Czym jest recyklingowana organiczna żywa gleba (ROLS)

Recycled organic living soil (ROLS) to metoda tworzenia samowystarczalnego ekosystemu, w którym materia organiczna jest nieustannie przetwarzana, budując żywą, bogatą w składniki odżywcze glebę. Stanowi to alternatywę dla powszechnych dziś praktyk ogrodniczych, opierających się na nawozach syntetycznych i pestycydach—czyli środkach, które niszczą glebowy mikrobiom, powodując nie tylko szkody dla środowiska, ale też stopniowe pogarszanie jakości gleby. A to w konsekwencji obniża wartość odżywczą żywności, którą wszyscy spożywamy.

W tym artykule przyglądamy się ROLS—podejściu, które może poprawić kondycję planety, a co za tym idzie, także zdrowie każdego z nas.

Czym jest organiczna żywa gleba?

Organiczna żywa gleba to złożony ekosystem pełen mikroorganizmów, grzybów i innych form życia, które wspólnie rozkładają materię organiczną na składniki odżywcze łatwo przyswajane przez rośliny. W nietkniętych, dzikich siedliskach gleba (o ile w ogóle występuje) funkcjonuje właśnie w taki sposób – jako tętniący życiem ekosystem. Tymczasem większość gleb wykorzystywanych w rolnictwie i ogrodnictwie jest w porównaniu z tym niemal martwa, z niewielką liczbą organizmów lub całkowitym ich brakiem.

Sieć organizmów zamieszkujących organiczną żywą glebę nieustannie ze sobą współdziała, utrzymując ją w dobrej kondycji. Rośliny i organizmy glebowe pozostają w relacji symbiotycznej: rośliny wydzielają poprzez korzenie substancje odżywiające mikroorganizmy, a te w zamian przekształcają materię organiczną w łatwo dostępne dla roślin składniki mineralne, wspierając silny, zdrowy wzrost. Obie strony na tym zyskują!

Stan tzw. sieci pokarmowej gleby – elementu przyrody, który jeszcze do niedawna był niemal całkowicie ignorowany – ma kluczowe znaczenie dla żywotności organicznej żywej gleby i wszystkiego, co od niej zależy. Dobrze funkcjonująca sieć pokarmowa gleby poprawia retencję wody, strukturę podłoża oraz zwiększa odporność roślin na choroby. Co więcej, organiczna żywa gleba wspiera długoterminową zrównoważoność upraw, ograniczając zapotrzebowanie na chemiczne środki i promując bioróżnorodność.

Nawóz Monster Bud Mix

(1416)

(1416)

Nawóz Monster Bud Mix

Zobacz produkt

Jaka jest różnica między żywą glebą a zwykłą glebą?

Żywa gleba bardzo różni się od tego, co zwykle nazywamy „zwykłą” glebą (choć trafniej byłoby ją określić jako „komercyjną” lub „rolniczą”). Oto najważniejsze różnice.

• Aktywność mikroorganizmów: Żywa gleba to tętniący życiem ekosystem. Jest naszpikowana bakteriami, grzybami, pierwotniakami i nicieniami, które rozkładają materię organiczną i napędzają naturalny obieg składników odżywczych – gleba dosłownie „żyje”. Zwykła gleba, zwłaszcza intensywnie traktowana nawozami mineralnymi czy syntetycznymi odżywkami, ma znacznie uboższą florę mikroorganizmów i przez to staje się o wiele bardziej martwa i bezwładna.
• Obieg składników odżywczych: W żywej glebie składniki pokarmowe są stale przetwarzane i udostępniane roślinom dzięki naturalnym procesom, takim jak wspomniana wcześniej symbioza. W przypadku zwykłej gleby często konieczne jest regularne nawożenie, ponieważ brakuje w niej organizmów, które działałyby jak katalizatory odpowiednich przemian chemicznych.
• Struktura gleby: Obecność materii organicznej i bujnego życia mikrobiologicznego w żywej glebie poprawia jej strukturę, sprawiając, że staje się bardziej porowata, lepiej magazynuje wodę i jest zdrowszym środowiskiem dla korzeni. Zwykła gleba, szczególnie nadmiernie eksploatowana lub wyjałowiona, łatwo się zasklepia i zagęszcza, przez co staje się mniej przyjazna dla systemu korzeniowego, zwiększa ryzyko przelania lub niedoboru tlenu, a przy okazji zwyczajnie utrudnia uprawę.
• Środki chemiczne: Syntetyczne nawozy i pestycydy degradują glebę, zabijając większość organizmów w niej żyjących i czyniąc ją praktycznie martwą. Organiczna żywa gleba natomiast tworzy zrównoważony ekosystem, który nie tylko ułatwia roślinom pobieranie składników odżywczych, ale także wzmacnia ich naturalne mechanizmy obronne i ogranicza presję szkodników. W efekcie żywa gleba nie wymaga takich nakładów chemicznych jak zwykłe podłoże.

Zalety ROLS

Dzięki budowaniu stabilnego, samowystarczalnego ekosystemu, ROLS oferuje szereg przewag nad zwykłą ziemią uprawną:

• Trwałość i zrównoważony charakter: ROLS ogranicza konieczność stosowania zewnętrznych dodatków, takich jak syntetyczne nawozy czy środki ochrony roślin, dzięki czemu jest rozwiązaniem bardziej ekologicznym i długofalowo zrównoważonym.
• Większa zawartość składników odżywczych: Rośliny uprawiane w żywej glebie zazwyczaj gromadzą więcej makro‑ i mikroelementów, co przekłada się na ich wyższą wartość odżywczą i ogólną kondycję.
• Opłacalność: Ponieważ pestycydy i nawozy nie są (lub są znacznie rzadziej) potrzebne, organiczne podłoża w dłuższej perspektywie okazują się tańsze niż te wymagające ciągłego nawożenia.
• Korzyści dla środowiska: Praktyki ROLS sprzyjają wiązaniu węgla w glebie, zmniejszają spływ powierzchniowy wody i zanieczyszczeń oraz wspierają bioróżnorodność.

Cztery techniki ROLS

Jeśli chcesz wdrożyć ROLS w swoim ogrodzie lub gospodarstwie, możesz skorzystać z czterech ogólnych metod. Wybór odpowiedniej zależy od Twoich indywidualnych warunków i sposobu uprawy. Poniżej omawiamy każdą z tych czterech metod.

Biodyamiczna

Rolnictwo biodynamiczne to holistyczne, ekologiczne i etyczne podejście do uprawy roślin, ogrodnictwa, żywności i odżywiania. Stworzone na początku XX wieku przez Rudolfa Steinera, z czasem było rozwijane i udoskonalane. Jako jeden z pierwszych ruchów rolnictwa ekologicznego, zajmuje szczególne miejsce w historii działań prośrodowiskowych, a wiele późniejszych koncepcji czerpie z jego założeń.

Rolnictwo biodynamiczne wychodzi poza standardy rolnictwa ekologicznego, włączając do praktyk rolniczych wymiar duchowy i kosmiczny. Choć na pierwszy rzut oka może to zniechęcać, warto pamiętać, że globalny ekosystem jest siecią powiązań, której nie da się zrozumieć ani chronić bez uwzględnienia pełnej złożoności zjawisk. Aby naprawdę go szanować, musimy podejść do niego z odrobiną „mistycyzmu” – choćby dlatego, że nasz umysł nie potrafi w pełni ogarnąć czegoś tak rozległego i współzależnego innymi kategoriami.

W praktyce jednak metoda ta opiera się przede wszystkim na stosowaniu specjalnych preparatów kompostowych powstających z fermentowanego obornika, minerałów i ziół w celu wzbogacenia gleby i wzmocnienia zdrowia roślin – w tym nie ma nic nadprzyrodzonego. Rolnicy biodynamiczni korzystają też z kalendarza siewu opartego na cyklach księżycowych i astrologicznych, choć nie jest to warunek konieczny, by czerpać korzyści z tej metody.

Permakultura

Permakultura w ostatnich latach zrobiła prawdziwą furorę, przynajmniej w niektórych kręgach. Przez to krążą o niej bardzo różne opinie, ale stojące za nią założenia są solidne, a właściwie wdrażana jest niezwykle wydajną i zrównoważoną metodą uprawy.

To podejście do rolnictwa ma na celu tworzenie systemów uprawnych, które naśladują naturalne ekosystemy – przede wszystkim poprzez współpracę z naturą, zamiast walki z nią. W kontekście ROLS permakultura oznacza projektowanie gospodarstwa lub ogrodu tak, by każdy element pełnił wiele funkcji, a wszystko było ponownie włączane w obieg. Metoda ta kładzie nacisk na wykorzystanie roślin wieloletnich, różnorodnych nasadzeń (polikultury) oraz systemów agroforestry, tworząc samowystarczalne i odporne środowisko upraw.

W permakulturze rolnik jest raczej opiekunem lub zarządcą ekosystemu niż wszechwładnym „bogiem”. Nie kontroluje wszystkiego aż do poziomu mikroorganizmów, lecz tak kieruje tym, co rośnie, by środowisko w dużym stopniu regulowało się samo.

Zestaw Monster Bud Boost

(457)

(457)

Zestaw Monster Bud Boost

Zobacz produkt

Supersoil

Supersoil to mocno użyźniona mieszanka glebowa stworzona tak, aby zapewnić roślinom możliwie najlepsze warunki wzrostu, szczególnie w uprawie ekologicznej. Zazwyczaj bazuje na dobrej jakości podłożu, do którego dodaje się różne rodzaje materii organicznej, kompost, odchody dżdżownic, guano nietoperzy, mączki skalne i inne naturalne dodatki, tworząc wyjątkowo zasobne środowisko. Dzięki temu w trakcie całego sezonu wegetacyjnego nie ma potrzeby stosowania dodatkowych nawozów – podłoże w dużej mierze „obsługuje się” samo.

Supersoil najczęściej stosuje się w uprawach pojemnikowych oraz w podwyższonych grządkach, gdzie jakość gleby ma kluczowe znaczenie. Metoda ta świetnie sprawdza się przy uprawie marihuany oraz innych roślin o wysokim zapotrzebowaniu na składniki odżywcze, ponieważ dostarcza im wszystkiego, czego potrzebują, bez konieczności używania nawozów chemicznych.

No-till

Uprawa bezorkowa (no-till) to metoda polegająca na prowadzeniu upraw bez mechanicznego wzruszania gleby. Orka i intensywna uprawa, choć z zewnątrz mogą wydawać się nieszkodliwe, w rzeczywistości poważnie zaburzają życie toczące się pod jej powierzchnią.

Taka technika pozwala zachować naturalną strukturę gleby, ogranicza erozję oraz sprzyja gromadzeniu materii organicznej i rozwojowi mikroorganizmów w sposób niemożliwy do osiągnięcia przy tradycyjnym przekopywaniu. W systemie ROLS uprawa bezorkowa ma kluczowe znaczenie, ponieważ pomaga utrzymać nienaruszoną glebową sieć troficzną. Rezygnując z uprawy mechanicznej, tworzysz przyjazne środowisko dla organizmów glebowych, które w efekcie wspierają wzrost roślin i poprawiają żyzność podłoża. Uprawa bezorkowa sprzyja także wychwytywaniu i magazynowaniu węgla w glebie, co ma znaczenie w walce ze zmianą klimatu.

Jak przygotować ROLS

Brzmi to wszystko świetnie – i takie właśnie jest, zwłaszcza jeśli masz ogród, o który naprawdę dbasz, i chcesz zbierać organiczne, pełne składników odżywczych plony. Nic dziwnego, że chcesz wiedzieć, jak samodzielnie przygotować ROLS. Dobra wiadomość jest taka, że istnieje wiele prostych sposobów, z których część zapewne już znasz albo nawet stosowałeś.

Kompostowanie

Wszyscy wiemy, czym jest kompost. W gruncie rzeczy ROLS może być tak prosty, jak pozwolenie, by twoje (nieugotowane) resztki jedzenia po prostu zbutwiały!

Kompostowanie to proces rozkładu materii organicznej – takich jak odpadki kuchenne, resztki z ogrodu czy obornik – na bogaty w składniki odżywcze kompost, który można następnie wykorzystać jako polepszacz gleby. Taki kompost miesza się z podłożem, aby poprawić jego żyzność i strukturę.

Aby zacząć kompostować, zbieraj odpady organiczne w kompostowniku lub na pryzmie, dbając o odpowiednie proporcje zielonych (bogatych w azot) i brązowych (bogatych w węgiel) materiałów. Regularnie przerzucaj kompost, aby go napowietrzyć i przyspieszyć proces rozkładu. Z czasem otrzymasz żyzny, ciemny kompost, który dodasz do swojej żywej gleby.

Herbatka kompostowa

Herbata kompostowa to płynny wyciąg powstający poprzez moczenie kompostu w wodzie, często z dodatkiem specjalnych inokulantów mikrobiologicznych, które zwiększają liczbę pożytecznych mikroorganizmów. Taki „napar” można stosować jako oprysk dolistny lub podlewanie gleby, aby poprawić wzrost roślin oraz kondycję podłoża. Herbata kompostowa wprowadza i utrzymuje w glebie korzystną mikroflorę, dzięki czemu stanowi znakomity element arsenału ROLS.

Top Grow Box 100% TERRA (Plagron)

(20)

(20)

Top Grow Box 100% TERRA (Plagron)

Zobacz produkt

Bokashi

Bokashi to proces fermentacji, w którym do rozkładu materii organicznej wykorzystuje się wyselekcjonowane mikroorganizmy. W przeciwieństwie do tradycyjnego kompostowania, wymagającego dostępu tlenu, bokashi przebiega w warunkach beztlenowych i pozwala przerabiać szerszy zakres odpadów organicznych, w tym mięso i nabiał. Efektem jest tzw. prekompost, który zakopuje się w ziemi, gdzie szybko przekształca się w łatwo dostępne dla roślin składniki odżywcze. Bokashi świetnie sprawdza się do recyklingu odpadków kuchennych i bezpośredniego wzbogacania nimi grządek ogrodowych.

JADAM

JADAM to metoda ekologicznej uprawy, która powstała w Korei Południowej. Nazwa jest skrótem od „Jayonul Damun Saramdul”, co można przetłumaczyć jako „Ludzie, którzy są jak natura”. W JADAM stawia się na własnoręcznie przygotowywane środki – naturalne pestycydy i nawozy tworzone z łatwo dostępnych, lokalnych surowców. Jednym z kluczowych elementów jest zastosowanie ziemi z próchnicy liściowej, bogatej w mikroorganizmy, do zaszczepienia gleby w ogrodzie. Metoda ta jest tania, prosta i łatwo dostępna, dzięki czemu świetnie nadaje się dla początkujących, którzy chcą zacząć przygodę z ROLS.

Ściółkowanie

Ściółkowanie polega na przykrywaniu powierzchni gleby materiałami organicznymi, takimi jak słoma, zrębki drzewne czy liście. Chronią one podłoże przed erozją, pomagają zatrzymywać wilgoć i skutecznie ograniczają rozwój chwastów. W systemie ROLS ściółka dodatkowo wspiera glebową sieć pokarmową: tworzy schronienie dla pożytecznych organizmów i stopniowo wzbogaca glebę w materię organiczną w miarę rozkładu. To prosty, mało pracochłonny, a przy tym bardzo skuteczny sposób na poprawę kondycji podłoża.

Czy warto postawić na organiczną "żywą" glebę?

Inwestycja w organiczną żywą glebę, szczególnie przy wykorzystaniu technik ROLS, niesie ze sobą wiele korzyści zarówno dla środowiska, jak i dla samych roślin. Choć na początku wymaga to nieco czasu i środków, w dłuższej perspektywie zyski zdecydowanie przewyższają koszty. ROLS wspiera zrównoważone ogrodnictwo, poprawia żyzność podłoża i zmniejsza konieczność stosowania syntetycznych nawozów oraz innych dodatków. Co więcej, plony z żywej gleby są bogatsze w składniki odżywcze, zdrowsze i pełniejsze smaku.

Dla uprawiających rośliny – zarówno amatorów, jak i profesjonalnych hodowców – ROLS jest sposobem na bardziej zrównoważoną, ekonomiczną i przyjazną środowisku uprawę. Dbając o glebową sieć pokarmową i recyklingując materię organiczną, tworzysz w ogrodzie stabilny, tętniący życiem ekosystem, który przez wiele lat będzie odwdzięczał się obfitymi, zdrowymi zbiorami.

Max Sargent

Max pisze od ponad dekady, a w ostatnich latach wyspecjalizował się w dziennikarstwie konopnym i psychodelicznym. Tworzył treści m.in. dla Zamnesia, Royal Queen Seeds, Cannaconnection, Gorilla Seeds, MushMagic i innych marek, dzięki czemu świetnie zna różne segmenty tej branży.

Przeczytaj pełną biografię