Wszystko o pylek i krzyżowaniu odmian marihuany

Adam Parsons

Dziennikarz konopny i redaktor w Zamnesii

Adam Parsons

Ostatnia aktualizacja: 3 Luty 2022

Czym jest pyłek konopi?

Podobnie jak u wielu innych roślin, pyłek konopi wytwarzany jest przez męskie rośliny i uwalniany w celu zapylenia roślin żeńskich. Konopie są rośliną dwupienną, co oznacza, że z tych samych nasion mogą wyrosnąć zarówno osobniki męskie, jak i żeńskie. Pyłek konopi ma postać drobnego, sypkiego proszku o jasnokremowym kolorze i jest kluczowy w procesie rozmnażania. Niezależnie od tego, czy służy do podtrzymania konkretnej linii genetycznej, czy do krzyżowania w celu tworzenia odmian hybrydowych, znaczenia pyłku nie da się przecenić.

Źródła pyłku konopi

Pyłek konopi zazwyczaj pozyskuje się z męskich roślin posiadających chromosomy XY. Genetycznie męskie osobniki naturalnie wytwarzają pyłek, którego zadaniem jest zapylenie żeńskiej rośliny. W naturze wiatr może przenosić pyłek na duże odległości, aż dotrze on do samicy. W warunkach kontrolowanych pyłek zbiera się bezpośrednio z roślin i wykorzystuje do zapylania starannie wybranych partnerów.

To właśnie tak zebrany pyłek wykorzystuje się w selektywnym krzyżowaniu odmian. Co ważne, pyłek mogą wytwarzać nie tylko rośliny męskie. Żeńskie rośliny konopi z chromosomami XX można, za pomocą odpowiednich technik, skłonić do produkcji pyłku. To te metody umożliwiają wytwarzanie nasion marihuany feminizowane.

Choć są to klasyczne sposoby pozyskiwania pyłku konopi, dziś można również kupić już wyekstrahowany pyłek, gotowy do użycia. Należy jednak liczyć się z tym, że jego zdobycie bywa kosztowne i trudne, zwłaszcza w zależności od miejsca zamieszkania.

Jak zebrać pyłek do późniejszego wykorzystania

Zbieranie pyłku to dość precyzyjne zadanie, które wymaga cierpliwości i ostrożności. W miarę rozwoju roślin męskich hodowca zaczyna zauważać, że woreczki pyłkowe wyraźnie pęcznieją – to wyraźny sygnał, że są już prawie gotowe, by się otworzyć i uwolnić pyłek. Produkcja pyłku zazwyczaj zaczyna się po kilku tygodniach trwania fazy kwitnienia.

Jeśli zbierasz pyłek z roślin uprawianych w pomieszczeniu, zadbaj o to, by w pobliżu nie było przeciągów ani włączonych wentylatorów. Dzięki temu cenny pyłek nie zostanie przypadkowo rozwiany po growroomie. Gdy warunki są już odpowiednie, można przystąpić do właściwego zbioru.

Istnieje kilka prostych sposobów na zebranie pyłku. Jedna z metod polega na odczekaniu, aż woreczki pyłkowe same się otworzą, a pyłek opadnie na liście. Następnie można delikatnie strząsnąć go na czystą kartkę papieru i w ten sposób go zebrać. Druga metoda to ostrożne odcięcie dojrzałej torebki pyłkowej z rośliny i lekkie postukanie nią nad kartką. Po jednym–dwóch delikatnych stuknięciach na papierze powinna pojawić się równiutka kupka pyłku gotowego do użycia.

Jak już wspomniano, przygotowanie przez roślinę w pełni dojrzałych woreczków pyłkowych trwa kilka tygodni. Bardziej doświadczeni hodowcy potrafią jednak bardzo dokładnie ocenić ten moment i ostrożnie ścisnąć jeszcze zamknięte torebki, aby wydobyć z nich pyłek. Wymaga to jednak świetnego wyczucia czasu – pyłek musi być w pełni dojrzały, aby zachował wysoką żywotność.

Jak przechowywać pyłek

Skoro masz już zebrany pyłek, potrzebujesz odpowiedniego sposobu na jego przechowywanie, zwłaszcza jeśli nie zamierzasz użyć go od razu. Najlepiej trzymać pyłek w chłodnym, ciemnym i – co najważniejsze – suchym miejscu. Wilgoć i wysoka wilgotność powietrza to najwięksi wrogowie podczas długotrwałego przechowywania pyłku. Świetnie sprawdzi się np. szafka w spiżarni. Wiele osób sięga też po saszetki z żelem krzemionkowym, aby zminimalizować ryzyko zawilgocenia pyłku.

Saszetka z żelem krzemionkowym

(241)

(241)

Saszetka z żelem krzemionkowym

Zobacz produkt

Przyjmuje się, że pyłek przechowywany w temperaturze pokojowej, na przykład w szafce, zachowuje przydatność mniej więcej przez 1–3 tygodnie. Jeśli jednak chcesz zatrzymać go na dłużej, możesz włożyć go do lodówki lub zamrażarki. W lodówce pyłek może przetrwać nawet do 3 miesięcy, a w zamrażarce – nawet do 12. W takich warunkach użycie saszetek z żelem krzemionkowym jest kluczowe, ponieważ zarówno lodówka, jak i zamrażarka sprzyjają kondensacji wilgoci.

Użyj odpowiedniego pojemnika do przechowywania pyłku

Masz już wybrane miejsce do przechowywania pyłku, ale w czym właściwie go trzymać? To akurat proste – użyj szczelnie zamykanego pojemnika. Niektórzy sięgają po strunowe woreczki ziplock, jednak dla maksymalnego bezpieczeństwa i ochrony zdecydowanie lepiej zainwestować w solidny, hermetyczny pojemnik, który można mocno domknąć i który nie przepuszcza światła. Dzięki temu promienie nie będą miały wpływu na cenny pyłek w środku.

Kieszonkowy schowek iVAC

(24)

(24)

Kieszonkowy schowek iVAC

Zobacz produkt

Związek między pyłkiem a hodowlą konopi

Jak już wspomnieliśmy, pyłek można wykorzystać do rozmnażania konopi. Podczas gdy w naturze zapylenie zależy głównie od przypadku i miejsca, w kontrolowanych warunkach krzyżowanie odmian jest znacznie łatwiejsze i daje przewidywalne rezultaty. Dlaczego jednak pyłek jest tak kluczowym elementem w hodowli konopi?

W uproszczeniu wyróżnia się dwa podstawowe typy krzyżowania. Pierwszy to chów wsobny (inbreeding), czyli łączenie osobników męskich i żeńskich tej samej odmiany. W efekcie powstają nasiona marihuany, które bardzo wiernie odwzorowują cechy roślin rodzicielskich.

Drugim sposobem jest outbreeding, czyli krzyżowanie roślin męskich i żeńskich należących do dwóch różnych odmian, aby stworzyć nowe hybrydy. Dzięki outbreedingowi powstały precyzyjnie dopracowane odmiany, takie jak współczesne warianty autokwitnące. Łączenie różnych linii genetycznych może zaowocować wyższą mocą, odmiennymi efektami i smakami, a także innymi cechami wzrostu—to tylko kilka przykładów tego, co da się osiągnąć. Oczywiście można też uzyskać kombinacje mało interesujące. Bardziej doświadczeni i odważni hodowcy pogłębiają wiedzę o genetyce i uczą się nią manipulować, aby tworzyć „projektowane” odmiany o dopasowanych parametrach.

Na najbardziej podstawowym poziomie hodowla konopi z użyciem pyłku jest dość prosta. Wystarczy roślina męska i żeńska umieszczone razem w fazie kwitnienia, aby powstały nasiona. Jeśli tylko wytwarzany jest pyłek, a w pobliżu znajduje się gotowa na jego przyjęcie roślina żeńska, dojdzie do zapylenia i rozmnożenia.

O czym pamiętać przy rozmnażaniu konopi

Przy tworzeniu własnych krzyżówek konopi trzeba wziąć pod uwagę naprawdę sporo kwestii. Zaczyna się od wyboru odpowiednich odmian, poprzez cechy, na których najbardziej ci zależy, aż po zrozumienie dominujących i recesywnych genów u konopi. Łącząc tę wiedzę, możesz w domowych warunkach wyhodować wysokiej jakości, „rzemieślniczą” marihuanę na własny użytek. Przyjrzyjmy się po kolei najważniejszym zagadnieniom, żeby zbudować wspólne podstawy.

Od jakich odmian zacząć krzyżowanie

Najważniejsze pytanie brzmi: od jakich odmian w ogóle zacząć hodowlę? Wiemy, że w teorii możesz skrzyżować praktycznie każdą parę odmian konopi i że na start potrzebujesz zarówno roślin męskich, jak i żeńskich. Ale które odmiany faktycznie warto wybrać na rodziców? Choć kusi, by postawić po prostu na dwie ulubione odmiany, ich połączenie wcale nie musi przynieść oczekiwanych rezultatów.

Nawet jeśli skrzyżujesz dwie topowe odmiany, takie jak OG Kush i White Widow, nie ma żadnej gwarancji, że następne pokolenie roślin będzie naprawdę udane. Dlatego doborowi odmian poświęć trochę czasu i uwagi – i nie bój się eksperymentować. Kto wie, może właśnie najbardziej nietypowe połączenie odmian okaże się tym najbardziej obiecującym?

Jak wybierać najlepsze fenotypy

Gdy tylko kupisz pierwszą partię nasion i skrzyżujesz ze sobą rośliny, po udanym kwitnieniu otrzymasz zupełnie nowe nasiona. Choć pochodzą od tych samych odmian rodzicielskich, każde z nich może nieść inny zestaw genów i w efekcie rozwinąć się w odmienny fenotyp — podobnie jak dzieci tych samych rodziców nigdy nie są identyczne. Ale na co właściwie zwracać uwagę przy ocenie fenotypów?

Nieważne, czy zajmujesz się tym hobbystycznie, czy myślisz o założeniu własnego banku nasion — Twoim celem jako hodowcy jest wyłapanie pożądanych cech w kolejnym pokoleniu nasion i ich świadome utrwalanie poprzez selektywne krzyżowanie. Brzmi poważnie, ale w praktyce wcale nie musi być to tak skomplikowane.

Na początku musisz określić, które cechy chcesz dalej rozwijać. Może to być cały zestaw różnych właściwości: plon, konkretne aromaty, czas kwitnienia, barwa, a także odporność na szkodniki i pleśń. Jeśli dopiero zaczynasz, potrzeba chwili, by dobrze poznać swoje odmiany, ale gdy już „załapiesz”, czego szukasz, szybko zaczniesz rozpoznawać te cechy niemal instynktownie.

Zrozumieć dominujące i recesywne geny konopi

Określenie, czy dana cecha jest dominująca, czy recesywna, jest stosunkowo proste. Cechy dominujące pojawiają się znacznie częściej u twojego potomstwa z konopi niż cechy recesywne. Aby na przestrzeni kolejnych pokoleń roślin śledzić, które cechy są recesywne, a które dominujące, warto posłużyć się krzyżówką genetyczną Punnetta.

Krzyżówka Punnetta ułatwia przejrzyste zobrazowanie, które cechy genetyczne twoich roślin są dominujące, a które recesywne. Pamiętaj: nawet jeśli konkretna cecha nie przechodzi z roślin macierzystych do kolejnego pokolenia, nie oznacza to, że zniknęła z puli genowej. Nadal tam jest, najprawdopodobniej jako cecha recesywna. Jeśli jednak będziesz kontynuować krzyżowanie, istnieje spora szansa, że ta cecha ujawni się w kolejnych generacjach. Z czasem i doświadczeniem sam ocenisz, czy jest to dla ciebie zaleta, czy wada.

Na jakie cechy warto selekcjonować przy krzyżowaniu?

Ostatecznie to od ciebie zależy, jakie cechy uznasz za warte utrwalania w trakcie krzyżowania – wszystko rozbija się o indywidualne preferencje. Są jednak takie właściwości, które hodowcy i breederzy cenią szczególnie mocno. Dla inspiracji poniżej znajdziesz kilka z nich – warto się im uważnie przyglądać.

• Krótki czas kwitnienia

  Przy selekcji nasion marihuany ogromnym atutem jest szybkie kwitnienie. Kto nie chciałby cieszyć się dojrzałymi topami jak najszybciej? Odmiany o krótkim okresie kwitnienia (6–8 tygodni) można w uprawie indoor zbierać nawet 3–4 razy w roku, co zapewnia stały dopływ suszu.

• Niski wzrost

  Jeśli zależy ci na dyskretnej, łatwej do opanowania uprawie, naturalnym wyborem będą rośliny o kompaktowej budowie. Idealnie nadają się do pomieszczeń – małe rośliny konopi to dla wielu hodowców prawdziwe wybawienie. Dla porównania wysokie, rozciągające się sativy potrafią sprawiać sporo kłopotów w ciasnych boksach. Jeśli więc uprawiasz głównie w domu, rozsądną strategią jest selekcja niższych odmian.

• Autokwitnący charakter

  Przy uprawie marihuany większość osób szuka możliwie najprostszych rozwiązań. Odmiany nasiona marihuany automaty praktycznie nie wymagają ingerencji w cykl świetlny, by rozpocząć kwitnienie, a przy tym potrzebują niewiele pielęgnacji. To świetny materiał na projekt dla każdego – niezależnie od doświadczenia. Jeśli mieszkasz w regionie z krótkim latem lub masz ograniczone miejsce i budżet, krzyżowanie i uprawa Automatów mogą okazać się bardzo dobrym rozwiązaniem.

  Powiązana historia

  ---

  Odmiany konopi automatyczne kontra fotoperiodowe

• Indykowa struktura kwiatów

  Odmiany indica z natury tworzą gęstsze, bardziej "mięsiste" topy, które wizualnie wypadają korzystniej niż przewiewne, puchate kwiaty typowych sativ. Jeśli zależy ci na budsach wyglądających jak z coffeeshopu czy dobrego sklepu, rozważ krzyżowanie roślin o wyraźnych genach indica.

• Kolor

  W przypadku konopi wygląd bywa równie kuszący co aromat czy smak. Nic tak nie przyciąga wzroku jak wyraziste barwy na roślinie. Konopie mogą wykształcać pomarańczowe, czerwone, a nawet fioletowe topy, oprócz klasycznej zieleni. Szukaj takich cech w potomstwie, a następnie wybieraj i krzyżuj te osobniki, których kolorystyka najbardziej ci się podoba.

• Smak

  Współczesne odmiany zostały wzbogacone o mnóstwo niepowtarzalnych, wyrazistych profili smakowo-zapachowych dzięki zróżnicowanym profilom terpenowym. To jedna z najchętniej pożądanych cech – odpowiednią selekcją możesz wydobyć konkretne nuty aromatu i smaku, które najbardziej cenisz.

• Plon

  Kto nie marzy o roślinach dających obfite zbiory? Wybierając fenotypy o wysokim potencjale produkcyjnym, możesz stopniowo zwiększać plon kolejnych pokoleń hybryd. Jeśli połączysz to z szybkim kwitnieniem, stworzysz linię prawdziwych "wydajnych potworów".

• Moc działania

  Tę cechę najtrudniej dokładnie ocenić, jeśli nie dysponujesz sprzętem do pomiaru zawartości THC i/lub CBD. Nadal jednak możesz wybierać te osobniki danej odmiany, które odczuwalnie działają najmocniej lub oferują najbardziej zrównoważony efekt – tak, by finalny profil kannabinoidowy jak najlepiej odpowiadał twoim oczekiwaniom.

• Odporność na szkodniki i pleśń

  Niektóre odmiany marihuany z natury lepiej radzą sobie ze szkodnikami, pleśnią, chorobami i innymi stresorami. Selekcja fenotypów wyróżniających się wigorem i wysoką odpornością jest szczególnie korzystna dla ogrodników działających w mniej sprzyjających, wilgotnych czy chłodnych klimatach.

  Powiązana historia

  ---

  Top 10 odpornych na pleśń odmian nasion konopi

Rodzaje krzyżowania konopi

Skoro masz już jaśniejszy obraz tego, jakie cechy chcesz przenosić na kolejne pokolenia roślin, pora przyjrzeć się głównym rodzajom krzyżowania konopi i temu, jak maksymalnie wykorzystać potencjał danej odmiany. W praktyce wyróżnia się trzy podstawowe strategie: selekcję kierunkową, kojarzenie kompensacyjne oraz produkcję nasion. Za chwilę omówimy je po kolei i wyjaśnimy, na czym dokładnie polega każda z nich.

Selekcja kierunkowa

Selekcja kierunkowa koncentruje się na konkretnych cechach i działa tak, by je utrwalić i dalej rozmnażać. Jeśli na przykład zależy Ci na określonym profilu smakowym, wykorzystanie selekcji kierunkowej pozwoli Ci wyłonić dokładny fenotyp, który go posiada. Następnie możesz użyć tego fenotypu do stworzenia odmiany o pożądanym profilu terpenowym. W praktyce jest to rodzaj ujemnej selekcji naturalnej (celowe odrzucanie niepożądanych osobników), dzięki czemu hodowcy mogą dopracować odmiany dokładnie pod swoje wymagania i upodobania.

Kojarzenie kompensacyjne

To metoda krzyżowania konopi, która pozwala hodowcom połączyć najlepsze cechy dwóch różnych roślin, aby stworzyć zupełnie nową odmianę. Idealnie taka nowa odmiana rekompensuje wady lub ograniczenia swoich rodziców. Przykładowo można skrzyżować dwie odmiany, z których jedna jest wysoka i rzadka, a druga niska, lecz mocno rozkrzewiona. W efekcie powstaje roślina łącząca najmocniejsze strony obu – być może o ograniczonej wysokości, ale za to z dużo lepszym rozmieszczeniem miejsc, w których rozwijają się topy. Oczywiście rezultaty mogą się różnić, dlatego konieczne jest dopracowanie parametrów i przeprowadzenie kilku kolejnych pokoleń selektywnej hodowli.

Produkcja nasion

Choć nie zawsze uznaje się ją za pełnoprawną metodę selekcji, produkcja nasion, zwana potocznie „pollen chucking”, polega w gruncie rzeczy na obsypywaniu żeńskich roślin zebranym pyłkiem. Podobnie jak w naturze, pyłek zapyla kwiaty żeńskie, co prowadzi do wytworzenia nasion. Podczas gdy inne techniki hodowlane mocniej koncentrują się na starannej selekcji cech, produkcja nasion służy głównie jednemu celowi – wytworzeniu nasion, jakichkolwiek nasion.

Jak używać pyłku do rozmnażania marihuany

Pyłek zebrany z męskiej rośliny lub z odwróconej (zharmonizowanej) samicy można wykorzystać do rozmnażania konopi. Jak już wspomniano, można to robić zarówno poprzez krzyżowanie wewnątrz jednej linii (inbreeding), jak i między różnymi liniami (outbreeding). Jeśli zebrałeś i przechowujesz pyłek z danej rośliny, możesz przejść bezpośrednio do etapu produkcji nasion i nanieść pyłek wprost na żeńską roślinę. Możesz też po prostu ustawić roślinę męską i żeńską blisko siebie i przygotować mały „namiot” do zapylania z systemem wentylatorów, który będzie symulował naturalne, zewnętrzne warunki i przeniesie pyłek na sąsiednią roślinę. Innym rozwiązaniem jest delikatne pocieranie liśćmi męskiej rośliny, pokrytymi pyłkiem, o odsłonięte słupki żeńskiej rośliny.

Niezależnie od wybranej metody, sama fizyczna strona zapylania i rozmnażania roślin jest dość prosta – kluczowy jest odpowiedni moment. Wielu hodowców czeka mniej więcej do 24. dnia fazy kwitnienia, zanim przystąpi do zapylania.

Zaplanuj zapylanie i krzyżowanie już dziś

To już pełne podsumowanie najważniejszych informacji o wykorzystaniu pyłku i różnych metodach krzyżowania konopi. Na początku może się to wydawać przytłaczające, zwłaszcza jeśli nie masz jeszcze dużego doświadczenia w uprawie. Nie zniechęcaj się jednak. Kluczem jest praktyka, metoda prób i błędów oraz konsekwentna nauka w trakcie działania. Nie bój się popełniać pomyłek podczas tworzenia nowych odmian marihuany – z czasem Twoje umiejętności i pewność siebie będą wyraźnie rosnąć.