowadzić perkolację

Oto, czego potrzebujesz, aby wykonać perkolację:

• Perkolator
• Zakrętka na butelkę
• Słoik typu mason jar
• Pręt do ubijania (np. długie narzędzie kuchenne)
• Wata
• 2 kawałki materiału

Pręt do ubijania może być dowolnym długim narzędziem, którym delikatnie dociśniesz zioła po wsypaniu ich do kolumny.

1. Umieść kawałek waty w szyjce butelki. Zapobiegnie to przedostawaniu się ziół razem z rozpuszczalnikiem. Skrop watę odrobiną wody lub rozpuszczalnika, aby lekko ją sprasować. Zamiast waty możesz użyć stożka z filtra do kawy.
2. Wsyp zmielone zioła na watę.
3. Wepchnij pierwszy kawałek materiału w dół rurki, aby zioła nie wypływały do góry po dolaniu rozpuszczalnika.
4. Drugi kawałek materiału umieść pomiędzy szyjką butelki a brzegiem słoika, tak aby umożliwić uchodzenie powietrza ze słoika. Jeśli tego nie zrobisz, przepływ rozpuszczalnika zatrzyma się.
5. Przykręć zakrętkę butelki. Poprzez jej lekkie luzowanie lub dokręcanie możesz regulować szybkość przepływu rozpuszczalnika.
6. Wlej od góry wybrany rozpuszczalnik. Najczęściej używa się wody, alkoholu lub ich mieszanki – takie połączenia skutecznie ekstrahują związki z większości roślin.
7. Jeśli masz czas, pozwól, aby rozpuszczalnik dokładnie przesączył się przez zioła, a następnie zostaw całość (na macerację) na kilka godzin, maksymalnie do doby. Ten krok można pominąć w pośpiechu, ale jego wykonanie wyraźnie zwiększa wydajność ekstrakcji. Po okresie moczenia odkręć zakrętkę, aby rozpuszczalnik mógł swobodnie ściekać.
8. Dodawaj kolejne porcje rozpuszczalnika, aż płyn wypływający na dole stanie się całkowicie klarowny. To znak, że wszystkie istotne składniki zostały wyekstrahowane.
9. Zbieraj uzyskany ekstrakt w słoiku i w razie potrzeby odparuj go do mniejszej objętości.

Tak wygląda podstawowy sposób działania perkolatora i tę metodę można zastosować praktycznie do każdych ziół, które chcesz poddać ekstrakcji.

Steven Voser

Steven Voser jest niezależnym dziennikarzem specjalizującym się w tematyce konopi. Od ponad 6 lat pisze o wszystkim, co związane z weedem – od uprawy, przez sposoby konsumpcji, aż po dynamicznie rozwijającą się branżę i niejednoznaczne regulacje prawne, które ją otaczają.

Przeczytaj pełną biografię