Czym jest grzyb chaga?

Błyskoporek podkorowy, lepiej znany jako chaga (Inonotus obliquus), pochodzi z chłodniejszych rejonów półkuli północnej, gdzie naturalnie wyrasta na pniach brzozy. Choć jego czarna, zwęglona powierzchnia może z początku zniechęcać, chaga ma ogromny potencjał jako suplement i adaptogen. Czytaj dalej, aby poznać szczegółowe informacje na temat chagi – jej historii, działania, korzyści, bezpieczeństwa stosowania i nie tylko.

Czym jest chaga?

Błyskoporek podkorowy, znany szerzej jako grzyb chaga, to nietoksyczny grzyb pasożytniczy z rodziny Hymenochaetaceae. Wykorzystuje drzewa jako żywicieli i tworzy na nich charakterystyczne, czarne narośla przypominające zwęgloną korę. Od stuleci chaga wykorzystywana jest do przygotowywania naparów, herbat i innych tradycyjnych mikstur wspierających zdrowie i ogólną kondycję organizmu. Zawdzięcza to przede wszystkim bardzo wysokiej zawartości przeciwutleniaczy oraz innym potencjalnym korzyściom zdrowotnym, którym przyjrzymy się bliżej w dalszej części artykułu.

Gdzie i w jaki sposób rośnie grzyb chaga?

W naturze Inonotus obliquus najczęściej rośnie na brzozach w chłodniejszych strefach klimatycznych, takich jak region okołobiegunowy północny (obejmujący głównie Kanadę, Europę, Alaskę, Rosję oraz północno‑wschodnie rejony Stanów Zjednoczonych). Zarodniki grzyba dostają się do drzewa‑gospodarza przez słabo zabliźnione rany i pozostałości po gałęziach. Następnie rozprzestrzenia się w twardzieli drzewa (centralnym, nośnym filarze pnia), gdzie może przetrwać ponad 80 lat. Gdy część drzewa obumiera w wyniku infekcji grzybowej, pod korą zaczynają rozwijać się owocniki, które wytwarzają zarodniki i rozsiewają się na kolejne osłabione drzewa.

Na plantacjach towarowych grzyb chaga jest wprowadzany bezpośrednio do brzóz w wieku około 10 lat lub starszych. Wykorzystuje się do tego specjalne drewniane kołki zawierające grzybnię. Najpierw w pniach wierci się niewielkie otwory, w które następnie wbija się kołki. Pojedyncze drzewo zwykle otrzymuje 4–6 takich implantów i w ciągu 4–7 lat daje około trzech zbiorów dojrzałej chagi.

Jak wygląda chaga?

Chaga ma bardzo charakterystyczny wygląd. W przeciwieństwie do większości grzybów, częścią chagi, którą najłatwiej dostrzec gołym okiem, jest jej grzybnia, tworząca niemal czarne, przypominające węgiel narośla. Właściwe owocniki tego grzyba pojawiają się natomiast rzadko, ponieważ rozwijają się pod korą drzewa.

Czy chaga jest adaptogenem?

Adaptogen to związek, który według ziołolecznictwa pomaga stabilizować procesy fizjologiczne i wspierać homeostazę. Wielu naturopatów uważa, że adaptogeny mogą łagodzić napięcie, modulować odpowiedź układu odpornościowego i przywracać organizmowi równowagę, aby mógł funkcjonować jak najlepiej.

Inonotus obliquus to jeden z kluczowych gatunków grzybów zaliczanych przez naturopatów i terapeutów do grupy adaptogenów. Od stuleci czaga jest wykorzystywana do przyrządzania naparów i wywarów, którym przypisuje się działanie wspierające witalność osoby pijącej.

Czaga odgrywa bardzo ważną rolę na przykład w rosyjskiej medycynie ludowej, a także w tradycyjnych praktykach naturalnych innych krajów Europy Północnej. Jej popularność gwałtownie wzrosła podczas II wojny światowej, kiedy oprócz tradycyjnych zastosowań zaczęto używać jej również jako zamiennika kawy.

Jakie są najpopularniejsze formy czagi?

Chaga występuje w wielu różnych formach: jako całe owocniki, sproszkowany susz, ekstrakty oraz gotowe herbaty i mieszanki. Każda z tych opcji ma swoje specyficzne zalety, a wybór odpowiedniej będzie zależał przede wszystkim od Twoich indywidualnych upodobań.

Cały grzyb — świeży lub suszony

W zależności od tego, gdzie mieszkasz, chaga może być dostępna w formie świeżej lub w wysuszonych kawałkach. W przeciwieństwie do zwykłych grzybów, takich jak portobello czy pieczarki (które są w rzeczywistości owocnikami grzyba), sprzedawane online lub w sklepach ze zdrową żywnością kawałki świeżej bądź suszonej chagi to fragmenty grzybni.

Takie kawałki najczęściej zalewa się gorącą wodą i pozostawia do zaparzenia na kilka minut, aby uzyskać jasnobrązowy napar, wyglądem przypominający czarną herbatę, a w smaku — kawę.

Herbata z chagi

Gotowe mieszanki herbat to kolejny popularny sposób sprzedaży chagi na całym świecie, zwłaszcza tam, gdzie trudno jest zdobyć cały grzyb, czy to świeży, czy suszony. Składy takich herbat mogą się mocno różnić w zależności od producenta, ale zazwyczaj zawierają one kompozycję ziół i przypraw, które pomagają złagodzić smak chagi (naturalnie bardzo ziemisty i gorzki), a przy okazji wzbogacają napar o dodatkowe właściwości prozdrowotne.

Jeśli dopiero zaczynasz swoją przygodę z herbatą z chagi albo próbowałeś jej wcześniej, lecz zniechęcił Cię intensywny smak, gotowa mieszanka może być idealnym sposobem, by dać jej drugą szansę. Choć takie herbaty zwykle zawierają mniejsze ilości chagi niż napar przygotowany z suszu, świeżego grzyba lub sproszkowanej chagi, stanowią wygodne i łagodne wprowadzenie do doświadczenia z tym grzybem.

Sproszkowana chaga — proszek lub ekstrakt

Sproszkowany chaga występuje zasadniczo w dwóch wariantach: jako wysuszony i zmielony grzyb albo w formie skoncentrowanego proszku.

Pierwszy typ powstaje przez dokładne wysuszenie i rozdrobnienie całego owocnika chagi; zawiera więc taką samą ilość związków aktywnych, jaką znajdziesz w kawałku suszonego grzyba.

Drugi natomiast otrzymuje się poprzez zagęszczenie związków zawartych w chadze do postaci intensywnego proszku. Taki ekstrakt w proszku cechuje się znacznie wyższym stężeniem przeciwutleniaczy i innych substancji aktywnych niż pojedynczy kawałek suszonego grzyba.

Nalewka

Nalewki z chagi występują w wielu różnych formułach. W praktyce wszystkie powstają jednak w ten sam sposób: poprzez wyizolowanie kluczowych związków aktywnych z chagi i skoncentrowanie ich w niewielkiej ilości płynu (najczęściej stosuje się ekstrakcję etanolem, znaną też z produkcji ekstraktów z innych ziół i roślin).

Tak otrzymane nalewki z grzybów zawierają bardzo wysokie stężenia przeciwutleniaczy i innych związków, dzięki czemu można je przyjmować w znacznie mniejszych dawkach. Ponownie, to świetna alternatywa, jeśli nie odpowiada Ci smak tradycyjnej herbaty z chagi.

Nalewka z grzyba chaga (Foodsporen)

(10)

(10)

Nalewka z grzyba chaga (Foodsporen)

Zobacz produkt

Kapsułki

Kapsułki z chagą to jeden z najprostszych sposobów przyjmowania tego grzyba. Zawierają sproszkowaną chagę, więc działają tak samo jak inne formy, ale są jeszcze łatwiejsze w użyciu. To idealne rozwiązanie dla osób, które chcą spożywać chagę w wygodny, dyskretny sposób i po prostu iść dalej ze swoim dniem. Pozbawione jakiejkolwiek otoczki rytuału, stawiają całkowicie na wygodę. Jeśli jednak planujesz przyjmować chagę codziennie, właśnie wygodna forma ma największą szansę stać się zdrowym nawykiem.

Kapsułki z grzybem chaga (Foodsporen)

(5)

(5)

Kapsułki z grzybem chaga (Foodsporen)

Zobacz produkt

Działanie i skutki uboczne grzyba chaga

Jak już wspomniano, chaga od dawna wykorzystywana jest w tradycyjnych i naturalnych praktykach prozdrowotnych. Jednak – jak to często bywa w przypadku takich naturalnych preparatów – ograniczona liczba badań nad tym grzybem, jego składem chemicznym i sposobem działania sprawia, że środowisko naukowe i medyczne wciąż ma wiele pytań dotyczących jego potencjalnych korzyści zdrowotnych oraz bezpieczeństwa stosowania.

Mimo to możemy przyjrzeć się uważniej temu, co już o chadze wiemy, aby wyznaczyć kierunek dalszych badań.

Jakie korzyści może przynieść stosowanie chagi?

Badania pokazują, że Inonotus obliquus zawiera wyjątkowo szerokie spektrum przeciwutleniaczy. Grzyb chaga osiąga bardzo wysokie wyniki w skali ORAC (służącej do pomiaru aktywności antyoksydacyjnej różnych związków), przewyższając pod tym względem wiele popularnych produktów typu superżywność, takich jak jagody acai, jagody goji, jarmuż, suszone śliwki i nie tylko. Jest też bogaty w witaminy z grupy B, potas, rubid, cez, aminokwasy, błonnik, cynk, żelazo oraz liczne inne witaminy, minerały i składniki odżywcze.

Dzięki wysokiemu stężeniu tych związków chaga stała się przedmiotem badań pod kątem jej potencjalnego korzystnego wpływu na ludzkie ciało i umysł.

Czy chaga może powodować skutki uboczne?

Wciąż brakuje jednoznacznych danych na temat działań niepożądanych i pełnego profilu bezpieczeństwa błyskoporka podkorowego (chaga). Ogólnie jednak chaga – zarówno w postaci suszu, jak i proszku czy skoncentrowanych ekstraktów – jest dobrze tolerowana przez większość zdrowych osób.

Czy chaga może odurzać?

Nie. Inonotus obliquus nie wywołuje efektów psychodelicznych ani odurzających – niezależnie od tego, czy jest świeży, suszony, sproszkowany, czy w formie koncentratu. Picie herbaty z chagi lub przyjmowanie nalewki z chagi nie daje euforii, energetycznego „haju” ani silnego działania nasennego. W praktyce działanie herbaty z chagi jest bardzo zbliżone do zwykłej herbaty.

Czy chaga może być szkodliwa?

Chaga jest na ogół uznawana za bezpieczny i nietoksyczny suplement przez wiele instytucji zdrowotnych w Europie, Wielkiej Brytanii, Ameryce Północnej oraz innych częściach świata. Jak jednak wspomniano wcześniej, istnieją sytuacje, w których przed rozpoczęciem suplementacji chagą warto skonsultować się z lekarzem – dotyczy to zwłaszcza osób przyjmujących inne leki, zmagających się z poważnymi chorobami, a także kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Jak stosować chagę

Najprostszy sposób wykorzystania chagi to przygotowanie z niej herbaty. Skorzystaj z poniższych wskazówek, aby w domu zaparzyć własny napar z chagi – ze świeżych, suszonych, sproszkowanych lub skoncentrowanych grzybów chaga.

Stosowanie suszonych grzybów chaga

Jeśli masz dostęp do świeżych lub suszonych grzybów chaga, możesz przygotować je w następujący sposób:

1. Delikatnie opłucz grzyby pod zimną, bieżącą wodą i osusz ręcznikami papierowymi, usuwając resztki ziemi i zanieczyszczeń.

2. Przełóż grzyby do małego garnka, zalej co najmniej 2–3 filiżankami wody i doprowadź do wrzenia.

3. Zmniejsz ogień do minimum i gotuj grzyby na bardzo małym ogniu przez minimum 20 minut. W razie potrzeby dolej do garnka więcej wody.

Pamiętaj, że większe kawałki chagi wymagają dłuższego gotowania/parzenia.

Stosowanie proszku z chagi

Przygotowanie herbaty z chagi z użyciem sproszkowanej chagi jest wyjątkowo proste. Wystarczy dodać 2–3 łyżeczki proszku z chagi do 1 filiżanki wrzącej wody i pozostawić do zaparzenia na co najmniej 5 minut. Jeśli chcesz przygotować kilka filiżanek herbaty z chagi jednocześnie, możesz użyć zaparzacza typu French press.

Stosowanie nalewek z chagi

Nalewki z chagi są zwykle przeznaczone do przyjmowania doustnego i najczęściej sprzedawane są z zakraplaczem ułatwiającym odmierzanie dawki lub w postaci żelowych kapsułek jednorazowych. W przypadku takich produktów najlepiej trzymać się zaleceń dotyczących dawkowania i sposobu użycia podanych przez producenta na konkretnej nalewce.

Ile chagi warto przyjmować?

To, jak dawkować chagę, zależy od rodzaju stosowanego produktu oraz efektów, jakich oczekujesz. Skorzystaj z poniższych ogólnych wskazówek, aby orientacyjnie określić dawkę herbaty z chagi:

• Herbata z suszonej chagi: użyj 3–4 małych kawałków grzyba (mniej więcej 3–5 cm długości) na 1 litr naparu.

• Herbata z chagi w proszku: użyj 2–3 łyżeczek sproszkowanej chagi na jedną filiżankę herbaty.

• Nalewki i ekstrakty z chagi: postępuj zgodnie z instrukcją stosowania dołączoną do konkretnej nalewki lub ekstraktu.

Po jakim czasie chaga zaczyna działać?

Pamiętaj, że chaga nie daje żadnych natychmiastowych, wyraźnych efektów poza łagodnym, przyjemnym uczuciem, podobnym do tego po wypiciu filiżanki herbaty. Opisane wyżej potencjalne korzyści z picia herbaty z chagi również nie pojawiają się od razu; podobnie jak w przypadku innych adaptogenów (np. pyłków czy proszku z maki), działanie chagi rozwija się stopniowo przy regularnym stosowaniu. Zwykle zaleca się przyjmowanie chagi przez co najmniej 3–4 tygodnie, aby zacząć odczuwać efekty.

Jak przechowywać chagę

Chagę najlepiej przechowywać w formie suszonej lub sproszkowanej, w szczelnie zamkniętym pojemniku. Trzymaj go w suchym, zacienionym miejscu (na przykład w szafce kuchennej lub spiżarni), aby jak najdłużej zachować świeżość suszonych owocników lub proszku.

Słoik do sezonowania marihuany

(460)

(460)

Słoik do sezonowania marihuany

Zobacz produkt

Czy chaga może się zepsuć?

Świeży chaga, podobnie jak inne grzyby, dość szybko traci świeżość, dlatego zazwyczaj sprzedaje się go w formie suszonej lub sproszkowanej. Suszony albo mielony chaga zachowuje swoje właściwości przez co najmniej 3 miesiące, o ile jest przechowywany w szczelnym pojemniku, w chłodnym, suchym i zaciemnionym miejscu.

Podsumowanie — Niezwykłe właściwości grzyba chaga

Jak widzieliśmy w tym artykule, chaga od dawna zajmuje ważne miejsce w tradycyjnych praktykach ludowych na całej półkuli północnej ze względu na swój potencjalnie korzystny wpływ na zdrowie. I choć wciąż nie do końca rozumiemy, w jaki sposób oraz w jakim stopniu te korzyści się ujawniają, fakt, że chaga jest uznawana za nietoksyczną i ogólnie bezpieczną, sprawia, że stanowi interesujący suplement dla osób dbających o zdrowie i ogólne samopoczucie.

Steven Voser

Steven Voser jest niezależnym dziennikarzem specjalizującym się w tematyce konopi. Od ponad 6 lat pisze o wszystkim, co związane z weedem – od uprawy, przez sposoby konsumpcji, aż po dynamicznie rozwijającą się branżę i niejednoznaczne regulacje prawne, które ją otaczają.

Przeczytaj pełną biografię