Jak zbudować komorę owocnikowania typu Martha do uprawy grzybów

Komory owocnikowania zrobione z plastikowych pudeł sprawdzają się przez jakiś czas, ale czy nie byłoby lepiej mieć w pełni zautomatyzowaną komorę? Uprawa grzybów nie należy do najtrudniejszych rzeczy na świecie, jednak wymaga stworzenia i utrzymania środowiska o bardzo wysokiej wilgotności i niskim poziomie CO₂. Gdy chcemy wyhodować większą liczbę grzybów, utrzymanie takich warunków może być dość wymagające.

Właśnie tutaj wkracza namiot Martha. Ten nowoczesny, zautomatyzowany system owocnikowania grzybów to dokładnie to, na co czekałeś. Trzeba go jednak zbudować samodzielnie. Na szczęście pokażemy Ci krok po kroku, jak to zrobić.

Czym jest komora owocnikowania Martha?

Komora owocnikowania Martha to w praktyce mała, domowa szklarnia do uprawy grzybów. Skąd jednak ta nazwa? To dość dalekie skojarzenie, ale pochodzi od wiszącej szafy Martha Stewart, do której taki zestaw jest wizualnie podobny. O ile wiemy, pierwotnie nikt nie projektował jej z myślą o mykologii.

Dla większości hodowców w zupełności wystarczy prosty namiot lub komora wilgotnościowa (np. zrobiona z plastikowego pudła z otworami). Gdy jednak ktoś podchodzi do uprawy poważniej i celuje w większe zbiory, takie rozwiązania przestają wystarczać – zwyczajnie nie zapewniają odpowiedniej przestrzeni pod naprawdę obfite plony.

Czym więc różni się namiot Martha od małej szklarni? Grzyby uwielbiają tlen, ale w trakcie wzrostu wytwarzają dużo CO₂, a przy tym wymagają bardzo wysokiej wilgotności. Trzeba więc tak zorganizować uprawę, by usuwać CO₂ ze środka i jednocześnie utrzymywać w środku wilgotne powietrze. Z tego powodu nie wystarczy po prostu zostawić otwartych drzwiczek!

Namiot Martha to po prostu zmodyfikowana szklarnia: usuwa CO₂ przez wyciąg, doprowadza świeże powietrze bogate w tlen i utrzymuje wysoki poziom wilgotności dzięki nawilżaczowi. Warto też dołożyć odpowiednie oświetlenie, bo grzyby dobrze reagują na odrobinę naturalnego światła.

Jakie są zalety namiotu Martha?

Główną zaletą namiotu Martha jest to, że pozwala stworzyć dla grzybów niemal idealne warunki do wzrostu.

Do plusów korzystania z namiotu Martha należą:

• Stale wysoka wilgotność dzięki ultradźwiękowemu nawilżaczowi
• Stały dopływ świeżego powietrza
• Cykl oświetlenia 12/12 (chyba że korzystasz wyłącznie ze światła dziennego, wtedy jesteś zdany na łaskę ruchu ciał niebieskich)
• W pełni zautomatyzowane środowisko – twoim zadaniem jest jedynie czyszczenie i zbieranie plonów!

O czym pamiętać przy namiocie Martha

Jeżeli zakochałeś się w uprawie grzybów i chcesz wejść na wyższy poziom, namiot Martha pomoże ci rozwinąć skalę domowej hodowli. Trzeba jednak dobrze przemyśleć, gdzie i w jaki sposób go ustawić, bo to dość „inwazyjne” rozwiązanie i mało kto będzie zachwycony, jeśli konstrukcja zajmie spory kawałek sypialni.

Przy wyborze miejsca weź pod uwagę między innymi:

• Przestrzeń: To duże urządzenie, które potrzebuje odpowiedniej ilości miejsca, aby działać bez problemów.

• Hałas: Przez pracę wentylatora wyciągowego namiot jest dość głośny. Może przeszkadzać nie tylko tobie, ale także sąsiadom.

• Światło: Komora musi stać w miejscu z odpowiednią ilością rozproszonego światła dziennego lub wymaga dołożenia oświetlenia sztucznego. W każdym przypadku to właśnie kwestia światła w dużej mierze zadecyduje o lokalizacji całej instalacji.

• Wentylacja: Pomieszczenie, w którym stoi namiot, musi mieć stały dopływ świeżego powietrza – będzie ono zasysane do środka, a powietrze bogate w CO₂ wypychane na zewnątrz.

• Temperatura: Grzyby lubią stabilne warunki. Na szczęście najczęściej idealnie sprawdza się temperatura pokojowa. Choć ustawienie namiotu w zimnym garażu czy szopie może wydawać się wygodne pod względem miejsca, uprawa szybko „zmarznie”, jeśli nie zapewnisz jej ciepła. Można to rozwiązać, używając dodatkowego źródła ogrzewania.

• Zasilanie: Namiot wymaga łatwego, stałego dostępu do źródła prądu.

Jak zbudować namiot Martha

Skoro mamy już za sobą kwestie wstępne, pora przejść do sedna i zobaczyć, jak faktycznie zbudować namiot typu Martha. Choć sam proces nie jest przesadnie skomplikowany, wymaga kilku kroków, odrobiny pracy oraz zaangażowania, jeśli chcemy uzyskać zadowalające efekty. Jeśli jednak podejdziesz do tego cierpliwie i dokładnie, cały projekt powinien przebiec bez większych trudności.

Czego będziesz potrzebować?

• Miniaturowa szklarnia do użytku domowego: Dostępna w większości centrów ogrodniczych i w sklepach internetowych, zazwyczaj w rozsądnej cenie. Najlepiej sprawdzi się model z 4–5 półkami. Niewymagane, ale bardzo praktyczne jest dno (taca), które wystaje nieco poza obrys samej szklarni.

• Płyta dolna (taca ociekowa): Przydatna, jeśli szklarnia nie ma jej w zestawie lub chcesz zastosować większą.

• Nawilżacz ultradźwiękowy / wytwornica mgły: Koniecznie taki, który można sterować z zewnętrznego sterownika.

• Czujnik / sterownik wilgotności

• Wentylator wyciągowy: Przy wyborze masz dwie opcje — pracę na podciśnieniu lub nadciśnieniu. Lepsze jest podciśnienie, ponieważ wentylator zasysa CO₂ na zewnątrz; w systemie nadciśnieniowym wentylator wtłacza świeże powietrze do środka.

• Czujnik / sterownik CO₂ lub programator czasowy: Czujnik CO₂ to dokładniejsze rozwiązanie — uruchamia wentylator wyciągowy, gdy poziom CO₂ w namiocie Marty przekroczy określoną (wcześniej ustawioną) wartość. Programator czasowy będzie po prostu włączał i wyłączał wentylator w stałych odstępach czasu.

• Przewód wentylacyjny (elastyczny lub sztywny)

• Filtr(y) / siatka przeciw owadom (na wylot powietrza)

• Opaski zaciskowe do węża

• Opaski kablowe (trytytki)

• Taśma aluminiowa

• Taśma klejąca (duct tape)

Instrukcje

Skoro masz już skompletowany cały sprzęt, czas wszystko złożyć w całość.

Krok 1: Zbuduj swoją szklarnię

To prawdopodobnie najprostszy etap całego projektu. Postępuj zgodnie z instrukcją dołączoną do Twojej domowej szklarni i złóż ją krok po kroku. Od razu zamontuj dolną podstawę, żeby można było łatwo przestawiać konstrukcję. Jeśli stelaż wydaje Ci się mało stabilny, możesz dodatkowo przyczepić półki do ramy opaskami zaciskowymi.

Krok 2: Podłącz wąż od nawilżacza

Nawilżacz podłącza się do szklarni za pomocą węża przechodzącego przez jej ściankę. Najlepiej umieścić go w jednym z górnych narożników, tak aby mgła mogła swobodnie opadać na grzyby.

Nie powinien jednak pryskać bezpośrednio na nie, więc weź to pod uwagę przy wyborze miejsca montażu. Pamiętaj też, że bakterie uwielbiają zakamarki, dlatego postaraj się unikać mocnych zagięć węża.

Zrób możliwie jak najmniejsze nacięcie, przełóż przez nie końcówkę węża i dokładnie uszczelnij całość taśmą klejącą.

Jeśli chodzi o ustawienie samego nawilżacza, dolna półka jest idealna, o ile jest wystarczająco duża. Jeśli nie, możesz postawić go obok namiotu Martha na podłodze. Gdyby wąż okazał się za krótki, by sięgnąć z podłogi do górnej części namiotu, ustaw nawilżacz wyżej, na małym stoliku lub czymś podobnym.

Krok 3: Przymocuj wentylator wyciągowy

Przewód wyciągowy powinien wychodzić tuż przy dole szklarni, w rogu przeciwnym do miejsca, w którym wchodzi wąż nawilżacza. Dzięki temu cyrkulacja powietrza w namiocie Martha będzie możliwie równomierna, co zapewni dobre rozprowadzenie wilgotności i tlenu.

Musisz podłączyć wentylator wyciągowy do przewodu wyciągowego (zwykle są sprzedawane w zestawie). Aby uzyskać szczelne połączenie, bardzo dobrze sprawdza się taśma aluminiowa.

Jeśli chodzi o umiejscowienie, wyciąg można też zamontować na dolnej półce albo bezpośrednio na podłodze.

Krok 4: Przymocuj filtr(y)

Teraz przymocuj co najmniej jeden filtr na końcu rury wyciągowej znajdującej się wewnątrz namiotu. To bardzo ważne: oprócz usuwania CO₂ filtr będzie też wychwytywał zarodniki. Wiele gatunków grzybów produkuje zarodniki, które mogą wywoływać reakcje alergiczne, więc zdecydowanie nie chcesz, aby rozprzestrzeniały się po całym domu!

Jeśli jednak możesz wyprowadzić rurę wyciągową na zewnątrz budynku, taki filtr nie jest konieczny. W takim przypadku warto natomiast zamontować siatkę przeciw owadom na wylocie rury, bo inaczej insekty spróbują dostać się do środka i urządzić sobie ucztę na Twojej hodowli.

Przy mocnym wentylatorze możesz zastosować filtr wewnątrz i siatkę na owady na zewnątrz. Pamiętaj jednak, że każdy dodatkowy filtr obniża wydajność wentylatora, więc wcześniej zastanów się, czy taki zestaw ma u Ciebie sens.

Krok 5: Zamontuj czujniki

Najlepsze miejsce na czujnik wilgotności to sam środek namiotu. Przymocuj go od spodu środkowej półki.

Czujnik CO₂ możesz umieścić nieco niżej, z tyłu namiotu.

Krok 6: Podłącz czujniki do ich urządzeń

Podłącz czujnik wilgotności do nawilżacza, a czujnik CO₂ do wentylatora wyciągowego.

Dzięki temu urządzenia będą automatycznie się włączać i wyłączać, gdy tylko czujniki zarejestrują taką potrzebę. Nie tylko znacznie ułatwi Ci to pracę, ale też zapewni stałe, optymalne warunki wewnątrz namiotu uprawowego Martha.

Krok 7: Ustaw parametry

Każdy gatunek grzybów ma nieco inne wymagania, jeśli chodzi o optymalny poziom CO₂. Później omówimy szczegóły dla wybranych gatunków, ale na tym etapie musisz ustawić poziom wilgotności i CO₂ na sterownikach, aby czujniki wiedziały, na co reagować.

Krok 8: Załóż oświetlenie (opcjonalnie)

Grzyby lubią światło, ale nie potrzebują go w dużych ilościach. Wystarczy rozproszone, pośrednie światło dzienne, więc jeśli namiot Martha stoi w pobliżu okna, to w zupełności wystarczy.

Jeśli nie, warto umieścić nad namiotem pasek pełnospektralnych diod LED lub lampę do uprawy. Diody LED to lepsze rozwiązanie, bo zużywają mało prądu i prawie się nie nagrzewają, dzięki czemu są tańsze w eksploatacji i nie zaburzają temperatury w uprawie.

Przy sztucznym oświetleniu dobrze sprawdza się cykl 12/12 (12 godzin światła, 12 godzin ciemności).

Krok 9: Testowanie i uprawa

Wszystko jest już gotowe. Zanim jednak wypełnisz namiot grzybnią, warto uruchomić cały system na próbę i sprawdzić, czy wszystko działa, jak należy.

Upewnij się, że czujniki działają prawidłowo, a podłączone urządzenia włączają i wyłączają się we właściwym momencie oraz że w miejscach, w których wchodzą węże, nie ma żadnych nieszczelności.

Gdy wszystko będzie dopracowane, możesz zaczynać uprawę!

Zalecane wartości CO₂ i wilgotności dla Psilocybe cubensis

Każdy etap rozwoju grzybów – a także każdy ich gatunek – ma własne, optymalne wartości stężenia CO₂ i wilgotności. Jest ich zbyt wiele, by wszystkie omówić tutaj; większość znajdziesz jednak w książkach The Mushroom Cultivator oraz Growing Gourmet and Medicinal Mushrooms autorstwa Paula Stametsa.

Dla Psilocybe cubensis optymalne parametry wyglądają następująco:

• Faza przerostu (spawn run): wilgotność 90% | CO₂ 5 000–10 000 ppm

• Faza przed tworzeniem zawiązków (prepinning): wilgotność >90% | CO₂ 5 000–10 000 ppm

• Faza owocnikowania (cropping): wilgotność 85–92% | CO₂ < 5 000 ppm

Czy namioty uprawowe typu Martha są warte zachodu?

Namioty uprawowe Martha to świetna inwestycja dla każdego, kto chce hodować grzyby na większą skalę. Zapewniają roślinom przestronne, sprzyjające warunki, a wysoki stopień automatyzacji przekłada się na jeszcze lepszą jakość plonów.

Czasy, gdy trzeba było kilka razy dziennie wachlować komorę owocnikowania i liczyć na to, że poziom CO₂ jest „mniej więcej w porządku”, dawno minęły. Teraz możesz precyzyjnie ustawić pożądane stężenie CO₂ i mieć pewność, że pozostanie stabilne. Podobnie z wilgotnością – grzyby nie są już narażone na jej wahania, tylko stale rosną w odpowiednio wilgotnym środowisku.

Choć wymaga to odrobiny zaangażowania i nie jest całkowicie bezobsługowe, taka metoda stanowi raczej ciekawie motywujące wyzwanie niż problem. Namiot uprawowy Martha nie jest szczególnie drogi, daje świetne rezultaty i powinien znaleźć się w arsenale każdego poważnego hodowcy grzybów.

Max Sargent

Max pisze od ponad dekady, a w ostatnich latach wyspecjalizował się w dziennikarstwie konopnym i psychodelicznym. Tworzył treści m.in. dla Zamnesia, Royal Queen Seeds, Cannaconnection, Gorilla Seeds, MushMagic i innych marek, dzięki czemu świetnie zna różne segmenty tej branży.

Przeczytaj pełną biografię