Czym jest grzybnia (i jak ją przygotować)?

Uprawa grzybów to fascynujące zajęcie. Te pradawne organizmy nie są ani roślinami, ani zwierzętami – tworzą własne królestwo i wytwarzają całą gamę związków o działaniu leczniczym oraz psychoaktywnym. Skorzystaj z poniższych wskazówek, aby nauczyć się przygotowywać ziarno do zaszczepiania grzybni.

Czym właściwie jest ziarno (spawn) grzybów?

W mikologii termin „mushroom spawn” oznacza po prostu słoik lub worek wypełniony zdrową grzybnią. Produkcja zaszczepki to etap pośredni w fazie wzrostu grzybni. Grzybnia najpierw całkowicie kolonizuje podłoże, a następnie jest przenoszona do większego worka lub słoika, aby dalej się rozrastać, zanim zacznie owocnikować.

Rodzaje zaszczepki grzybowej

Istnieje wiele różnych rodzajów grzybni, z których każdy ma własne zalety, wady oraz typowe zastosowania. Wybór konkretnego rodzaju zależy od tego, jakimi zasobami dysponuje hodowca oraz od jego osobistych preferencji.

Grzybnia na trocinach

Zarodnikowy podłoże trocinowe powstaje poprzez zaszczepienie wysterylizowanych trocin grzybnią. Mikolodzy zwykle wykorzystują trociny jako podłoże masowe, a nie zarodnikowe, głównie dlatego, że mają one mniejszą wartość odżywczą. Mimo to dobrze sprawdzają się także jako podłoże do zaszczepiania, szczególnie w przypadku bardziej ekspansywnych gatunków, takich jak boczniaki.

Podłoże zbożowe

Ziarno to jeden z najpopularniejszych sposobów przygotowania zaszczepki grzybowej. Na początku grzybnia tworzy małe „wysepki” na pojedynczych ziarnach. W miarę postępu kolonizacji strzępki rozrastają się, łączą ze sobą i już po krótkim czasie grzybnia opanowuje całą zawartość słoika.

Kołki zaszczepne (plug spawn)

Tzw. plug spawn to po prostu wysterylizowane, drewniane kołki całkowicie przerośnięte grzybnią. Gdy są już skolonizowane, można ich używać do zaszczepiania właściwego podłoża. Najczęściej stosuje się je jednak w jednym, konkretnym celu – do zaszczepiania dużych kłód i pni drzew. Gatunki takie jak soplówka jeżowata (lion’s mane) czy shiitake świetnie rosną właśnie na takim substracie.

Inne rodzaje rozsad grzybni

Innym popularnym rodzajem rozsadnika grzybni jest zaszczepiona słoma (straw spawn). Zazwyczaj nie zaszczepia się jej świeżą kulturą grzybni, lecz wykorzystuje się ją jako podłoże masowe do dalszego rozrastania już istniejącej kultury rozsadnika.

Rozsadnik tekturowy (cardboard spawn) to kolejna sprawdzona metoda uprawy grzybów. To prosta, niskotechnologiczna technika, dzięki której można łatwo uprawiać m.in. boczniaki, a przy tym jest mało podatna na zanieczyszczenia. Próbkę tkanki grzyba można zwinąć w zwilżony kawałek tektury i włożyć do lodówki. Gdy tektura zostanie całkowicie skolonizowana, wystarczy dodać ją do podłoża masowego, aby rozbudować sieć grzybni.

Najlepsze rodzaje rozsadnika grzybni

W rzeczywistości nie istnieje jeden "najlepszy" rodzaj grzybni. To, co sprawdzi się najlepiej, zależy od wielu czynników. Jakimi zasobami dysponujesz? Jaki efekt chcesz ostatecznie osiągnąć?

Jeśli uprawiasz w domu, w niewielkiej skali, grzybnia zbożowa będzie zwykle najwygodniejszym wyborem. Łatwo ją wysterylizować i nie wymaga dodatkowego wzbogacania podłoża. Poniżej wyjaśniamy, jak samodzielnie przygotować grzybnię zbożową w domu.

Jak zrobić grzybnię zbożową

Przygotowanie ziarna na rozsadę grzybni to dość prosty proces, ale bardzo łatwo coś zepsuć, jeśli nie zadbamy o sterylne warunki. Komory z laminarnym przepływem powietrza (flow hood) oraz pudełka do pracy w nieruchomym powietrzu (SAB – still air box) to podstawowe narzędzia w arsenale każdego mykologa – znacząco zmniejszają ryzyko kontaminacji podczas wykonywania przeszczepów. Flow hood jest drogi, natomiast SAB można zbudować samodzielnie z plastikowego pudła. To proste urządzenie, które potrafi wyraźnie obniżyć odsetek zakażonych upraw. Potrzebny będzie także szybkowar, aby wysterylizować podłoże ziarniste.

Sprzęt

• Słoiki typu Mason
• Taśma Micropore
• Czyste płytki Petriego lub płynna kultura
• Ziarno żyta
• Szybkowar
• Folia aluminiowa
• Młotek i gwóźdź lub wiertarka
• Duży garnek
• Gips
• Suszarka do suszenia / ramka z siatką na okno
• Silikon RTV
• Marker
• Rękawiczki lateksowe
• Alkohol izopropylowy 70%
• Zapalniczka

Szklany słoik – 1062 ml (Zamnesia)

(87)

(87)

Szklany słoik – 1062 ml (Zamnesia)

Zobacz produkt

Instrukcje

Krok pierwszy: ugotuj ziarno

Delikatnie wsyp żyto do dużego garnka z wrzącą wodą. Dodaj łyżeczkę gipsu, aby ziarna się nie sklejały. Gotuj je przez około 20 minut. Następnie odcedź wodę i rozłóż ziarno na suszarce do naczyń lub na siatce w oknie, aby dobrze obeschło.

Krok drugi: podziel ziarno

Na początek musimy odmierzyć ziarno. Nie musisz być superdokładny. Po prostu napełnij każdy słoik typu mason mniej więcej do 70% jego pojemności. Zostanie wtedy wystarczająco dużo miejsca, abyś mógł potrząsać ziarnem i ułatwić rozrastanie się grzybni.

Krok trzeci: modyfikacja wieczek

Jeśli masz wiertarkę, pozostaw wieczka na słoikach. Zaznacz markerem po jednej kropce z każdej strony wieczka. Następnie wywierć dwa osobne otwory. Jeden z nich zaklej paskiem taśmy mikroporowej. Dzięki temu do środka będzie mogło dostawać się świeże powietrze, a jednocześnie drobnoustroje nie przedostaną się do słoika.

• Samouszczelniający port iniekcyjny (tylko do kultur płynnych)

Jeśli planujesz zaszczepiać słoiki z płytek Petriego, przejdź od razu do kroku czwartego.

Samouszczelniające porty iniekcyjne pozwalają zaszczepiać słoiki za pomocą strzykawek z płynną kulturą. Zaklej drugi otwór silikonem RTV. Nałóż go po obu stronach otworu i pozostaw do całkowitego wyschnięcia na 2–3 godziny.

Fiolka z płynną kulturą Mondo

(87)

(87)

Fiolka z płynną kulturą Mondo

Zobacz produkt

Krok czwarty: wysterylizuj słoiki

Teraz musisz wysterylizować ziarno. Wlej odpowiednią ilość wody do szybkowaru. Owiń wieczka słoików kwadratami folii aluminiowej i umieść je w szybkowarze. Sterylizuj słoiki przez dwie godziny przy ciśnieniu 15 psi. Po upływie tego czasu wyłącz kuchenkę. Pozostaw szybkowar, aby ostygł i samoczynnie się rozhermetyzował przez noc.

Krok piąty: zaszczepienie słoików

Jeśli pracujesz w SAB, bardzo dokładnie przetrzyj wnętrze pudełka. Spryskaj z zewnątrz swoje słoiki i również je wytrzyj. Jeśli używasz strzykawki z kulturą płynną, zdezynfekuj port iniekcyjny. Zdejmij osłonkę z igły i wysterylizuj jej koniec płomieniem zapalniczki. Wstrzyknij 1–2 ml płynu na ziarno.

Jeśli korzystasz z kultury na płytce Petriego, przetrzyj dokładnie płytki. Poluzuj pokrywkę jednego słoika typu mason. Wysterylizuj skalpel w płomieniu i pozwól mu ostygnąć. Wytnij klin agaru z płytki, zdejmij pokrywkę ze słoika i wrzuć kawałek agaru na ziarno. Natychmiast z powrotem załóż pokrywkę na słoik.

Krok szósty: przechowywanie i wstrząsanie

Przechowuj słoiki w ciemnym, lekko ciepłym miejscu. Po kilku dniach zaczną pojawiać się intensywnie białe strzępki grzybni. Co kilka dni energicznie wstrząśnij słoikami, aby równomiernie rozprowadzić grzybnię. Po 1–2 tygodniach grzybnia skolonizuje cały słoik.

Kolejny etap: zaszczepianie podłoża masowego

Gdy słoiki są już w pełni skolonizowane, czas przenieść je na podłoże masowe. Ten krok pozwoli Ci zmaksymalizować plon i uzyskać jak najwięcej świeżych owocników.

Luke Sumpter

Luke Sumpter, absolwent kierunku Clinical Health Sciences (BSc Hons) i pasjonat uprawy roślin, od ponad siedmiu lat pracuje jako zawodowy dziennikarz oraz autor specjalizujący się w tematyce konopi i nauk medycznych.

Przeczytaj pełną biografię