Działanie kocimiętki na ludzi: kompletny przewodnik

Nie jest tajemnicą, że koty szaleją za kocimiętką. Ale co z ludźmi? Choć na nas ta roślina z rodziny mięty nie działa w tak obsesyjny sposób jak na koty, człowiek także może z niej wiele wynieść.

W tym artykule przyglądamy się temu, dlaczego i w jaki sposób ludzie sięgają po kocimiętkę. Od tradycyjnych ziołowych remediów po współczesne trendy wellness – kocimiętka powoli zyskuje rozgłos także poza kocim światem. Sprawdzimy jej możliwe działanie, zastosowania oraz to, czy warto włączyć ją do własnej ziołowej apteczki.

Poznaj kocimiętkę

Być może słyszałeś sprzeczne opinie na temat tego, co dzieje się, gdy człowiek sięga po kocimiętkę. Niektórzy błędnie twierdzą, że potrafi odurzyć równie mocno jak mocny haj, inni z kolei utrzymują, że nie robi absolutnie nic.

Zanim jednak przyjrzymy się bliżej temu, jak kocimiętka wpływa na ludzi, zacznijmy od wyjaśnienia, czym właściwie jest ta roślina.

Kocimiętka – Nepeta cataria

(79)

(79)

Kocimiętka – Nepeta cataria

Zobacz produkt

Czym jest kocimiętka?

Kocimiętka, czyli Nepeta cataria, to wieloletnie zioło z rodziny miętowatych. Pochodzi z Europy i Azji, ale obecnie jest szeroko rozpowszechniona w Ameryce Północnej i innych regionach o umiarkowanym klimacie. Roślina ma jasnozielone liście, delikatne łodygi oraz drobne, bladofioletowe kwiaty.

Ludzie wykorzystują kocimiętkę od wieków – przede wszystkim w celu wspierania relaksu, łagodzenia dolegliwości trawiennych i uśmierzania lekkich, codziennych dolegliwości. Podczas gdy koty szaleją na punkcie zawartego w kocimiętce nepetalaktonu, u ludzi reakcja jest zupełnie inna. Zamiast pobudzenia, kocimiętka może potencjalnie wywoływać działanie relaksujące i lekko nasenne.

Jak kocimiętka wpływa na ludzi?

Kocimiętka może oddziaływać również na ludzi — tyle że w zupełnie inny (i znacznie spokojniejszy) sposób niż na koty. Jeśli widziałaś/widziałeś kiedyś kota, który w szale tarza się w zabawce z kocimiętką, a potem zaciekle jej broni, możesz być spokojna/spokojny: z Tobą nic podobnego się nie stanie.

Ale jaki właściwie ma na nas wpływ? I czy kocimiętkę można bezpiecznie spożywać?

Czy kocimiętka jest bezpieczna do spożycia przez ludzi?

Tak – stosowana z umiarem kocimiętka jest na ogół uznawana za bezpieczną dla większości dorosłych. Można przyjmować ją w formie naparu, herbatki ziołowej lub nalewki. Jak w przypadku wszystkich ziół, ważne jest jednak przestrzeganie zaleceń dotyczących dawkowania oraz konsultacja z lekarzem, jeśli jesteś w ciąży, karmisz piersią lub przyjmujesz leki.

Skutki działania kocimiętki

Chociaż kocimiętka nie wywołuje u ludzi euforycznego „haju” jak u kotów, może za to:

• Wspierać odprężenie i uspokojenie
• Wspomagać trawienie
• Łagodzić fizyczny dyskomfort i napięcie

Badania na zwierzętach sugerują, że olejki eteryczne kocimiętki mogą działać relaksująco i przeciwskurczowo, choć potrzeba więcej badań z udziałem ludzi (Sayyah 2009).

Korzyści zdrowotne kocimiętki dla ludzi

Kocimiętka zawiera szereg związków bioaktywnych, które mogą mieć zastosowanie w terapii. Do najważniejszych składników należą nepetalakton, cytronelol, linalol, limonen oraz różne flawonoidy i garbniki. Związki te badane są pod kątem wpływu na układ nerwowy, przewód pokarmowy, układ odpornościowy i nie tylko.

Choć badań klinicznych z udziałem ludzi jest wciąż niewiele, wstępne analizy oraz doświadczenia medycyny tradycyjnej sugerują, że kocimiętka może mieć potencjał w szeregu różnych zastosowań.

Przyjrzyjmy się bliżej możliwym korzyściom.

Naturalne łagodzenie napięcia i relaks

Ziela kocimiętki od dawna używa się w ziołolecznictwie jako środka ułatwiającego wyciszenie i zaśnięcie, zwłaszcza w tradycjach europejskich i północnoamerykańskich. Zawiera ona aktywny związek – nepetalakton – który wywołuje euforię u kotów, a u ludzi może oddziaływać na szlaki GABA-ergiczne. GABA (kwas γ-aminomasłowy) to główny neuroprzekaźnik hamujący w ludzkim mózgu, odgrywający kluczową rolę w zmniejszaniu pobudliwości neuronów i wspieraniu stanu spokoju.

W badaniach na zwierzętach wykazano, że ekstrakty z Nepeta cataria działają depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy, co może pomagać rozluźnić ciało i ograniczać zachowania przypominające lęk (Sayyah i in., 2009). Choć takie efekty nie zostały jeszcze jednoznacznie potwierdzone w badaniach klinicznych z udziałem ludzi, fitoterapeuci często polecają napar lub olejek eteryczny z kocimiętki jako środek nerwowy – zioło wspierające prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.

Kocimiętka jest zwykle spożywana w formie naparu ziołowego, często w połączeniu z innymi uspokajającymi roślinami, takimi jak rumianek, melisa czy korzeń kozłka lekarskiego. Składniki te mogą działać synergicznie, sprzyjając głębszemu poczuciu odprężenia psychicznego.

Kocimiętka jako wsparcie na sen

Problemy z zasypianiem i bezsenność to powszechna przypadłość. Herbata z kocimiętki była tradycyjnie stosowana przed snem ze względu na jej łagodne działanie nasenne oraz właściwości rozluźniające napięcie (Grognet, 1990).

Potencjalne działanie wspierające sen może wynikać z wpływu nepetalaktonu na przywspółczulny układ nerwowy, który pomaga organizmowi przełączyć się w stan wyciszenia i przygotowania do snu. Dodatkowo, związki takie jak linalol i cytronellol zawarte w olejku eterycznym z kocimiętki występują również w lawendzie oraz innych ziołach wspierających zdrowy sen. Te terpenoidy są znane z łagodnego działania nasennego i były badane pod kątem wpływu na poprawę jakości i długości snu.

Aby wypróbować kocimiętkę, po prostu zalej suszone liście gorącą wodą (szczegółowa instrukcja poniżej). Wypicie filiżanki naparu z kocimiętki około 30–60 minut przed położeniem się do łóżka może pomóc się wyciszyć i przygotować do bardziej regenerującego wypoczynku.

Nasiona kocimiętki (Nepeta mussinii)

(29)

(29)

Nasiona kocimiętki (Nepeta mussinii)

Zobacz produkt

Korzyści dla układu trawiennego

Tradycyjni zielarze od dawna sięgają po kocimiętkę, aby wspierać komfort trawienny, zwłaszcza przy wzdęciach, skurczach brzucha, niestrawności i nadmiernych gazach (Chaudhary i in., 2023).

Najprawdopodobniej odpowiadają za to właściwości rozkurczowe, które mogą ograniczać mimowolne skurcze mięśni w obrębie przewodu pokarmowego. Działanie to wiąże się z obecnością flawonoidów i składników olejku eterycznego w kocimiętce, które mogą oddziaływać na mięśnie gładkie jelit, łagodząc skurcze i towarzyszący im dyskomfort.

Niektóre związki fenolowe kocimiętki mogą również stymulować przepływ żółci i w niewielkim stopniu wspierać procesy trawienne. Zioło to często wchodzi w skład mieszanek na trawienie wraz z takimi roślinami jak koper włoski, mięta pieprzowa czy imbir, szczególnie w naparach poposiłkowych, których zadaniem jest ukojenie żołądka.

Napar ziołowy, nalewka lub nawet okłady na brzuch stosowane zewnętrznie to najczęstsze formy użycia kocimiętki w celu wsparcia układu pokarmowego.

Wsparcie przy dolegliwościach fizycznych i odporności

Kocimiętka zawiera kilka związków, którym przypisuje się działanie wspierające rozluźnienie napięcia fizycznego oraz prawidłową reakcję układu odpornościowego. Należą do nich:

• Nepetalakton
• Cytronellol
• Limonen
• Kwas rozmarynowy
• Taniny

Badania na modelach zwierzęcych sugerują, że olejek eteryczny i ekstrakty z kocimiętki mogą hamować prozapalne cytokiny oraz markery stresu oksydacyjnego, które odgrywają kluczową rolę w przewlekłych stanach zapalnych i bólu (Sayyah i in., 2009).

Może to potencjalnie sprawiać, że kocimiętka będzie pomocna przy napięciowych bólach głowy, bólach menstruacyjnych oraz zakwasach i sztywności mięśni. W tradycyjnej ziołoleczniczej praktyce europejskiej kocimiętkę często macerowano w olejach lub dodawano do okładów, aby przygotować preparaty do stosowania miejscowego przy bólach mięśni i stawów.

Ciepła filiżanka naparu z kocimiętki może przynieść ogólnoustrojową ulgę, natomiast okłady z nasączonej nią tkaniny można przykładać miejscowo w miejsca odczuwania dyskomfortu.

Czy kocimiętka pomaga przy przeziębieniu i grypie?

Kocimiętka była również stosowana jako środek napotny – substancja pobudzająca wydzielanie potu – co może pomagać organizmowi regulować gorączkę we wczesnych etapach przeziębienia lub grypy (Patel & Shah, 2023).

Roślina ta wykazuje także łagodne działanie wykrztuśne i udrażniające górne drogi oddechowe, co może wspierać oczyszczanie oskrzeli i łagodzenie objawów, takich jak katar i kaszel. Jej rozgrzewający, rozluźniający charakter sprawia, że jest chętnie dodawana do ziołowych mieszanek na przeziębienie, zwłaszcza w połączeniu z innymi kojącymi roślinami, takimi jak kwiat bzu czarnego, krwawnik i mięta pieprzowa.

Aby wesprzeć organizm w czasie przeziębienia i grypy, można pić gorącą herbatę z kocimiętki kilka razy dziennie lub stosować ją do inhalacji parowych, by udrożnić zatoki i złagodzić podrażnienie dróg oddechowych.

Jak ludzie mogą korzystać z kocimiętki

Chcesz wypróbować kocimiętkę? Istnieje wiele prostych sposobów jej przyjmowania. Przyjrzyjmy się dokładniej, jak używać kocimiętki i jak przygotować ją tak, by była przyjemna w spożyciu dla człowieka.

Picie naparu z kocimiętki

To jeden z najprostszych i najskuteczniejszych sposobów, by skorzystać z dobroczynnych właściwości kocimiętki.

Jak przygotować herbatę z kocimiętki

1. Wsyp do filiżanki 1–2 łyżeczki suszonych liści kocimiętki.
2. Zalej liście gorącą, ale nie wrzącą wodą.
3. Przykryj i odstaw na 10–15 minut do zaparzenia.
4. Przecedź napar i wypij.

Herbatka ma delikatny, miętowy smak z lekko ziemistą nutą. Dla wzmocnienia działania połącz ją z rumiankiem lub melisą. W razie potrzeby pij do trzech filiżanek dziennie.

Zaparzacz do herbaty i ziół (Zamnesia)

(244)

(244)

Zaparzacz do herbaty i ziół (Zamnesia)

Zobacz produkt

Kocimiętka w ziołolecznictwie

Kocimiętkę często można znaleźć w nalewkach, ekstraktach lub kapsułkach jako składnik ziołowych mieszanek na sen i odprężenie. W połączeniu z innymi łagodzącymi, relaksującymi ziołami jej działanie staje się wyraźniejsze.

Waporyzacja kocimiętki

Niektórzy zielarze polecają waporyzację kocimiętki, aby szybciej odczuć jej działanie i uniknąć spalania. Jeśli chcesz spróbować waporyzować kocimiętkę:

1. Użyj suszonej, organicznej kocimiętki (bez dodatków i zanieczyszczeń).
2. Ustaw waporyzator na 150–160°C – to optymalny zakres do uwalniania lotnych olejków.
3. Wdychaj delikatnie i obserwuj reakcję swojego organizmu.

Uwaga: Waporyzacja kocimiętki jest słabiej przebadana niż jej stosowanie w formie naparu lub nalewki, dlatego efekty mogą być różne u poszczególnych osób.

Palenie kocimiętki – czy ma sens?

Czy ludzie mogą palić kocimiętkę? Tak. Czy powinni? Raczej nie.

Choć da się palić wysuszoną kocimiętkę, nie jest to zalecane. Nie daje odurzenia, szybko się spala, może podrażniać płuca i wiąże się ze wszystkimi typowymi, negatywnymi skutkami zdrowotnymi palenia.

Zamiast palić kocimiętkę, lepiej sięgnąć po bezpieczniejsze alternatywy, takie jak te wymienione powyżej.

Zestaw nasion ziół na herbatę – Farma Zammiego

(15)

(15)

Zestaw nasion ziół na herbatę – Farma Zammiego

Zobacz produkt

Możliwe skutki uboczne i środki ostrożności

Kocimiętka jest uznawana za bezpieczną dla większości dorosłych, ale warto pamiętać o kilku kwestiach.

Potencjalne skutki uboczne mogą obejmować:

• Senność
• Bóle głowy (przy wysokich dawkach)
• Rozstrój żołądka (u osób wrażliwych)

Unikaj kocimiętki, jeśli:

• Jesteś w ciąży lub karmisz piersią (może stymulować skurcze macicy)
• Zdiagnozowano u ciebie zapalne schorzenia miednicy mniejszej lub bardzo obfite miesiączki
• Przyjmujesz środki uspokajające lub inne leki działające na układ nerwowy

Trzymaj się zalecanych dawek (1–2 łyżeczki suszonego ziela na filiżankę naparu, maksymalnie trzy razy dziennie) i skonsultuj się z lekarzem, jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości.

Kocimiętka dla ludzi: dobry pomysł?

Choć kocimiętka słynie głównie z tego, że wprawia koty w szalony nastrój, może też oferować ludziom delikatne, naturalne działanie. Nie traktuj jej jako lekarstwa na wszystkie dolegliwości, ale jeśli szukasz łagodnego wsparcia, może okazać się pomocna.

Możesz popijać napar z kocimiętki, przygotować z niej odprężającą nalewkę albo włączyć ją do prostych ziołowych mieszanek. Pamiętaj jednak – choć kocimiętka może potencjalnie wspierać organizm na różne sposoby, stosuj ją z umiarem i w razie wątpliwości skonsultuj się ze specjalistą ochrony zdrowia.

Max Sargent

Max pisze od ponad dekady, a w ostatnich latach wyspecjalizował się w dziennikarstwie konopnym i psychodelicznym. Tworzył treści m.in. dla Zamnesia, Royal Queen Seeds, Cannaconnection, Gorilla Seeds, MushMagic i innych marek, dzięki czemu świetnie zna różne segmenty tej branży.

Przeczytaj pełną biografię