What Is Cannabidiol (CBD)?

Luke Sumpter

Dziennikarz specjalizujący się w konopiach i badacz nauk o zdrowiu

Luke Sumpter

Ostatnia aktualizacja: 9 Sierpień 2022

O kannabidiolu (CBD) słyszał już niemal każdy. Te trzy litery widnieją dziś na billboardach, w reklamach telewizyjnych i na okładkach magazynów. Dostępnych są już tysiące produktów z CBD, a opinie konsumentów na temat tej substancji są skrajnie różne. Jedni widzą w nim niemal panaceum, inni uważają, że CBD nie ma żadnej realnej wartości. Czym jednak właściwie jest kannabidiol i jakie ma on faktyczne możliwości?

Poniżej pomożemy Ci przebić się przez szum marketingowy, aby lepiej zrozumieć CBD: skąd pochodzi, jak działa, jakie produkty są dostępne oraz czy wiąże się z nim jakiekolwiek ryzyko dla zdrowia.

Czym dokładnie jest CBD?

CBD, czyli kannabidiol, to związek chemiczny występujący w konopiach Cannabis sativa. Należy do grupy substancji zwanych kannabinoidami, które pełnią rolę wtórnych metabolitów – pomagają roślinie bronić się przed różnego rodzaju stresorami, takimi jak szkodniki czy promieniowanie UV.

Badacze zidentyfikowali CBD już w 1941 roku. Z czasem odkryto, że wraz z THC i innymi związkami czynnymi oddziałuje ono z wrodzonym układem endokannabinoidowym (ECS) człowieka. W odróżnieniu od THC, CBD nie wywołuje jednak efektów psychotropowych ani odurzających.

Kannabinoidy, w tym CBD, zalicza się także do tzw. meroterpenów – związków o częściowo terpenoidowej budowie. W uproszczeniu można powiedzieć, że kannabinoidy są połączeniem terpenu i fenolu.

Skąd pochodzi CBD?

CBD występuje niemal wyłącznie w konopiach. Większość dostępnego w Europie komercyjnego CBD pozyskuje się z konopi włóknistych, które zawierają śladowe ilości psychoaktywnego THC (0,2% lub mniej). Również medyczna marihuana i konopie rekreacyjne mogą jednak zawierać zauważalne ilości CBD.

Jeśli kiedykolwiek przyjrzałeś się z bliska dojrzałemu kwiatowi konopi, z pewnością zauważyłeś błyszczącą, oszronioną warstwę kryształków. Te kryształki, znane jako trichomy gruczołowe, są małymi fabrykami metabolitów wtórnych – to właśnie w nich powstaje CBD oraz wiele innych związków.

W przypadku CBD proces zaczyna się od dwóch cząsteczek: kwasu oliwetolowego i pirofosforanu geranylu. Enzymy przekształcają je w CBGA – tak zwaną „kannabinoidową matkę”, od której wywodzą się pozostałe kannabinoidy. Następnie enzym syntaza CBDA przekształca CBGA w CBDA, czyli kwasową formę wyjściową CBD. Podczas procesu dekarboksylacji (działanie wysokiej temperatury) z cząsteczki CBDA odłączana jest grupa karboksylowa, a w efekcie powstaje CBD.

Chociaż konopie są jedynym naturalnym źródłem CBD, naukowcy opracowują coraz więcej metod jego chemicznej syntezy – często w ciągu zaledwie kilku minut. Inni badacze zdołali uzyskać CBD, wszczepiając geny odpowiedzialne za jego produkcję do zmodyfikowanych szczepów drożdży piwowarskich.

Jak działa CBD?

CBD oddziałuje na organizm na wiele sposobów, dlatego uznaje się je za związek o potencjalnie bardzo szerokim znaczeniu dla człowieka. Łączy się ono z różnymi celami molekularnymi, w tym z receptorami układu endokannabinoidowego. Układ ten (ECS) pełni rolę „głównego regulatora” organizmu – pomaga kontrolować przekazywanie sygnałów w układzie nerwowym, przebudowę kości, kondycję skóry, pracę układu odpornościowego i wiele innych procesów. Z tego powodu naukowcy z dużą uwagą przyglądają się cząsteczkom, które potrafią wpływać na ECS.

Układ endokannabinoidowy składa się z trzech kluczowych elementów: dwóch głównych receptorów (CB1 i CB2), cząsteczek sygnałowych zwanych endokannabinoidami oraz enzymów, które te endokannabinoidy syntetyzują i rozkładają. Kannabinoidy pochodzące z konopi, takie jak THC i CBD, mają budowę zbliżoną do endokannabinoidów, dzięki czemu mogą je „naśladować” i w podobny, choć nie identyczny sposób oddziaływać na ECS.

Jak więc dokładnie CBD współdziała z ECS? Badacze wciąż szukają pełnej odpowiedzi na to pytanie, ale wstępne dane dostarczają kilku ważnych wskazówek. W odróżnieniu od THC, CBD nie pobudza bezpośrednio (nie jest agonistą) receptorów CB1 i CB2. Działa natomiast jako ujemny modulator allosteryczny receptora CB1 (Laprairie i in., 2015), co oznacza, że może ograniczać pobudzenie tego receptora przez inne cząsteczki. Przykładowo przypuszcza się, że CBD łagodzi psychoaktywne działanie THC, gdy oba związki przyjmowane są jednocześnie, zmniejszając powinowactwo THC do receptora CB1.

Trwają także badania nad tym, czy CBD może zmieniać poziom krążących w organizmie endokannabinoidów. Enzym hydrolaza amidów kwasów tłuszczowych (FAAH) rozkłada endokannabinoidy po wykonaniu przez nie zadania. Firmy farmaceutyczne opracowały leki określane jako inhibitory FAAH, które tymczasowo blokują aktywność tego enzymu, co prowadzi do wzrostu stężenia endokannabinoidów. W związku z tym naukowcy próbują ustalić, czy wpływ CBD na FAAH oraz białka wiążące kwasy tłuszczowe (FABP) może w istotny sposób podnosić poziom anandamidu (AEA) (Elmes i in., 2015).

Inne cele molekularne CBD

Poza receptorami CB1 i CB2, CBD oddziałuje również na wiele innych receptorów, w tym należących do tzw. „rozszerzonego układu endokannabinoidowego”. Ten szerszy system, określany mianem endokannabinoidomu, obejmuje większą liczbę receptorów, cząsteczek sygnałowych oraz enzymów.

Do molekularnych celów działania CBD należą m.in.:

• TRPV1: Znany także jako receptor kapsaicyny, TRPV1 odpowiada za uczucie pieczenia pojawiające się podczas jedzenia ostrych papryczek. Bierze udział w odczuwaniu bólu i pomaga regulować temperaturę ciała. CBD działa tutaj jako agonista TRPV1, czyli aktywuje ten receptor.

• Sieroce receptory sprzężone z białkiem G (GPCR): Receptory te funkcjonują podobnie do klasycznych receptorów układu endokannabinoidowego, ale nazywa się je „sierocymi”, ponieważ ich naturalne cząsteczki sygnałowe nie zostały jeszcze poznane. CBD działa jako agonista receptora GPR18, który uczestniczy w procesach zapalnych i modulacji bólu, oraz jako antagonista (substancja blokująca reakcję receptora) receptora GPR55, związanego m.in. z lękiem i reakcją na stres (Shi i in., 2017).

• Receptory aktywowane przez proliferatory peroksysomów (PPAR): Receptory te zlokalizowane są w błonie jądra komórkowego i odgrywają kluczową rolę w regulacji ekspresji genów oraz metabolizmu kwasów tłuszczowych. Spośród trzech typów PPAR, CBD wiąże się z receptorem PPARγ, który pełni istotną funkcję w kontroli procesów metabolicznych.

• Receptory serotoninowe: CBD oddziałuje również na receptor serotoninowy 5HT1A, który uczestniczy w mechanizmie działania leków przeciwlękowych, przeciwdepresyjnych i przeciwpsychotycznych.

• Receptory GABA: Receptory kwasu γ-aminomasłowego (GABA) odgrywają kluczową rolę w hamowaniu przewodzenia impulsów w ośrodkowym układzie nerwowym. CBD działa jako agonista receptora GABA-A.

Jakie produkty z CBD są dostępne?

Od czasu, gdy około 2014 roku CBD zyskało ogromną popularność, rynek wręcz eksplodował liczbą dostępnych produktów. Dziś preparaty z CBD znajdziesz praktycznie wszędzie – od supermarketów i stacji benzynowych, po sklepy zoologiczne. Można kupić wszystko: od olejku CBD i kapsułek, przez kosmetyki, kremy, napoje, słodycze, aż po przysmaki dla psów. Poniżej przyjrzymy się dwóm najpopularniejszym sposobom przyjmowania CBD: olejkowi CBD oraz kapsułkom CBD.

Olej CBD

Olej CBD to podstawa całego rynku produktów CBD. Jest wygodny w użyciu, prosty w dawkowaniu i łatwy do zabrania ze sobą. Większość olejów CBD zawiera ekstrakt CBD rozpuszczony w jadalnym oleju bazowym, takim jak oliwa z oliwek, olej z nasion konopi lub olej MCT. Tłuste nośniki stanowią bogate w lipidy podłoże, które pomaga równomiernie rozprowadzać i przenosić rozpuszczalne w tłuszczach cząsteczki CBD. Choć poszczególne oleje CBD są do siebie bardzo podobne, mogą różnić się składem chemicznym. Zazwyczaj oleje CBD zalicza się do jednej z trzech poniższych kategorii.

🔹Pełne spektrum

Pełnospektralny olej CBD uchodzi za najbardziej wierne odzwierciedlenie fitokompleksu konopi siewnych. Mówiąc prościej: produkty CBD o pełnym spektrum zawierają szeroką gamę związków występujących w konopiach. Choć najwyższe stężenie ma w nich CBD, obecne są również różne ilości innych kannabinoidów, terpenów oraz związków śladowych — w tym THC. Warto jednak podkreślić, że poziom THC jest na tyle niski, iż nie wywołuje efektu odurzenia.

Nowe badania sugerują, że produkty CBD o pełnym spektrum wykorzystują tak zwany „efekt otoczenia”, zgodnie z którym fitozwiązki konopi działają silniej i skuteczniej, gdy są przyjmowane razem, w synergii.

🔹Szerokie spektrum

Olejki CBD o szerokim spektrum działania różnią się od olejków pełnospektralnych tym, że nie zawierają absolutnie żadnego THC. Wciąż obecne są w nich inne kannabinoidy w mniejszych stężeniach, terpeny itp., jednak całkowite usunięcie THC eliminuje ryzyko jakichkolwiek efektów związanych z tym psychoaktywnym kannabinoidem.

Olej CBD (Zamnesia) 10%

(57)

(57)

Olej CBD (Zamnesia) 10%

Zobacz produkt

🔹Izolat

Olejki CBD wytwarzane z izolatu CBD zawierają około 99% kannabidiolu. Podczas produkcji stosuje się procesy, które usuwają wszystkie pozostałe składniki roślinne, pozostawiając jedynie czyste kryształy CBD. Następnie rozpuszcza się je w oleju nośnikowym. Tak otrzymane oleje z izolatem CBD oferują bardzo wysokie stężenie kannabidiolu, ale pozbawione są potencjalnych korzyści wynikających z efektu otoczenia.

Olej CBD: podjęzykowo czy doustnie?

Jednym z powodów, dla których olej CBD cieszy się tak dużą popularnością, jest jego wszechstronność. Można go przyjmować podjęzykowo (pod język) lub doustnie (po prostu połykając, albo dodając do jedzenia czy napoju).

Przy spożyciu doustnym substancja musi najpierw przejść przez układ pokarmowy i wątrobę, zanim trafi do krążenia ogólnoustrojowego. W efekcie nawet ponad połowa CBD zostaje utracona. Gdy jednak działanie się pojawi, zwykle utrzymuje się dłużej niż w przypadku podania podjęzykowego.

Stosowanie podjęzykowe pozwala CBD przenikać bezpośrednio do naczyń włosowatych znajdujących się pod językiem, zapewniając kannabinoidowi niemal natychmiastowy dostęp do krwiobiegu. Dlatego podanie podjęzykowe zapewnia szybszy początek działania i lepszą wchłanialność, choć efekty mogą być potencjalnie krótsze.

Kapsułki z CBD

Kapsułki CBD to po prostu olej CBD zamknięty w kapsułce. Wielu producentów stawia na miękkie kapsułki typu softgel, ponieważ łatwo je połknąć. Każda kapsułka zawiera dokładnie odmierzoną porcję CBD, co daje użytkownikowi większą kontrolę nad dawkowaniem. Dodatkowo jest to bardziej dyskretny sposób przyjmowania CBD niż klasyczny olejek.

Minus? Kapsułki nie dają takiej swobody w wyborze sposobu przyjmowania – nadają się wyłącznie do stosowania doustnego. Mimo to niektórzy i tak przegryzają kapsułkę i wyciskają olej pod język.

Miękkie kapsułki CBD 10% (Zamnesia)

(27)

(27)

Miękkie kapsułki CBD 10% (Zamnesia)

Zobacz produkt

Jakie są zagrożenia związane z CBD z konopi włóknistych?

CBD jest często przedstawiane jako substancja całkowicie pozbawiona ryzyka. W praktyce, aby stosować ten kannabinoid w bezpieczny sposób, warto wziąć pod uwagę kilka istotnych kwestii. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) stwierdziła, że CBD nie wykazuje potencjału uzależniającego ani nie wydaje się wywoływać poważnych szkód. Ponieważ ten kannabinoid nie działa odurzająco, nie stanowi takiego samego zagrożenia dla osób podatnych na problemy ze zdrowiem psychicznym, jak substancje psychotropowe.

Mimo to wiadomo, że u części użytkowników CBD może wywołać działania niepożądane, takie jak:

• suchość w ustach
• biegunka
• zmniejszenie apetytu
• senność
• uczucie zmęczenia

Objawy te są zazwyczaj łagodne, jednak największe ryzyko związane z przyjmowaniem CBD pojawia się wtedy, gdy łączy się je z innymi lekami. CBD silnie hamuje aktywność rodziny enzymów wątrobowych znanych jako cytochrom P450. Białka te odpowiadają za metabolizowanie większości stosowanych leków. Ponieważ CBD ogranicza działanie tych enzymów, jednocześnie spowalnia rozkład innych substancji czynnych w organizmie. Z tego względu osoby przyjmujące jakiekolwiek leki powinny zawsze skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji CBD.

CBD a THC

Kluczowe różnice między CBD a THC sprowadzają się do ich budowy cząsteczkowej oraz sposobu działania w organizmie. Struktura THC pozwala mu bezpośrednio wiązać się z receptorami CB1 w układzie endokannabinoidowym (ECS), co wywołuje gwałtowny wyrzut dopaminy i innych związków chemicznych odpowiedzialnych za charakterystyczny „haj” po marihuanie. CBD nie przyłącza się bezpośrednio do receptorów CB1, lecz modyfikuje sposób, w jaki THC z nimi oddziałuje. W efekcie wielu użytkowników marihuany zauważa, że jednoczesne przyjmowanie THC i CBD zapewnia bardziej zrównoważone działanie.

Dlaczego CBD stało się tak popularne?

Naukowcy odkryli CBD ponad osiemdziesiąt lat temu. Dlaczego więc dopiero teraz ten kannabinoid wzbudza tak duże emocje? Kannabidiol pozyskiwany z konopi włóknistych stał się potężnym graczem na rynku suplementów diety – i nie bez powodu. Badania przedkliniczne ujawniły intrygujące mechanizmy działania oraz potencjalne zastosowania kliniczne, które sprawiają, że CBD zdecydowanie zasługuje na jeszcze bardziej wnikliwe analizy.

Aby jednak rzetelnie ocenić, czy i w jaki sposób CBD może wspierać leczenie konkretnych schorzeń, potrzebne są szeroko zakrojone badania kliniczne. Warto więc odsunąć na bok marketingowy szum i pamiętać, że wciąż wiemy stosunkowo niewiele o tym kannabinoidzie i o tym, jak szeroko oddziałuje on na ludzki organizm.