Badania na obecność narkotyków: co musisz wiedzieć

Nikt nie ma ochoty podchodzić do testu na obecność narkotyków, nawet jeśli ma całkowicie czysty organizm. Niestety, dla wielu osób takie badania są codziennością. Mając to na uwadze, poniżej omawiamy najważniejsze informacje oraz praktyczne wskazówki, o których warto pamiętać przed testem, w jego trakcie i po jego zakończeniu.

Przed testem narkotykowym

Testy narkotykowe przeprowadza się z wielu powodów – od kontroli sportowców pod kątem środków dopingujących, po badanie osób objętych postępowaniem policyjnym. Najczęściej jednak z testami narkotykowymi mają do czynienia osoby ubiegające się o pracę lub już zatrudnione. Zasady badań w miejscu pracy różnią się w zależności od kraju i branży.

W Stanach Zjednoczonych na przykład wiele firm bada obecnych i potencjalnych pracowników niezależnie od stanowiska. Wykrycie substancji nielegalnych w organizmie często skutkuje natychmiastowym zwolnieniem lub sankcjami dyscyplinarnymi. W Wielkiej Brytanii i większości krajów Europy testy narkotykowe w pracy są mniej powszechne i zazwyczaj ograniczają się do wybranych sektorów. Branże, w których najczęściej możesz spodziewać się testów, to:

• Transport
• Policja
• Wojsko
• Sport
• Służby wywiadowcze/bezpieczeństwo narodowe
• Nadzór kuratorski (warunkowe zwolnienie)

Poza tymi częstymi sytuacjami testy mogą pojawić się także z innych powodów, na przykład:

• Badania po wypadku (post-accident drug testing)
• W ramach prowadzonego dochodzenia policyjnego
• Potencjalnie również w szkole

Rodzaje testów narkotykowych

Testy na obecność narkotyków mogą przybierać różne formy, z których każda ma inny poziom wygody i skuteczności. Zdecydowanie najczęściej stosuje się test z moczu. Badania moczu są też najtańsze i w przypadku większości substancji wykrywają jedynie bardzo niedawne użycie (co sprawia, że łatwiej je obejść niż inne metody). Wyjątkiem jest cannabis, które może być wykrywalne w moczu nawet do 11 tygodni po spożyciu. Palacze, miejcie się na baczności!

Na co właściwie „polują” testy na narkotyki?

Aby wyczerpująco odpowiedzieć na to pytanie, najpierw omówimy, czego dokładnie szukają testy narkotykowe, a następnie, jak skutecznie potrafią wykrywać poszczególne substancje.

Różne rodzaje testów wychwytują inne oznaki zażywania narkotyków. Przykładowo test z moczu, a precyzyjniej badanie przesiewowe moczu, wykrywa metabolity narkotyków. Metabolity to „produkty uboczne” powstające po zmetabolizowaniu substancji w organizmie. W takich testach wykorzystuje się przeciwciała, które przyłączają się do odpowiednich metabolitów, a następnie za pomocą testu ELISA sprawdza się, czy i do czego się one przyczepiły.

Większość badań przesiewowych wykorzystuje tę metodę. Bardziej zaawansowane testy opierają się jednak na dokładniejszych i bardziej miarodajnych technikach. Do tego wrócimy za chwilę.

Teoretycznie za pomocą odpowiedniej metody można zbadać obecność niemal każdego narkotyku. W praktyce jednak zdecydowana większość testów ma na celu wykrycie następujących substancji:

• Kannabinoidy (w szczególności THC)
• Kokaina
• Amfetaminy (speed, MDMA, metaamfetamina itd.)
• Opiaty (heroina, opium, morfina i kodeina)
• PCP

Jak długo narkotyki utrzymują się w organizmie?

Na to pytanie trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi, bo czas wykrywania różni się nie tylko w zależności od konkretnej substancji, ale też od zastosowanej metody badania. Co więcej, znaczenie ma również tempo metabolizmu, poziom tkanki tłuszczowej oraz częstotliwość przyjmowania – wszystkie te czynniki wpływają na to, jak długo narkotyki pozostają wykrywalne w organizmie.

Różne metody testowania na obecność narkotyków

Jak już wspomniano, najczęściej wykonuje się badanie narkotykowe z moczu, a testy ze śliny szybko zyskują na popularności. Poniżej omawiamy poszczególne rodzaje próbek biologicznych, na podstawie których można wykryć zażywanie substancji.

Mocz

Ach, mocz – płyn, dzięki któremu pozbywamy się zbędnych substancji, a zarazem prawdziwy zdrajca. Wraz z wydalaniem zmetabolizowanych resztek substancji psychoaktywnych może on mimowolnie ujawnić Twoje ich używanie.

Test narkotykowy z moczu – inaczej badanie moczu (analiza moczu) – jest zazwyczaj bardzo prosty do przeprowadzenia, zwłaszcza w miejscu pracy. Próbkę można zbadać od razu na miejscu lub wysłać do dokładniejszej analizy laboratoryjnej. To właśnie dlatego ten rodzaj testu jest tak popularny – nie bez znaczenia pozostaje też jego niski koszt.

Plusem badania moczu jest to, że stosunkowo łatwo je obejść – od podmiany próbki po wcześniejsze „przepłukanie” organizmu. Z drugiej strony, ze względu na samą procedurę, wiele osób uznaje ten test za dość inwazyjny.

Ślina

Testy ze śliny stają się coraz popularniejszą alternatywą dla badań z moczu. Są łatwe do przeprowadzenia, trudniejsze do obejścia i uznawane za mniej inwazyjne, dlatego obecnie spotyka się je częściej niż kiedyś. Minusem jest to, że zwykle kosztują więcej niż testy moczu.

Włosy

Od dawna wiadomo, że śladowe ilości substancji odurzających mogą utrzymywać się we włosach przez bardzo długi czas – mówimy tu wręcz o wielu miesiącach. Testy z wykorzystaniem włosów nie należą do najczęściej stosowanych, ponieważ wymagają wysłania próbki do specjalistycznego laboratorium, co przekłada się na dość wysoką cenę badania.

Jeśli jednak zostaną zlecone, są wyjątkowo trudne do „oszukania”. Badania włosa zwykle nie są uznawane za inwazyjne, mimo że do analizy potrzebna jest stosunkowo duża próbka.

Pot

Kiedy osoba zażywająca substancje psychoaktywne się poci – zwłaszcza w przypadku intensywnego i częstego używania – wraz z potem wydziela śladowe ilości tych środków. Wykorzystuje się to w testach z użyciem specjalnych plastrów, które zbierają próbki potu przez cały dzień.

Metoda ta ma jednak kilka wad. Po pierwsze, konieczność noszenia plastra przez wiele godzin wiele osób odbiera jako zbyt inwazyjną. Po drugie, ponieważ plaster znajduje się na powierzchni skóry, jest narażony na zanieczyszczenia z zewnątrz, co obniża wiarygodność wyniku w porównaniu z innymi metodami.

Krew

Badania krwi na obecność narkotyków są bardzo skuteczne, ale jednocześnie niezwykle rzadko stosowane. Ryzyko, że w pracy zostaniesz poproszony o oddanie próbki krwi do testu narkotykowego, jest praktycznie zerowe. Z taką procedurą możesz się spotkać głównie po wypadku albo w ramach policyjnego postępowania. W przeciwieństwie do innych metod, testy z krwi wykrywają bezpośrednio substancje psychoaktywne, a nie ich metabolity, dlatego nadają się przede wszystkim do potwierdzania bardzo niedawnego zażycia narkotyków.

Podczas testu narkotykowego

Jak już wspomniano wyżej, większość testów narkotykowych to w praktyce jedynie badania przesiewowe. Są szybkie, tanie i w niektórych przypadkach można je nawet „oszukać”, uzyskując wynik negatywny. Standardowo wykorzystuje się testy 5‑ lub 10‑panelowe, które od razu pokazują obecność lub brak metabolitów najczęściej stosowanych substancji wymienionych powyżej.

Test narkotykowy a badanie przesiewowe

Testy przesiewowe wykrywają ponownie metabolity substancji, korzystając z przeciwciał. Wynik pojawia się w ciągu kilku minut i może zostać od razu odczytany na miejscu.

Standardowe testy narkotykowe również skupiają się na metabolitach, ale próbki wysyła się do laboratorium, aby uzyskać dokładniejsze i bardziej wiarygodne rezultaty. Za chwilę omówimy dokładniej te metody potwierdzające.

Przebieg testu na obecność narkotyków

Niezależnie od tego, czy próbka pochodzi z moczu, potu czy śliny, przebieg badania wygląda bardzo podobnie zarówno w przypadku wstępnych badań przesiewowych, jak i pełnych testów. W wielu sytuacjach, jeśli badanie przesiewowe da wynik pozytywny, próbka jest odsyłana do laboratorium w celu wykonania testu potwierdzającego.

Test narkotykowy 5-panelowy

Test narkotykowy 5-panelowy nosi taką nazwę, ponieważ pozwala wykryć obecność pięciu różnych grup substancji. Jak wspomniano, są to:

• Kannabinoidy (przede wszystkim THC)
• Kokaina
• Amfetaminy (speed, MDMA, metaamfetamina itd.)
• Opiaty (heroina, opium, morfina i kodeina)
• PCP

Test narkotykowy z moczu

(39)

(39)

Test narkotykowy z moczu

Zobacz produkt

Test narkotykowy 10-panelowy

Test narkotykowy typu 10-panel, zgodnie z nazwą, obejmuje 10 „paneli”, czyli 10 grup substancji. Oprócz wspomnianych wcześniej 5, badanie wykrywa również:

• Opioidy
• Barbiturany
• Benzodiazepiny
• Inne substancje: fencyklidyna, metakwalon, metadon, propoksyfen itp.

Po teście narkotykowym

To, co dzieje się po badaniu na obecność narkotyków, zależy od kilku czynników. Zazwyczaj, jeśli wynik jest negatywny, sprawa po prostu się na tym kończy. Jeśli jednak test wyjdzie pozytywny, można zająć się tym od razu na miejscu albo próbkę wysyła się dalej do dodatkowej weryfikacji.

Jak weryfikuje się wyniki testów na narkotyki?

Jeśli wstępny wynik testu wymaga potwierdzenia, zazwyczaj sięga się po jedną z dwóch metod:

• Kinetczny test immunologiczny: wykorzystuje reakcje układu odpornościowego do wykrywania substancji odurzających. Istnieje kilka odmian tej metody; większość z nich szuka określonych przeciwciał, inne natomiast analizują np. obecność wolnych rodników. Choć technika ta pozwala stwierdzić, czy w próbce znajdują się narkotyki, słabo nadaje się do precyzyjnego określania momentu ich zażycia, dlatego często nie wystarcza jako dowód w postępowaniu karnym.

• Chromatografia gazowa: w tym badaniu próbkę rozpuszcza się w odpowiednim rozpuszczalniku i odparowuje, co pozwala rozdzielić poszczególne anality. Anality to składowe próbki, które ujawniają, jakie związki chemiczne są obecne. Jest to kosztowna, ale bardzo wiarygodna metoda potwierdzania obecności narkotyków.

Co uznaje się za pozytywny wynik testu na narkotyki?

To, co zostanie uznane za pozytywny wynik, zależy zarówno od rodzaju testu, jak i badanego środka. Standardowe badania przesiewowe szukają w próbce metabolitów narkotyków – jeśli ich stężenie przekroczy określony poziom, wynik uznaje się za pozytywny. Przykładowo, popularny próg dla THC w moczu wynosi 50 ng/ml, natomiast dla amfetamin w moczu częściej spotyka się wartość 500 ng/ml.

Przekroczenie tych wartości granicznych nie zawsze automatycznie oznacza jednak pozytywny wynik. Jeśli jest to jedynie etap wstępnego przesiewu, osoby nadzorujące badanie mogą przyjąć własny, wyższy lub niższy próg, powyżej którego test zostanie formalnie uznany za pozytywny. Na przykład policja badająca okoliczności wypadku drogowego ustala konkretne poziomy, by ocenić, czy narkotyki mogły przyczynić się do zdarzenia. Sam fakt obecności śladów substancji w organizmie nie musi oznaczać, że kierowca faktycznie był pod ich wpływem, ale bardzo wysokie stężenie może na to wskazywać.

Podobnie niektórzy pracodawcy badają jedynie, czy pracownik nie jest odurzony w czasie pracy, a nie to, co robi w czasie wolnym. Część testów próbuje to uwzględnić i zaprojektowana jest tak, by dawać wynik pozytywny głównie wtedy, gdy ktoś jest pod wpływem w chwili badania. W praktyce jednak takie testy bywają zawodne.

Czy wyniki testów narkotykowych są poufne?

Do pewnego stopnia tak, ale w praktyce – raczej nie. Jeśli ktoś zleca u ciebie badanie na obecność narkotyków i wynik wychodzi dodatni, to niektóre osoby po prostu muszą się o tym dowiedzieć. Dobre standardy mówią jednak, że twoje dane osobowe powinny być udostępniane możliwie najmniejszej liczbie osób, wyłącznie tym, które faktycznie muszą je znać.

Informacje o wyniku powinny trafić jedynie do osób bezpośrednio zaangażowanych w procedurę, i to zazwyczaj bez zbędnych szczegółów. W przypadku badań narkotykowych w pracy pracodawca – a czasem także inne podmioty związane z zatrudnieniem, takie jak dział kadr czy w niektórych sytuacjach specjalista ds. uzależnień (SAP) – zostaną poinformowani o niezaliczeniu testu, ale najprawdopodobniej nie otrzymają szczegółowej listy konkretnych substancji.

Wskazówki i porady dotyczące testów na narkotyki

Przed planowanym testem na obecność narkotyków możesz zrobić kilka rzeczy, które zwiększą szansę na korzystny wynik.

A co, jeśli przyjmujesz leki na receptę?

Jak widać z powyższych zestawień, niektóre testy wykrywają także obecność leków na receptę. Wynika to z ich powszechnego nadużywania, zwłaszcza w USA. Jeśli przyjmujesz takie leki zgodnie z zaleceniami lekarza, warto wcześniej poinformować o tym odpowiednią osobę, aby później nie musieć się odwoływać od wyniku.

Czy fałszywie pozytywne wyniki są możliwe?

Fałszywe wyniki pozytywne mogą się zdarzyć, ale nie należą do częstych. Dlatego właśnie testy przesiewowe z wynikiem dodatnim zwykle są wysyłane do dalszej, dokładniejszej analizy. Jeśli uważasz, że otrzymałeś fałszywie dodatni wynik, poproś o powtórzenie badania. Takie testy są niedrogie, a ryzyko, że kilka z rzędu wykaże fałszywy wynik, jest bardzo niewielkie.

Jak rozwiązać spór

Jeśli masz poczucie, że jesteś traktowany niesprawiedliwie, masz kilka możliwości działania. Po pierwsze, sprawdź swoją umowę i zobacz, czy używanie narkotyków jest w niej wymienione jako przewinienie. Następnie może okazać się konieczne zasięgnięcie porady prawnej.

Czy da się oszukać test na narkotyki?

W wielu przypadkach da się sfałszować lub obejść badanie na obecność narkotyków, zwłaszcza test z moczu. Inne rodzaje badań są znacznie trudniejsze do zmanipulowania. Niezależnie jednak od metody, najprostszym i najpewniejszym sposobem jest po prostu powstrzymanie się od używek, o ile masz na to wystarczająco dużo czasu. Dla niektórych osób nie zawsze jest to jednak realne rozwiązanie.

Jeśli planujesz w jakikolwiek sposób zafałszować próbkę moczu, pamiętaj, że przyłapanie na takim działaniu może mieć poważne konsekwencje. Co więcej, choć w wielu miejscach pracy testy na obecność narkotyków bywają niesprawiedliwe lub zbędne, nie zawsze tak jest – szczególnie w przypadku badań związanych z bezpieczeństwem. Jeśli na przykład pracujesz w transporcie i chcesz obejść test, upewnij się, że Twoje zażywanie substancji nie stwarza zagrożenia dla innych.

Zestaw CleanU ScreenUrin 2.0 (również dla kobiet)

(16)

(16)

Zestaw CleanU ScreenUrin 2.0 (również dla kobiet)

Zobacz produkt

Odstawiając to na bok, poniżej znajdziesz metody, które najczęściej wykorzystuje się, aby uniknąć pozytywnego wyniku:

• Detoks: Pij dużo wody, soku żurawinowego lub sięgnij po produkty detoksykujące. Pamiętaj jednak, że jeśli pojawi się podejrzenie, iż próbujesz się „przepłukać”, możesz zostać ukarany lub skierowany na kolejne badanie.

• Podmiana próbki: W większości procedur przed testem trzeba opróżnić kieszenie i zostawić swoje rzeczy, ale często nadal da się przemycić fałszywą próbkę moczu. Należy jednak pamiętać, że laboratoria sprawdzają temperaturę – zimny pojemnik z moczem natychmiast wzbudzi podejrzenia!

• „Oczyszczenie” próbki: Dostępne są również środki, które dodaje się bezpośrednio do oddanego moczu, aby zneutralizować obecne w nim metabolity. Do ich użycia potrzebujesz jednak wystarczająco dużo prywatności.

Wiedza to siła w kontekście testów na narkotyki

Skoro znasz już lepiej kulisy testów narkotykowych, możesz podejść do całej procedury z większą świadomością i spokojem. Choć sytuacja może być stresująca, nie pozwól, by strach przed badaniem zupełnie Cię przytłoczył!

Max Sargent

Max pisze od ponad dekady, a w ostatnich latach wyspecjalizował się w dziennikarstwie konopnym i psychodelicznym. Tworzył treści m.in. dla Zamnesia, Royal Queen Seeds, Cannaconnection, Gorilla Seeds, MushMagic i innych marek, dzięki czemu świetnie zna różne segmenty tej branży.

Przeczytaj pełną biografię