5 kluczowych czynników wpływających na przyswajanie składników odżywczych przez konopie

Steven Voser

Dziennikarka specjalizująca się w tematyce konopi, nominowana do nagrody Emmy

Steven Voser

Ostatnia aktualizacja: 6 Wrzesień 2022

Początkujący hodowcy konopi często popełniają błąd, skupiając się w uprawie niemal wyłącznie na nawożeniu. Karmienie roślin to jednak coś więcej niż samo podawanie im nawozu. W tym artykule przyjrzymy się pięciu najważniejszym czynnikom, które decydują o dostępności i pobieraniu składników pokarmowych przez rośliny konopi. Czytaj dalej, aby poznać je wszystkie.

1. Temperatura

Temperatura w twoim growroomie, namiocie uprawowym lub ogrodzie ma ogromny wpływ na zdrowie roślin marihuany. Ogólnie konopie najlepiej czują się przy temperaturach dziennych na poziomie około 20–30°C i nocnych 17–20°C. Gdy jest chłodniej lub cieplej niż ten zakres, wiele kluczowych procesów biologicznych, które utrzymują rośliny przy życiu i napędzają ich wzrost, zaczyna działać gorzej. Niekorzystne temperatury w uprawie zaburzają przede wszystkim aktywność mikroorganizmów i grzybów mikoryzowych w podłożu, wpływają na temperaturę wody (co z kolei odbija się na innych procesach w roślinie) oraz modyfikują aktywność enzymów wewnątrz samej rośliny.

Jak temperatura wpływa na aktywność mikroorganizmów i mikoryzy

Przy niskich temperaturach mikrobiologiczny i mikoryzowy obieg azotu oraz fosforu wyraźnie spowalnia. Ma to kluczowe znaczenie, ponieważ mikrobiologiczny obieg azotu odpowiada za ponad 50% pobierania tego pierwiastka przez rośliny, a grzyby mikoryzowe w ogromnym stopniu odpowiadają za pobieranie składników pokarmowych (szczególnie fosforu) oraz wody. Produkcja azotu przez mikroorganizmy jest najwyższa w przedziale 24–35°C.

Uważa się, że aktywność mikoryzy wyraźnie spada także przy temperaturach poniżej 15°C (Gavito i in., 2005). Zarówno aktywność mikroorganizmów glebowych, jak i grzybów mikoryzowych spada również wtedy, gdy temperatura przekracza mniej więcej 35°C. Bez wsparcia tych bakterii i grzybów rośliny narażone na skrajne temperatury nie są w stanie skutecznie pobierać wody ani składników odżywczych, niezależnie od tego, ile nawozu dodajesz do podłoża.

Łatwy miks z mikoryzą Easy Roots

(57)

(57)

Łatwy miks z mikoryzą Easy Roots

Zobacz produkt

Jak temperatura wpływa na wodę, fotosyntezę, oddychanie i inne procesy

Temperatura w Twoim growroomie lub ogrodzie bezpośrednio wpływa na temperaturę wody w podłożu i organizmie rośliny. To z kolei oddziałuje na tempo, w jakim rośliny przeprowadzają fotosyntezę, oddychają i transpirują. Wyższe temperatury przyspieszają transpirację oraz pobieranie wody i składników odżywczych. Zimniejsze warunki spowalniają te procesy. Skrajnie niskie temperatury mogą dodatkowo zaburzać transport składników pokarmowych (jony składników odżywczych przemieszczają się wraz z wodą). Aparaty szparkowe, kluczowy element procesu fotosyntezy, również pracują mniej wydajnie w niskich temperaturach.

Jak temperatura wpływa na aktywność enzymów

Enzymy sterują reakcjami chemicznymi w roślinach, a więc mają ogromny wpływ na ich zdrowie i tempo wzrostu. Podobnie jak w przypadku mikroorganizmów, grzybów i wody, aktywność enzymów jest silnie uzależniona od temperatury. Jeśli zmierzymy i przedstawimy na wykresie aktywność enzymów w różnych temperaturach, otrzymamy krzywą w kształcie dzwonu. Wraz ze wzrostem temperatury rośnie aktywność enzymów, ponieważ zarówno same enzymy, jak i ich substraty (czyli cząsteczki, z którymi reagują) poruszają się szybciej i częściej się ze sobą zderzają. Po przekroczeniu określonego progu temperaturowego aktywność enzymów jednak gwałtownie spada i ostatecznie wraca do zera.

2. Poziom pH

Istnieje bardzo konkretny powód, dla którego doświadczeni hodowcy konopi nieustannie mierzą pH (czyli tzw. „potencjał wodoru”, będący miarą stężenia jonów wodorowych w glebie lub innych roztworach). Ogólnie rzecz biorąc, marihuana najlepiej rośnie w lekko kwaśnym podłożu o pH 6,0–7,0. W uprawach hydroponicznych lub bezglebowych optymalny zakres zmienia się na około 5,5–6,5. Odpowiedni poziom pH jest kluczowy z wielu względów, ale szczególnie mocno wpływa na dostępność składników odżywczych, a więc na to, jak dobrze rośliny są w stanie się odżywiać.

Znaczenie pH dla przyswajania składników odżywczych

Nieprawidłowe pH podłoża to jedna z najczęstszych przyczyn niedoborów składników odżywczych, blokady składników odżywczych oraz przenawożenia u konopi. Gdy pH gleby spada poniżej optymalnego zakresu podanego wyżej, zmienia się aktywność mikroorganizmów w podłożu, a większość składników odżywczych (w szczególności wapń, magnez i fosfor) staje się dla roślin trudno dostępna. Jednocześnie w bardziej kwaśnym środowisku wzrasta rozpuszczalność glinu i manganu, które w nadmiarze mogą działać toksycznie. Z kolei gdy pH gleby podniesie się powyżej 6,5–7,0, fosfor i większość mikroelementów przestają być przyswajalne dla rośliny.

Uwaga dotycząca uprawy organicznej i nieorganicznej

Organiczna uprawa marihuany z roku na rok zyskuje na popularności. Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się skomplikowana, w praktyce potrafi uprościć wiele złożonych aspektów uprawy, takich jak kontrola pH. Dokarmianie roślin gotowymi nawozami z butelki wydaje się łatwe, ale w rzeczywistości, szczególnie dla początkujących, bywa trudne do opanowania.

Jeśli od początku korzystasz z organicznego podłoża i wzbogacasz je naturalnymi nawozami, takimi jak kompost, humus z dżdżownic, obornik czy mączka kostna i rybna, tworzysz środowisko bogate w pożyteczne bakterie i grzyby, na przykład mikoryzę. W obecności tych mikroorganizmów rośliny pobierają składniki odżywcze stopniowo, a przy tym zyskują naturalną ochronę przed wieloma powszechnymi szkodnikami i patogenami.

Znaczenie badania gleby i wody

Regularna kontrola i zapisywanie odczytów pH to klucz do szybkiego wychwycenia ewentualnych zaburzeń. Oczywiście bardzo ważne jest mierzenie pH podłoża, ale nie możesz zapominać również o sprawdzaniu (i w razie potrzeby korygowaniu) pH wody. Po wlaniu do ziemi woda rozpuszcza zawarte w niej minerały, przekształcając je w jony dostępne dla roślin. Jednocześnie może też wypłukiwać jony mineralne z podłoża. Oba te procesy bezpośrednio wpływają na pH medium oraz na ilość składników odżywczych, jakimi dysponują Twoje rośliny.

Aby uniknąć problemów z pH, warto regularnie monitorować odczyn podłoża przez cały okres uprawy. Z kolei pH wody najczęściej wystarczy sprawdzić na początku cyklu, ponieważ zazwyczaj nie zmienia się ono znacząco w trakcie. Koniecznie natomiast kontroluj pH pożywki przed każdym podlewaniem roślin. Dobrym nawykiem jest też mierzenie pH odcieku wypływającego z dna donic – da Ci to jasny obraz tego, co dzieje się w substracie.

Znaczenie dobrego kompostu

Choć stosowanie chemicznych nawozów od dawna jest standardem wśród osób uprawiających konopie, metody organiczne zyskują coraz większą popularność. Prostym sposobem na wprowadzenie ekologii do swojej uprawy jest kupno lub samodzielne przygotowanie kompostu. Kompost ma naturalne pH w granicach 6,5–7,0, czyli dokładnie takie, jakiego potrzebuje marihuana i większość innych roślin. Co więcej, gleba wzbogacona w organiczne nawozy, takie jak kompost, potrafi wiązać i pochłaniać jony wodoru bez wyraźnej zmiany ogólnego pH — ogrodnicy nazywają to „buforowaniem”. Gleby organiczne z natury zawierają też więcej kationów składników odżywczych, które magazynują łatwo przyswajalne dla roślin substancje, gotowe do wykorzystania, gdy roślina ich potrzebuje.

3. Napowietrzenie gleby

Poziom napowietrzenia podłoża bezpośrednio wpływa na to, jakie składniki odżywcze są dostępne dla roślin. Marihuana, podobnie jak wiele innych roślin, najlepiej rośnie w dobrze napowietrzonej glebie – i nie bez powodu. Taka struktura podłoża sprzyja prawidłowej wymianie powietrza i wody oraz stwarza idealne warunki do rozwoju pożytecznych mikroorganizmów i grzybów mikoryzowych.

Napowietrzona gleba zapewnia zdrową wymianę powietrza i wody

Dobrze napowietrzone podłoże wspiera naturalną wymianę wody i powietrza wokół strefy korzeni. Aby system korzeniowy – podstawa zdrowej rośliny – mógł prawidłowo się rozwijać, rośliny konopi muszą pobierać tlen z powietrza właśnie przez korzenie. Jednocześnie wydzielają do gleby CO₂, który następnie powinien swobodnie ulatniać się do atmosfery. Taka wymiana gazów zachodzi intensywnie w dobrze napowietrzonych mieszankach glebowych. W zbyt zbitym, słabo napowietrzonym podłożu korzenie nie są w stanie pobierać wystarczającej ilości tlenu, przez co ich wzrost zostaje zahamowany, co odbija się na kondycji całej rośliny. Podobnie dwutlenek węgla nie może swobodnie wydostawać się z gleby i zaczyna się w niej kumulować. Wreszcie, w zbyt zwięzłym podłożu mocno ograniczone jest także pobieranie wody, a co za tym idzie – składników odżywczych.

Lepsze warunki dla mikroorganizmów i grzybów mikoryzowych

Wyższe stężenie tlenu, naturalnie występujące w dobrze napowietrzonych glebach, sprzyja także aktywności mikroorganizmów glebowych i grzybów mikoryzowych. Podobnie jak większość organizmów żywych, pożyteczne bakterie i grzyby wspomniane wcześniej potrzebują tlenu, aby żyć i się rozmnażać. W 2022 roku zespół badaczy z Chin opublikował wyniki trzyletniego eksperymentu polowego prowadzonego na plantacjach bambusa. Naukowcy sprawdzali wpływ napowietrzania gleby na plantacji i odkryli, że nie tylko znacząco podniosło ono poziom tlenu, lecz także zwiększyło dostępność składników odżywczych. W efekcie wzrosła aktywność zarówno bakterii, jak i enzymów odpowiedzialnych za pobieranie składników pokarmowych—szczególnie azotu i potasu (Qian i in., 2022).

4. Skład mineralny i organiczny gleby

Kolejnym kluczowym czynnikiem wpływającym na dostępność składników odżywczych dla konopi jest skład gleby. Gleby o większej elektroujemności i większej powierzchni mają wyższą pojemność wymiany kationowej (CEC), a dobrze spulchniona i napowietrzona gleba oferuje znacznie większą powierzchnię kontaktu niż gleba zbita i zasklepiona. Aby to lepiej zrozumieć, warto na chwilę wrócić do szkolnej chemii i ładunków elektrycznych atomów. Większość gleb ma ładunek ujemny, natomiast większość składników pokarmowych – dodatni. Dzięki temu jony składników odżywczych mogą przyczepiać się do minerałów budujących glebę, takich jak cząstki iłowe czy materia organiczna, zamiast być łatwo wypłukiwane przez deszcz.

Żeby roślina mogła pobrać składniki pokarmowe z gleby, musi dojść do wymiany kationów – reakcji chemicznej, w której jony w obrębie rośliny wymieniają się z jonami obecnymi w glebie (na przykład jeden jon wodoru wymieniany jest na jeden jon potasu). Gleby o wysokiej CEC wymagają rzadszego nawożenia, ale w wyższych dawkach, natomiast gleby o niskiej CEC lepiej reagują na lżejsze, za to częstsze podawanie nawozów, co maksymalizuje dostępność składników odżywczych dla roślin.

5. Wilgotność gleby

Na koniec, ale wcale nie mniej ważne – jednym z kluczowych czynników wpływających na dostępność składników odżywczych w podłożu jest wilgotność. Ilość wody w glebie może zarówno zwiększać, jak i ograniczać pojemność składników pokarmowych, oddziałując na pH, przepływ masowy oraz ciśnienie korzeniowe. Przy odpowiednim poziomie wilgoci woda uruchamia reakcje chemiczne i proces wietrzenia cząstek gleby, dzięki czemu składniki odżywcze zostają uwolnione i stają się przyswajalne. Zbyt duża ilość wody może jednak wypłukiwać z gleby składniki pokarmowe – szczególnie azotany i fosfor, które mają ładunek ujemny i przez to nie są w stanie trwale wiązać się z glebą o ładunku elektroujemnym. Z drugiej strony, przy zbyt małej ilości wody bakterie glebowe nie wytwarzają form azotu dostępnych dla roślin, co pośrednio osłabia również aktywność mikoryzową w podłożu.

Złożona natura dostępności składników odżywczych w uprawie konopi

Jak wynika z tego artykułu, odżywianie roślin to znacznie więcej niż samo nawożenie. Choć w tym tekście nie byliśmy w stanie omówić wszystkich zagadnień w pełnych szczegółach, mamy nadzieję, że udało się pokazać, jak wiele różnych czynników wpływa na dostępność składników odżywczych – oraz dlaczego tak ważne jest, by każdy z opisanych wyżej elementów dopracować możliwie najlepiej.