Czym jest zejście po narkotykach i jak sobie po nim skutecznie pomóc?

Zjazdy po narkotykach potrafią naprawdę uprzykrzyć życie wielu użytkownikom. Pojawiają się nagle, uderzają z pełną mocą, trwają długo i sprawiają, że krótki moment haju wydaje się wręcz okrutnym żartem. Jeśli jednak dobrze je zrozumiemy i nauczymy się je odpowiednio kontrolować, nie muszą być aż tak uciążliwe.

W tym artykule wyjaśniamy, czym są zjazdy i jak sobie z nimi radzić.

Zjazdy po narkotykach: krótkie wprowadzenie

"Comedown" to określenie na skutki uboczne działania niektórych substancji – najczęściej stymulantów. Gdy działanie środka ustępuje i aktywność neuroprzekaźników spada – a precyzyjniej: kiedy receptory stają się mniej wrażliwe – pobudzenie i euforia mogą zmienić się w znacznie mniej przyjemne odczucia. U części osób kończy się to lekką irytacją i zmęczeniem. U innych może przerodzić się w stan bardzo silnego cierpienia.

Przyjmując określone substancje, trzeba liczyć się z tym, że jakiś rodzaj zejścia prędzej czy później się pojawi. Dzięki odpowiedniej samoświadomości, przygotowaniu i zrozumieniu, jak działają narkotyki oraz nasz organizm, można jednak znacząco ograniczyć ich negatywne skutki.

Jak czuje się człowiek na zejściu?

Najprościej mówiąc: zejście z narkotyku to odwrotność haju. Euforia i skrajna otwartość na ludzi mogą nagle zmienić się w smutek i zamknięcie w sobie; nadzieja – w lęk; beztroska – w niepokój i tak dalej. Zejście naprawdę nie jest przyjemne!

U osób w dobrej kondycji psychicznej i fizycznej, które sięgają po narkotyki rzadko, skutki zejścia zwykle trwają dzień lub dwa i są raczej drobną niedogodnością. U tych, którzy używają substancji częściej, albo mają gorszy stan zdrowia psychicznego lub fizycznego, zejście może być bardzo destabilizujące, wywoływać epizody depresyjne, silny lęk czy paranoję — a w skrajnych przypadkach powrót do równowagi może zająć całe tygodnie.

Dla większości będzie to coś pomiędzy: kilka dni (zwykle 3–7) zmęczenia i kiepskiego nastroju. Dobra opieka nad sobą przed zażyciem i po nim potrafi jednak bardzo złagodzić skutki zejścia!

Typowe objawy zejścia mogą obejmować:

• uczucie lęku, przygnębienia lub rozdrażnienia
• zmęczenie / wyczerpanie
• problemy z koncentracją
• poczucie beznadziei
• trudności ze snem
• brak apetytu
• drgania mięśni
• drżenie
• niespokojne nogi
• nudności
• bóle głowy
• afty / owrzodzenia w jamie ustnej

Jakie narkotyki wywołują zejście?

MDMA, kokaina, mefedron, amfetamina, metamfetamina — słowem: stymulanty. Inne substancje, takie jak opiaty i opioidy, również mogą wywoływać objawy przypominające zjazd, ale w ich przypadku częściej chodzi o klasyczne objawy odstawienne niż o sam „efekt dnia następnego” po zażyciu.

Nawet kofeina i cukier uważa się za substancje, po których mogą wystąpić małe, „mini‑zjazdy”. Choć nie powodują one tak gwałtownego krachu jak zjazd po MDMA, wciąż mogą prowadzić do wyraźnego spadku energii, sprawności poznawczej i pogorszenia nastroju.

Psychodeliki i konopie same w sobie nie wywołują typowego zjazdu — ich działanie po prostu stopniowo słabnie, aż użytkownik znów czuje się trzeźwy. Nie znaczy to jednak, że są całkowicie wolne od efektów „dnia po”. Większość osób, które paliły marihuanę, wie, jak wygląda „weedover”. Tyle że te późne efekty nie są tym samym, co klasyczny zjazd.

Co tak naprawdę dzieje się w organizmie podczas zjazdu?

Na pojawienie się zejścia wpływa kilka czynników, ale kluczowe jest to, co dzieje się w mózgu. Substancje psychoaktywne działają, modyfikując uwalnianie określonych neuroprzekaźników. Weźmy za przykład MDMA. Między innymi mechanizmami MDMA wywołuje gwałtowny wyrzut serotoniny. Ten neuroprzekaźnik sprawia, że użytkownik czuje się niezwykle szczęśliwy, towarzyski, pełen nadziei, energii itd.

Z czasem receptory reagują na nadmiar serotoniny, obniżając swoją wrażliwość, aby przywrócić równowagę. W praktyce oznacza to, że liczba miejsc, do których serotonina może się przyłączyć, maleje. Gdy przestaje się przyjmować MDMA, ilość uwalnianej serotoniny również spada. Mózg wraca więc do normalnego poziomu serotoniny, ale przy znacznie zredukowanej liczbie receptorów serotoninowych.

Dlatego właśnie zejściu towarzyszą efekty odwrotne do tych odczuwanych na haju.

To tłumaczy większość tego, czym jest zejście, ale dochodzą do tego także inne czynniki, takie jak:

• zmęczenie spowodowane środkami pobudzającymi i brakiem snu
• odwodnienie
• głód

Czy zejście to to samo co zespół odstawienny?

Zjazd po narkotyku to nie to samo co zespół odstawienny, choć te zjawiska są ze sobą powiązane. Objawy odstawienia wynikają głównie z zaburzeń gospodarki dopaminą, natomiast zjazd wiąże się przede wszystkim z receptorami, na które dany środek działa najmocniej.

Weźmy za przykład kokainę. Kokaina może wywołać wyraźny zjazd już po jednorazowym użyciu — co wiele osób dobrze zna z autopsji. To krótkotrwały stan, któremu towarzyszą opisane wyżej objawy. Co ważne, choć w tym czasie człowiek może czuć się bardzo niekomfortowo, zazwyczaj nie odczuwa silnego, przymusowego parcia, by wziąć kolejną dawkę kokainy tylko po to, by złagodzić te doznania.

Inaczej wygląda sytuacja u osób, które sięgają po kokainę regularnie i rozwijają zaburzenie używania substancji. Z czasem mogą się one od niej uzależnić. Jeśli w pewnym momencie przestaną brać kokainę, pojawią się objawy odstawienia. Dochodzi do nich wtedy, gdy mózg „przyzwyczaił się” do obecności narkotyku, żeby utrzymać względnie prawidłowy poziom neuroprzekaźników i aktywności receptorów, i bez tej substancji nie jest już w stanie samodzielnie przywrócić równowagi.

Podsumowując: objawy odstawienia są skutkiem długotrwałego przyjmowania substancji i świadczą o rozwiniętej zależności. Zjazd natomiast to przede wszystkim krótkotrwałe, nieprzyjemne następstwa działania konkretnego środka.

Jak dojść do siebie po zjeździe

Zejście po używkach wcale nie musi być koszmarem! Istnieje sporo sposobów, by złagodzić jego objawy i przyspieszyć regenerację organizmu. Zanim jednak do nich przejdziemy, ważna uwaga na marginesie.

Świadome rezygnowanie z używek

Jeśli zmagasz się ze słabą kondycją psychiczną, problemami ze zdrowiem fizycznym lub wyjątkowo stresującym okresem w życiu, zejścia po substancjach psychoaktywnych mogą być szczególnie niepokojące i obciążające. Odbierają zdolność samoregulacji i utrzymania motywacji, dlatego ważne jest, by zrozumieć, że bywają momenty w życiu, kiedy leki i używki wywołujące mocne zejścia najlepiej całkowicie sobie odpuścić.

Znacznie łatwiej poradzić sobie z zejściem, gdy masz czas i przestrzeń, by naprawdę dojść do siebie. Kiedy jednak musisz wstać następnego dnia (albo w poniedziałek) i od razu zmierzyć się z codziennym stresem, skutki będą znacznie dotkliwsze.

Przyjrzyjmy się teraz, co możesz zrobić, aby złagodzić skutki zejścia.

Wyśpij się

Sen to moment, w którym ciało i umysł same o siebie dbają i się regenerują. Jeśli więc odbierasz sobie sen, odbierasz też organizmowi szansę na dojście do siebie po zjeździe. Ma to znaczenie zarówno przed, jak i po przyjęciu danej substancji, ale szczególnie ważne jest właśnie później.

Po kilku nocach mocnego, dobrej jakości i naprawdę odprężającego snu zauważysz, że skutki zjazdu stopniowo i bez większego bólu się wyciszają.

Unikaj stresu

Stres potrafi w kilka chwil zamienić łagodne schodzenie z fazy w prawdziwy koszmar. Jak już wspomniano, jeśli wiesz, że czeka cię okres dużej presji lub ważnych obowiązków, najlepiej w ogóle nie dopuszczać do takiego zejścia.

Gdy już jednak mierzysz się ze schodzeniem, unikaj wszystkiego, co może cię zestresować — na przykład ciągłego sprawdzania telefonu, szczególnie służbowych czatów i maili. Daj ludziom wcześniej znać, że przez dzień lub dwa będziesz niedostępny. Zrób zakupy zawczasu, przygotuj to, czego możesz potrzebować, ogarnij mieszkanie i ogólnie zadbaj o to, by wszystko było jak najprostsze i jak najbardziej komfortowe.

Kortyzol (hormon stresu) i schodzenie z fazy to kiepskie połączenie, więc postaraj się, by wszystko wokół było maksymalnie na luzie.

Jedz porządnie

Podczas zejścia możesz mieć ogromną ochotę zamówić coś niezdrowego na szybko. Jeśli tylko dasz radę, spróbuj się temu oprzeć i postaw na pełnowartościowe posiłki. Twój mózg będzie domagał się kolejnej dawki przyjemności (a śmieciowe jedzenie chwilowo ją zapewni), ale zamiast ulegać pokusie, lepiej zjeść świeże, bogate w składniki odżywcze dania. Dzięki temu niemal od razu poczujesz się lepiej i przyspieszysz regenerację organizmu.

Substancje stymulujące mocno obciążają ciało, a zdrowe odżywianie pomoże ci szybciej dojść do siebie.

Unikaj substancji

Dalsze sięganie po substancje tylko wydłuży fazę zejścia – dodatkowo rozchwiejając pracę mózgu i jeszcze bardziej wyczerpując organizm. Szczególnie dotyczy to alkoholu i innych stymulantów, ale podobnie działa też na przykład cannabis.

Niektórzy lubią „przepalić” sobie zejście. Choć bywa, że to subiektywnie pomaga, lepiej zachować trzeźwość i dać mózgowi czas, by sam mógł wrócić do równowagi.

Uwaga: kofeina może wydawać się idealnym „kopem” przy zmęczeniu po zejściu, ale potrafi mocno rozregulować organizm, więc używaj jej z rozwagą.

Ruszaj się

Nie zapadaj się w kanapę! To kuszące, a pierwszego dnia wręcz może być konieczne, ale później warto się ruszyć. Nie musisz od razu biegać maratonu ani zdobywać szczytów – wybierz spokojny spacer albo lekką jogę. Porusz krew, daj ciału popracować! Od razu poczujesz się lepiej, a cały proces dochodzenia do siebie zdecydowanie przyspieszy.

Traktuj siebie z troską

Po prostu bądź dla siebie życzliwy. Cokolwiek to dla ciebie znaczy, będzie właściwe. Samowspółczucie jest ważne zawsze, a szczególnie wtedy, gdy schodzisz z fazy. Ułatw sobie życie i spraw, by było jak najbardziej przyjemne. Zaplanuj kilka dni, w które nie będziesz musieć robić nic poza cieszeniem się życiem.

Sięgaj po substancje rzadko

Wiadomo, że skutki zejścia po dragach mogą się kumulować. Jeśli sięgasz po MDMA raz w roku, najpewniej czeka Cię dość łagodne zejście. Jeśli jednak robisz to raz w miesiącu, z czasem każdy dół będzie coraz mocniejszy – aż zacznie wpływać na to, jak czujesz się na co dzień.

Rzadkie sięganie po substancje to jeden z najskuteczniejszych sposobów, by ograniczyć ciężkie zejścia. Innymi słowy: częste branie to prosty sposób, by zapewnić sobie naprawdę nieprzyjemne doły.

Niestety, nie ma drogi na skróty – kluczem jest umiar!

Zejścia po dragach – konieczne zło?

Jeśli sięgasz po stymulanty, musisz liczyć się z tym, że później poczujesz się kiepsko. Myślenie, że da się całkowicie uniknąć zjazdów, to oszukiwanie samego siebie. Można je jednak złagodzić.

Zjazd nie musi trwać długo ani być wyjątkowo nieprzyjemny. Jeśli wiesz, kiedy warto, a kiedy nie warto brać substancje, robisz to rzadko i odpowiednio dbasz o siebie przed i po, możesz zminimalizować zjazd i skupić się na najlepszym etapie całej przygody: byciu na haju!

Max Sargent

Max pisze od ponad dekady, a w ostatnich latach wyspecjalizował się w dziennikarstwie konopnym i psychodelicznym. Tworzył treści m.in. dla Zamnesia, Royal Queen Seeds, Cannaconnection, Gorilla Seeds, MushMagic i innych marek, dzięki czemu świetnie zna różne segmenty tej branży.

Przeczytaj pełną biografię