Najlepsze owoce i warzywa do chłodnego klimatu

Zastanawiasz się, czy w ogóle warto uprawiać własne jedzenie w chłodnym klimacie? Nie pozwól, by trochę mrozu Cię zniechęciło! Istnieje mnóstwo owoców i warzyw, które świetnie radzą sobie w niskich temperaturach. Poniżej znajdziesz wszystko, co trzeba wziąć pod uwagę, planując uprawę w takim regionie, a także listę roślin, które sprawdzają się tam najlepiej.

Jak przygotować ogród na chłodniejszy klimat

Jeśli mieszkasz w chłodniejszym klimacie, pewnie nieraz z zazdrością spoglądasz na osoby z cieplejszych rejonów. Przewijasz Instagram, Pinterest i inne miejsca, gdzie roślinni „rodzice” chwalą się swoimi okazami – od kaktusów po drzewa mango, papai czy bananowce – i masz wrażenie, że to nie dla Ciebie. Nie zniechęcaj się jednak! Krótszy sezon wegetacyjny rzeczywiście ogranicza wybór roślin, ale nadal masz sporo możliwości, by przez cały rok uprawiać własne jedzenie.

W pewnym sensie życie w chłodniejszej strefie ma też swoje plusy. Z roku na rok coraz lepiej wyczuwasz rytm pór roku, dokładnie wiesz, co i kiedy wysiać, a jesienią i zimą zyskujesz zasłużoną przerwę, by spokojnie korzystać z plonów swojej pracy.

Nasi przodkowie przez tysiąclecia żyli w bardzo wysokich szerokościach geograficznych – na północy i południu – głównie dzięki swojej wiedzy i umiejętnościom rolniczym. Ziemniaki, jagody, rośliny cebulowe i jabłka dostarczały im energii i składników odżywczych. Nie wszystkie rośliny są tak delikatne jak te rosnące bliżej równika. Odporne gatunki, przystosowane do chłodniejszych regionów, mają szereg cech, które pozwalają im świetnie sobie tam radzić, m.in.:

• tolerancję na niskie temperatury
• odporność na przymrozki
• krótki czas wegetacji

Wróćmy więc do korzeni. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się, kiedy wysiewać konkretne nasiona, z jakimi wyzwaniami wiąże się chłodny klimat i które rośliny odwdzięczą się obfitym plonem.

Kiedy wysiewać nasiona?

Jeśli zależy Ci na jak największych plonach, w praktyce musisz wysiewać nasiona w sposób ciągły przez całą wiosnę i lato. Dzięki temu zawsze będziesz mieć pod ręką dobrze rozwinięte sadzonki, gotowe, by zająć miejsce roślin właśnie zebranych z grządki.

Mając to na uwadze, poniżej znajdziesz kluczowe terminy wysiewu nasion w chłodniejszym klimacie:

• Wczesnowiosenny wysiew: Uprawę z nasion można zaczynać już w lutym. Choć zdecydowana większość roślin nie poradzi sobie wtedy jeszcze na zewnątrz, doskonale rosną na parapecie lub pod osłoną szklarni bądź tunelu foliowego. O tej porze możesz wysiewać najodporniejsze gatunki jadalne, takie jak bób, sałatę, groch i kapustę.
• Późnowiosenny / letni wysiew: Od kwietnia i maja warto zacząć wysiewać rośliny ciepłolubne. Fasola, kukurydza cukrowa, dynie, dynia Uchiki Kuri, ogórki oraz pomidory potrzebują wyższej temperatury, by rosnąć bujnie. Odmiany krzaczaste i karłowe dobrze sprawdzają się nawet przy bardzo krótkim sezonie wegetacyjnym.
• Następstwo wysiewów przez cały sezon: Systematyczny wysiew co 1–2 tygodnie upraw takich jak groch, rzodkiewka, sałata, marchew oraz burak ćwikłowy zapewni stały dopływ świeżych zbiorów. Jeśli wysiejesz zbyt dużo naraz, skończysz z nadwyżką, którą trzeba będzie przerobić i zakonserwować albo oddać.
• Zimowanie (uprawa ozima): Zimowanie polega na wysiewie latem z myślą o zbiorach wiosną następnego roku. Rośliny niewiele urosną zimą, ale wiosną gwałtownie ruszą z wegetacją i zapewnią bardzo wczesny plon. Muszą jednak być dość dobrze rozrośnięte, zanim nadejdą pierwsze mrozy. Szpinak, jarmuż oraz gorczyca dobrze znoszą wysiew pod osłonami w połowie września.

Potencjalne problemy przy uprawie w chłodnym klimacie

Każdy klimat uprawy ma swoje wyzwania. W ciepłych, tropikalnych rejonach głównym zagrożeniem są choroby i susza, natomiast chłodniejsze strefy również potrafią dać w kość. Poniżej znajdziesz najważniejsze problemy, z jakimi możesz się spotkać, gdy uprawiasz rośliny w zimnym klimacie:

• Zmienne terminy przymrozków: Wiele roślin jadalnych znosi silne przymrozki, ale większość nie jest do tego przystosowana. Wybór odpowiednich odmian pomaga ograniczyć szkody spowodowane wyjątkowo późnymi przymrozkami. Niespodziewane spadki temperatury poniżej zera pod koniec kwietnia czy w maju mogą jednak poważnie zniszczyć każdy warzywnik. Aby tego uniknąć, łącz uprawę odpornych odmian z osłonami przeciwprzymrozkowymi, takimi jak włóknina czy tunele.
• Szkodniki: W chłodniejszym klimacie wiele szkodników zaczyna być aktywnych późną wiosną i latem. Należą do nich m.in. głodne jelenie, ryjące krety, ptaki wyjadające owoce oraz bielinki kapustniki niszczące warzywa kapustne. Z pomocą przychodzi zintegrowana ochrona roślin (IPM), obejmująca m.in. siatki ochronne, pożyteczne owady drapieżne oraz uprawę roślin towarzyszących.
• Choroby: Zimniejszy klimat może zwiększać podatność roślin na choroby, zwłaszcza podczas pochmiennego, deszczowego sezonu. Wysoka wilgotność powietrza i długotrwałe opady niemal zawsze sprzyjają mączniakowi na dyniowatych oraz zarazie ziemniaczanej i pomidorowej.
• Zgnilizna korzeni: Nadmierne opady i brak słońca sprawiają, że gleba długo pozostaje mocno wilgotna. Niektóre gatunki znoszą takie warunki bez problemu, inne jednak ich nie tolerują i szybko zapadają na choroby systemu korzeniowego.

Najlepsze owoce i warzywa do uprawy w zimnym klimacie

Wiesz już, z jakimi wyzwaniami wiąże się uprawa w chłodnym klimacie. Masz też świadomość, że mimo to da się uzyskać naprawdę obfite plony w takich warunkach. Teraz poznasz najlepsze owoce i warzywa, które warto uprawiać w zimniejszych rejonach.

Cebula

Onions to podstawowe warzywo w ogrodach wielu osób mieszkających w chłodniejszym klimacie. Łatwo je uprawiać, zajmują mało miejsca i po zbiorach mogą być przechowywane przez wiele miesięcy. Zanim wysiejesz cebulę, wzbogacaj grządkę dużą ilością materii organicznej – zapewni to stałe odżywienie i ułatwi jej drobnym korzeniom wnikanie w podłoże.

Cebulę można uprawiać na dwa sposoby: z dymki lub z nasion. Dymka rośnie szybciej i rzadziej choruje, ale w stresujących warunkach częściej wybija w pęd kwiatostanowy. W przypadku uprawy z dymki najczęściej sadzi się ją w marcu i kwietniu. Odmiany dobrze znoszące mróz można jednak umieszczać w gruncie w dowolnym momencie od października do marca. Użyj patyka lub małej łopatki, aby wykonać bruzdy o głębokości 2 cm, a następnie sadź dymkę co 5–10 cm, w rzędach oddalonych od siebie o 30 cm.

Jeśli wolisz uprawiać cebulę z nasion, wysiewaj je pod koniec zimy do wielodoniczek w pomieszczeniu. Ustaw je na parapecie i, aby przyspieszyć kiełkowanie, skorzystaj z podgrzewanego propagatora, a wiosną przesadź siewki na zewnątrz.

Nasiona cebuli De Paris (Allium cepa)

(14)

(14)

Nasiona cebuli De Paris (Allium cepa)

Zobacz produkt

Czosnek

Czosnek to roślina wyjątkowo odporna na mróz. Dobrze się przechowuje przez długi czas i nadaje wyrazisty smak wielu potrawom. W chłodniejszym klimacie najlepiej sprawdzają się dwa podstawowe typy czosnku:

• Hardneck: ten typ tworzy mniej, ale za to większych ząbków o intensywniejszym aromacie. Ma jednak krótszy okres przechowywania – zwykle zachowuje świeżość do mniej więcej połowy zimy.
• Softneck: ten typ wytwarza więcej, lecz mniejszych ząbków. Jest nieco łagodniejszy w smaku, ale za to można go przechowywać aż do połowy wiosny.

Przy uprawie czosnku zadbaj o dużą ilość materii organicznej, na przykład dobrze rozłożonego obornika. Wykonaj bruzdy o głębokości około 3 cm, w rzędach oddalonych od siebie o 30 cm. Ząbki sadź co 15 cm w każdej bruździe.

Jabłka

Uprawa jabłoni to temat rzeka. Odmian jest mnóstwo: karłowe, kolumnowe, typowo deserowe, na cydr czy do przetworów. Niezależnie od tego, które jabłonie wybierzesz, obowiązują pewne uniwersalne zasady. Po pierwsze, najlepiej sadzić je w chłodniejszej części roku, od listopada do marca. W pierwszym sezonie wegetacyjnym konieczne jest też regularne, obfite podlewanie, aby drzewa mogły dobrze rozwinąć system korzeniowy.

Jabłonie potrzebują kilku lat, zanim zaczną naprawdę obficie owocować, ale cierpliwość szybko się opłaci – z czasem odwdzięczą się bardzo wysokimi plonami. Ogólnie rzecz biorąc, jabłonie to świetny wybór do uprawy w chłodnym klimacie i dobrze radzą sobie nawet tak daleko na północy jak Norwegia.

Brokuły

Brokuły należą do najbardziej odpornych na mróz warzyw – znoszą spadki temperatury nieco poniżej -3°C. Jako warzywo kapustne dostarczają też wielu cennych związków siarki. Istnieje mnóstwo odmian tej rośliny, z których każda ma nieco inny cykl plonowania. Tradycyjne odmiany wysiewa się w kwietniu i zbiera od końca lata aż do wczesnej wiosny. Nowsze, szybciej rosnące odmiany wysiewa się w połowie lata, a zbiory przypadają na jesień.

Brokuły świetnie czują się w chłodnym klimacie i źle znoszą upały, które powodują ich wybijanie w pędy kwiatostanowe (przechodzenie w nasiona). Najlepiej rosną w żyznej, dobrze zagęszczonej, przepuszczalnej glebie o pH 6–7. Warto wysiewać je małymi partiami co tydzień, aby podczas zbiorów cieszyć się stałym dopływem świeżych różyczek i pędów. Wysiewaj nasiona bezpośrednio do gruntu w bruzdy o głębokości 2 cm, zachowując odstęp 7,5 cm między siewkami. Zastosuj siatki ochronne, aby odstraszyć bielinki kapustniki, które mogą poważnie uszkadzać wszystkie rośliny z rodzaju Brassica.

Nasiona brokułu Marathon F1 (Brassica oleracea)

(14)

(14)

Nasiona brokułu Marathon F1 (Brassica oleracea)

Zobacz produkt

Gruszki

Podobnie jak w przypadku jabłek, także wśród grusz znajdziesz mnóstwo odmian do wyboru. Poszczególne kultywary różnią się wielkością i pokrojem drzew, plennością oraz smakiem owoców. Grusze bardzo dobrze znoszą chłodniejszy klimat i stanowią cenne źródło owoców, które można jeść na świeżo lub wykorzystywać w niezliczonych przepisach. W przydomowym ogrodzie możesz uprawiać dwa podstawowe typy drzewek gruszowych:

• Drzewka z odkrytym korzeniem: jak sama nazwa wskazuje, sprzedawane są z całkowicie odsłoniętym systemem korzeniowym. Dostępne są poza głównym sezonem, a po zakupie trzeba je posadzić od razu.
• Drzewka w pojemnikach: takie drzewka trafiają do Ciebie w donicach, z korzeniami już dobrze zakotwiczonymi w podłożu. Można je przesadzać praktycznie przez cały rok, od lata aż po zimę, choć najlepiej przyjmują się po posadzeniu wczesną wiosną.

W pierwszym sezonie po posadzeniu regularnie podlewaj gruszę, aby zapewnić jej jak najlepszy rozwój systemu korzeniowego. Wiosną zasil drzewko nawozem o wysokiej zawartości potasu i nałóż wokół pnia grubą warstwę ściółki.

Jarmuż

Podobnie jak brokuł, jarmuż również należy do rodzaju Brassica. To wyjątkowo odporne warzywo liściaste bez trudu znosi silne przymrozki i potrafi wyglądać naprawdę efektownie, gdy jego liście pokrywa warstwa zamarzniętej rosy. Podczas chłodów rośliny zwiększają też produkcję cukrów, dzięki czemu jarmuż staje się słodszy i smaczniejszy. Dostępnych jest wiele odmian jarmużu, m.in. kędzierzawy, gładki, karłowy i o bardzo dużym pokroju. Istnieją również różne sposoby zbioru jarmużu. Możesz ścinać całą rozetę i zużyć ją od razu albo potraktować rośliny jak plon "tnij i odrasta" (cut-and-come-again), zbierając jednorazowo tylko kilka liści z każdej z nich.

Jarmuż najlepiej wysiewać od marca do czerwca. Zacznij od siewu pod osłonami do wielodoniczek w połowie wiosny. Gdy siewki wytworzą silny zestaw liści właściwych, przesadź je na zewnątrz. Zachowaj rozstawę 7,5 cm.

Szpinak

Szpinak naprawdę nie lubi ciepła. Jeśli wysiejesz go późną wiosną, szybko przekonasz się, że przy pierwszym powiewie wyższych temperatur natychmiast zacznie wybijać w pędy kwiatostanowe. Ta liściasta roślina zdecydowanie lepiej czuje się w chłodniejsze dni jesieni i wczesnej wiosny. Jeśli mieszkasz w rejonie, gdzie upały zdarzają się wyjątkowo rzadko, możesz pozwolić sobie na wysiew szpinaku od marca do maja. Nawet jednak w miejscach z krótkim sezonem wegetacyjnym najlepiej jest siać go we wrześniu i przezimować uprawę w gruncie.

Szpinak możesz wysiewać bezpośrednio do gruntu w tunelach foliowych lub na zewnątrz (jesienią i zimą najlepiej pod niskimi tunelami). Nasiona wysiewaj we wrześniu w bruzdach o głębokości około 2,5 cm, a następnie przerwij rośliny, pozostawiając odstępy około 20 cm.

Nasiona szpinaku nowozelandzkiego (Tetragonia tetragonoides)

(10)

(10)

Nasiona szpinaku nowozelandzkiego (Tetragonia tetragonoides)

Zobacz produkt

Marchew

Marchew to kolejna podstawa w ogrodach położonych w chłodniejszym klimacie. Słodkie, chrupiące korzenie sprawdzają się świetnie zarówno w sałatkach, jak i daniach z piekarnika. Obecnie dostępnych jest wiele odmian – od klasycznie pomarańczowych po bardziej egzotyczne, fioletowe i żółte.

Przy uprawie marchwi kluczowa jest odpowiednia struktura podłoża. Aby rośliny nie karłowiały ani nie rozwidlały się, najlepiej rosną w lekkiej, przepuszczalnej, piaszczystej glebie, która pozwala ich palowym korzeniom swobodnie się rozrastać.

Marchew najlepiej wysiewać bezpośrednio do gruntu, ponieważ przesadzanie rozsady łatwo uszkadza delikatne korzenie i może znacząco obniżyć plon. Nasiona można wysiewać od lutego do lipca, a zbiory przypadają zwykle między majem a październikiem. Wystarczy patykiem lub małą łopatką przygotować rowki o głębokości około 1 cm i wysiać nasiona możliwie rzadko. Po wschodach rośliny przerwać, pozostawiając odstępy około 5 cm.

Marchew – Interceptor F1 (Daucus carota), nasiona

(12)

(12)

Marchew – Interceptor F1 (Daucus carota), nasiona

Zobacz produkt

Śliwki

Śliwy to kolejny rodzaj drzew owocowych, które doskonale czują się w chłodniejszym klimacie. Są przepyszne na surowo, ale świetnie nadają się też na dżemy, ciasta, crumble, a nawet cydr. Ogrodnicy mogą wybierać spośród wielu odmian drzew pełnowymiarowych, półkarłowych oraz karłowych. Najlepiej sadzić drzewa z gołym korzeniem od listopada do marca, a przed posadzeniem zaszczepić system korzeniowy grzybami mikoryzowymi, aby uzyskać jak najlepsze plony.

Maliny

Maliny to wyjątkowo odporne rośliny, które w dużej mierze radzą sobie same. W praktyce więcej pracy może kosztować cię powstrzymanie ich przed zbyt ekspansywnym rozrastaniem się. Sadź maliny w donicach i podwyższonych grządkach, aby nie przejęły całego ogrodu. Wiosną obficie ściółkuj je dobrze przekompostowanym obornikiem i kompostem, a pod koniec sezonu przycinaj pędy, by w kolejnym roku pobudzić młody, obficie plonujący przyrost.

Spokojnie — Zamnesia ma wszystko, czego potrzebujesz

I to wszystko! Jeśli chcesz spróbować swoich sił w ogrodnictwie w chłodniejszym klimacie, wiesz już, jakie owoce i warzywa pomogą Ci wycisnąć z tego maksimum plonów i satysfakcji. Teraz czas na kolejny krok — zakasaj rękawy i daj się ponieść ogrodniczemu zapałowi! Odwiedź Plantshop Zamnesii, aby zaopatrzyć się we wszystkie nasiona potrzebne do własnej uprawy żywności. Udanych zbiorów!

Zamnesia

Zamnesia to prawdziwy kosmiczny autorytet w świecie konopi i substancji psychodelicznych. Łącząc tę specjalistyczną wiedzę z godzinami wnikliwych badań, Zamnesia nieprzerwanie tworzy wybitne treści. Dzięki ich niepowtarzalnemu charakterowi możemy śmiało powiedzieć, że Zamnesia stała się naszym czułym "uchem przy ziemi" w każdej sprawie związanej z substancjami zmieniającymi świadomość.

Przeczytaj pełną biografię