Kompletny przewodnik po oleju konopnym CO₂

Ekstrakty z konopi zyskują ogromną popularność – i trudno się dziwić. Wysokiej jakości koncentraty są zazwyczaj zdecydowanie mniej szkodliwe niż palenie suszu w skręcie czy bongo. Zawierają bardzo wysokie stężenia kannabinoidów, co pozwala na wyjątkowo mocne dawki, gdy jest to potrzebne. Można je przyjmować praktycznie na każdy sposób: przerabiać na edibles, używać jako liquidy do vape penów, do waporyzatorów na wosk/dab i rigów, a nawet dodać do klasycznego jointa.

Największą zaletą olejowych ekstraktów jest to, że zawierają mało lub wcale materiału roślinnego, który musiałby się spalać. W praktyce, kiedy „palimy” ekstrakt, nie wdychamy dymu ze spalonych resztek. Półstała, gęsta masa natychmiast przechodzi w fazę gazową, bez tworzenia wtórnych toksycznych wolnych rodników węglowych. W efekcie otrzymujemy mocniejszy i relatywnie „zdrowszy” sposób konsumpcji.

Trzeba jednak uważać – nie każdy olejowy ekstrakt jest sobie równy. Aby wyciągnąć z materiału jak najwięcej kannabinoidów, zazwyczaj potrzebny jest rozpuszczalnik. Jest ich całe mnóstwo: jedne polarne, inne niepolarne, jedne oparte na łatwopalnych pochodnych ropy naftowej, inne korzystające z obojętnych dla środowiska gazów. Do tej drugiej grupy należy ekstrakcja dwutlenkiem węgla (CO₂), uznawana za najdoskonalszą technikę w tej dziedzinie. Co więcej, przy zachowaniu zasad bezpieczeństwa można ją w uproszczonej formie przeprowadzić także w domu – jak wyjaśniamy poniżej.

KRÓTKIE WPROWADZENIE DO BUTANE HASH OIL, CZYLI DLACZEGO OLEJ CO₂ WYGRYWA

Zanim zagłębimy się w ekstrakcje CO₂, warto przyjrzeć się bliżej ekstraktom z butanowego oleju haszyszowego, znanego jako BHO. Taki zestaw da się dość łatwo zbudować w domu. Potrzebne materiały są tanie i łatwo dostępne. Problem w tym, że butan jest skrajnie łatwopalny i bardzo niebezpieczny w użytkowaniu. W miarę zwiększania ciśnienia w komorze ekstrakcyjnej butan może stać się wyjątkowo lotnym materiałem wybuchowym.

Co więcej, po zakończeniu ekstrakcji należy dokładnie usunąć resztki butanu z koncentratu – czego zdecydowana większość domowych majsterkowiczów po prostu nie robi. W efekcie palisz cząsteczki butanu na bazie ropy naftowej razem z kannabinoidami. Aby całkowicie pozbyć się tej toksycznej substancji, potrzebna jest laboratoryjna komora próżniowa do odgazowywania. To znacząco podnosi koszt całej instalacji i bywa pomijane – z niewiedzy lub z chęci zaoszczędzenia.

Jakby tego było mało, legalna produkcja BHO wymaga przestrzegania specjalistycznych procedur dotyczących używania i utylizacji wyjątkowo niebezpiecznych substancji. W większości krajów obowiązują bardzo restrykcyjne przepisy określające warunki działania: na przykład specjalna wentylacja z filtrami HEPA, wszędzie materiały antystatyczne i niepalne, odpowiednie zasady składowania oraz szereg innych wymogów, które trzeba spełnić.

Zobacz szklany ekstraktor EHLE-X-trakt

Olej CO₂ a olej BHO – porównanie

Instalacje do ekstrakcji CO₂ na pierwszy rzut oka mogą wydawać się droższe – często to wydatek od kilkuset do nawet kilku tysięcy dolarów. W praktyce jednak to prawidłowo przeprowadzona ekstrakcja BHO generuje wyższe koszty. W dłuższej perspektywie system CO₂ jest tańszy w eksploatacji, a przy tym wyjątkowo przyjazny dla środowiska, niepalny i nietoksyczny (o ile stężenie w powietrzu pozostaje poniżej 4000 ppm) oraz nie pozostawia żadnych resztek rozpuszczalnika. CO₂ można też odzyskiwać i ponownie wykorzystywać.

Jeśli planujesz prowadzić ekstrakcje w warunkach nadkrytycznych, potrzebny jest jednak doświadczony operator – ktoś, kto potrafi precyzyjnie ustawić parametry, aby np. selektywnie wyodrębnić terpeny lub z wyprzedzeniem usunąć THC przed pozyskaniem CBD. W przeciwnym razie wystarczą urządzenia pracujące w warunkach podkrytycznych, które są prostsze w obsłudze i znacznie tańsze. Jak łatwo wywnioskować, CO₂ jest wszechstronnym zwycięzcą, jeśli chodzi o najczystszy, najwyższej jakości olej konopny, jaki udało się dotąd uzyskać.

EKSTRAKCJA DITLENKIEM WĘGLA (CO₂): PODKRYTYCZNA VS NADKRYTYCZNA

Większość gazów może istnieć także w postaci cieczy – i odwrotnie. Wystarczy odpowiednio kontrolować ich ciśnienie i/lub temperaturę. Zjawisko to obserwujesz na co dzień w kuchni. Przykład: przy ciśnieniu atmosferycznym na poziomie morza (około 14,7 psi) woda zaczyna wrzeć i przechodzi z cieczy w gaz w temperaturze 100ºC. Jeśli przeniesiesz się na Mount Everest (8850 m n.p.m.), ciśnienie spada do około 4,89 psi i wodę zagotujesz już przy 69ºC. Ten proces to parowanie. Po odwróceniu warunków para wodna skrapla się i znów staje się cieczą.

Podobnie zachowuje się ditlenek węgla: jeśli sprężysz CO₂ w zbiorniku, w pewnym momencie przejdzie on w stan ciekły. Gdy wydostaje się z pojemnika, ciśnienie gwałtownie spada i CO₂ natychmiast wraca do postaci gazowej. W tym przykładzie manipulujemy jedynie ciśnieniem, pozostając w temperaturze pokojowej. W termodynamice takie punkty przejścia nazywa się „punktami krytycznymi” lub „stanami krytycznymi” – w tym momencie zaburzona zostaje równowaga, a właściwości fizyczne cząsteczek ulegają zmianie.

Nauka opisała jednak fascynujące zjawisko: jeśli jednocześnie manipulujesz temperaturą i ciśnieniem powyżej punktu krytycznego, niektóre gazy zaczynają zachowywać się w bardzo nietypowy sposób. Działają jednocześnie jak ciecz i jak gaz, co otwiera drogę do niezwykle ciekawych zastosowań. Nadkrytyczne płyny mają bardzo niskie napięcie powierzchniowe i przenikają przez ciała stałe niczym gaz, a jednocześnie rozpuszczają związki tak skutecznie jak ciecz. Brzmi jak science fiction, ale to czysta fizyka!

Punkt krytyczny ditlenku węgla wynosi około 31ºC przy ciśnieniu 1083 psi. Jeśli temperatura spadnie, CO₂ wraca do podkrytycznego, ciekłego stanu. Odwrotnie, utrzymanie temperatury i obniżenie ciśnienia da ten sam efekt. Przy 31ºC i 600 psi ciekły, podkrytyczny CO₂ ponownie przechodzi w gaz, swobodnie oddzielając się od oleju i nie pozostawiając osadów.

W warunkach nadkrytycznych można bardzo precyzyjnie dobierać temperaturę i ciśnienie, aby CO₂ zachowywał się w określony sposób. Dzięki temu wchodzi on w interakcję z marihuaną w inny, bardziej kontrolowany sposób. Sztuka wysokiej klasy nadkrytycznej ekstrakcji polega na finezyjnym dostrojeniu całego układu tak, aby „wyciągnąć” dokładnie te kannabinoidy i terpeny, których potrzebujesz – w pożądanych proporcjach.

PRZEMYSŁOWA I DOMOWA EKSTRAKCJA CO₂

Zarówno ekstrakcja podkrytyczna, jak i nadkrytyczna przebiegają w zasadzie w ten sam sposób. Różni je głównie stopień złożoności używanego sprzętu. Dobrze zaprojektowana jednostka do nadkrytycznej ekstrakcji CO₂ potrafi pracować także w trybie podkrytycznym, jednak instalacja przeznaczona wyłącznie do procesu podkrytycznego nie jest w stanie osiągnąć warunków nadkrytycznych. Nie oznacza to, że systemy podkrytyczne są gorsze – po prostu działają inaczej i mają inne zastosowania.

Jeśli planujesz komercyjną instalację, w której powstaje szeroka gama produktów na bazie konopi – takich jak jadalne przysmaki, napoje, kompozycje zapachowe, olejki CBD, oleje o wysokiej zawartości THC, aromaty do liquidów o różnych smakach i nutach zapachowych, nalewki podjęzykowe, kremy i maści do stosowania miejscowego oraz wiele innych – potrzebujesz wysokiej klasy nadkrytycznego systemu CO₂ oraz wykwalifikowanego operatora.

Obsługi urządzeń podkrytycznych można nauczyć się stosunkowo łatwo. Nie dają one co prawda możliwości precyzyjnego „wybiórczego” pozyskiwania konkretnych terpenów, ale pozwalają uzyskać wyjątkowo czysty i bardzo mocny ekstrakt końcowy. To wybiórcze pozyskiwanie określonych frakcji nazywa się fachowo „frakcjonowaniem”.

KRÓTKIE PODSUMOWANIE PRZEMYSŁOWEGO PROCESU NADKRYTYCZNEGO

Szczegóły procesu mogą się nieco różnić w zależności od takich czynników jak wydajność instalacji czy producent urządzeń, ale większość ekstrakcji CO₂ w stanie nadkrytycznym przebiega według tych samych podstawowych etapów. Teoretycznie są to systemy obiegowe (closed-loop). Na początku przygotowuje się wysuszoną i odpowiednio wysezonowaną marihuanę najwyższej jakości. Materiał roślinny trafia do specjalnej, szczelnie zamykanej komory zwanej „zbiornikiem ekstrakcyjnym” (extraction vessel).

CO₂ jest przechowywany w zbiorniku/kartridżu, z którego trafia do pompy wysokociśnieniowej. Pompa tłoczy gaz do komory grzewczej, gdzie przekracza on granicę między cieczą a gazem i przechodzi w stan nadkrytyczny. Tę część układu często określa się jako „akumulator” (accumulator). CO₂ w stanie nadkrytycznym przepływa następnie przez zbiornik ekstrakcyjny, przenikając przez susz i „wypłukując” z niego pożądane związki, które tworzą olej, podczas gdy resztki roślinne zostają w komorze.

Powstała mieszanina trafia do kolejnej komory, zwanej „separatorem”. W tym miejscu obniża się ciśnienie, dzięki czemu CO₂ najpierw wraca do stanu ciekłego, a następnie ponownie przechodzi w gaz. W praktyce oznacza to, że gaz całkowicie i bez trudu oddziela się od oleju. CO₂ jest odzyskiwany do ponownego użycia, a olej zbiera się do dalszej obróbki i oczyszczania.

Załóżmy na przykład, że ustawiasz parametry urządzenia tak, aby frakcjonować ekstrakt i zebrać wyłącznie THCA oraz woski. Na tym etapie możesz przeprowadzić tzw. „winteryzację” wosku, dodając czysty alkohol i schładzając mieszaninę do temperatur poniżej zera. W takich warunkach tłuszcze i woski oddzielają się od olejków eterycznych zawierających THCA, które następnie się filtruje. Otrzymany roztwór to olejek THCA rozpuszczony w etanolu; trafia on do wyparki obrotowej, która całkowicie usuwa alkohol. To, co pozostaje, to praktycznie czysty olej THCA najwyższej jakości.

PRZEMYSŁOWE EKSTRAKTY CO₂ W ZAMNESIA

Zamnesia oferuje szeroki wybór olejków i produktów CBD wytwarzanych z wykorzystaniem ekstrakcji CO₂. Sprawdzeni, renomowani producenci stosują zarówno metody ekstrakcji podkrytycznej, jak i nadkrytycznej, aby uzyskać bogatą gamę produktów CBD, takich jak kapsułki, kremy, kryształy oraz – oczywiście – olejki. Przykładowo, Kryształy konopne Zamnesia o imponującej zawartości 99% CBD pozyskiwane są właśnie dzięki nadkrytycznej ekstrakcji CO₂. Ta sama metoda stosowana jest we wszystkich produktach Cibdol, a także w Raw Oils holenderskiego producenta Medihemp.

Inne olejki Endoca powstają z wykorzystaniem podkrytycznej ekstrakcji CO₂ – podobnie jak nie‑surowe oleje Medihemp. Nie oznacza to w żadnym wypadku niższej jakości, a jedynie zastosowanie innej technologii z określonych powodów. Na przykład, jeśli producent chce wytwarzać mniejsze partie produktu, proces podkrytyczny może okazać się bardziej odpowiedni.

view cbd oil

DOMOWA EKSTRAKCJA CO₂ (DIY)

Pokażemy Ci szybki sposób na wykonanie ekstrakcji CO₂ w domu. Domowa ekstrakcja kiefu CO₂ z użyciem suchego lodu (opisana poniżej) to w praktyce samodzielnie wykonywana subkrytyczna ekstrakcja, która daje koncentrat o porównywalnie wysokiej jakości, choć sam proces jest mniej wydajny.

Aby bezpiecznie przeprowadzić ekstrakcję CO₂ w domu, potrzebujesz:

• Rękawic odpornych na wysoką i niską temperaturę (Uwaga! Suchy lód ma -78ºC i może poparzyć skórę!)
• Suchego lodu
• Suszu i przyciętych liści bardzo dobrej jakości
• Kilku worków bąbelkowych z sitami o różnej gęstości (np. 25/75/150/220 mikronów)
• Czystego wiadra
• Słoików typu Mason

Zacznij od umieszczenia worka bąbelkowego z najdrobniejszym sitem w wiadrze. Włóż do środka zioło, a następnie dodaj suchy lód (w rękawicach!). Zacznij energicznie potrząsać – bardzo szybko susz całkowicie się zmrozi, a trichomy zaczną odrywać się od kwiatów i liści cukrowych, przesypując się przez sito. Po około 3–4 minutach wyjmij worek i zbierz kief z dna wiadra. To będzie kief najwyższej jakości, jaki da się uzyskać. Przechowuj go w słoiku typu Mason lub podobnym, szczelnym pojemniku.

Następnie powtórz cały proces (z tym samym suszem), ale używając kolejnych worków z grubszymi sitami.
W efekcie otrzymasz wysokowydajną ekstrakcję trichomów w kilku klasach jakości.

Zobacz Ice-O-Lator

Olej CO₂ i zastosowanie medyczne

Jeśli obecnie przyjmujesz preparaty z konopi, warto rozważyć ekstrakty CO₂. Są z natury czystsze i pozwalają znacznie precyzyjniej dawkować niż większość innych form.

Najważniejszym czynnikiem ograniczającym jakość ekstrakcji CO₂ jest sama roślina. Gdy zebrane konopie są naprawdę organiczne i wolne od pestycydów, uzyskany olej CO₂ jest w praktyce wyjątkowo czysty. Ponieważ olej CO₂ odparowuje bez spalania, eliminuje typowe zagrożenia związane z paleniem materiału roślinnego. Wysokie stężenie CO₂ ma też ciekawy efekt uboczny – niszczy różne rodzaje pleśni, drobnoustrojów, bakterii, mączniaków, a także owadów i roztoczy.

Co więcej, superkrytyczne oleje CO₂ można „dostroić” tak, aby uzyskać maksymalną skuteczność. Wciąż brakuje jednak szczegółowych badań nad konkretnymi schorzeniami i odpowiadającymi im terapiami opartymi na kannabinoidach. Miejmy nadzieję, że wraz z rosnącą liczbą badań i standaryzacją metod, proces ekstrakcji CO₂ będzie się nadal doskonalił. Szpitale i ośrodki naukowe na całym świecie mogą dziś analizować te wyciągi z niespotykaną wcześniej dokładnością. Ekstrakty CO₂ z pewnością wniosą znaczący wkład w rozwój medycyny. Już teraz oleje CBD zapowiadają nową erę innowacji w świecie konopi.

Adam Parsons

Adam Parsons – zawodowy dziennikarz specjalizujący się w tematyce konopi, copywriter i autor – od wielu lat współtworzy zespół Zamnesii. Na co dzień zajmuje się szerokim zakresem zagadnień: od CBD, przez psychodeliki, po wiele innych powiązanych tematów. Przygotowuje artykuły blogowe, poradniki oraz testuje i opisuje stale rosnącą gamę produktów.

Przeczytaj pełną biografię