Czym jest khat?

Na całym świecie kojarzy się ją przede wszystkim jako roślinę, z której pozyskuje się kokainę. Istnieje jednak mniej znana roślina z Afryki, która rozprzestrzeniła się globalnie w bardzo podobny sposób. Khat (Catha edulis) pochodzi z Afryki Wschodniej oraz z południowych obszarów Półwyspu Arabskiego.

Świeże liście khatu zawierają psychoaktywne alkaloidy: katynon i katynę. Pierwszy z nich bywa określany jako „naturalna amfetamina” – jego działanie porównuje się do metamfetaminy, a nawet kokainy. Efekt jest jednak zdecydowanie łagodniejszy, choć wciąż na tyle pobudzający, że khat cieszy się dużą popularnością w rejonie Rogu Afryki.

CO ROBI KHAT?

Euforyzujący efekt pobudzający, jaki daje khat, zwykle wyostrza umysł, zwiększając czujność i poprawiając koncentrację. Może też sprawiać, że ludzie stają się bardziej pobudzeni. Na przykład niektórzy zaczynają mówić szybciej i z większym entuzjazmem niż zwykle. Dzieje się tak dlatego, że pobudzenie mózgu wprowadza użytkownika w bardziej twórczy, wyobraźniowy nastrój. Umysł zaczyna łączyć ze sobą pojęcia z większą lekkością i jasnością. Wiele osób odczuwa także wzrost pewności siebie oraz większą otwartość na innych.

Khat może sprzyjać lepszemu samopoczuciu i poczuciu własnej wartości, ale dawka energii, jaką zapewnia, wiąże się również z negatywnymi skutkami ubocznymi. Długotrwałe używanie może potencjalnie prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych. To nie tylko nadmierna aktywność i niepokój wpływają na poziom energii i rytm snu; khat przyspiesza także tętno i podnosi ciśnienie krwi — osoby z chorobami układu krążenia powinny mieć to na uwadze. W dłuższej perspektywie nadmierne żucie khatu może prowadzić m.in. do zaburzeń żołądkowo-jelitowych, uszkodzenia wątroby oraz trwałego przebarwienia i odbarwienia zębów oraz dziąseł.

Mimo wszystko, z definicji, wszystko przyjmowane w nadmiarze jest dla nas szkodliwe. Khat stanowi element codziennego życia wielu osób w rejonie Rogu Afryki. Ryzyko zdrowotne i potencjał uzależniający tej rośliny są znacznie niższe niż w przypadku wielu powszechnie zakazanych substancji — a nawet niższe niż w przypadku stosunkowo bezpiecznej konopi indyjskiej. Jeśli ktoś chce podjąć świadomą decyzję o spożywaniu khatu, warto wcześniej poznać społeczności, które korzystają z niego na co dzień.

UŻYWANIE KHATU W KRAJACH POCHODZENIA

Khat wymaga do wzrostu klimatu tropikalnego lub subtropikalnego. Najlepsze warunki panują w krajach o w większości muzułmańskiej ludności. Należą do nich afrykańskie państwa Somalia, Sudan, Dżibuti i Erytrea, a także część Etiopii i Kenii. Roślina jest też powszechnie używana w Jemenie, położonym po drugiej stronie wąskiej cieśniny Morza Czerwonego, na południu Półwyspu Arabskiego. Jemen dzieli wiele cech kulturowych z pobliskimi społeczeństwami po afrykańskiej stronie wybrzeża – popularność khatu jest jedną z nich.

W wielu krajach o dominującej kulturze islamskiej alkohol jest całkowicie zakazany lub silnie potępiany. Pobudzające działanie khatu bywa tam traktowane jako substytut upijania się alkoholem. Tak jak wszędzie na świecie, ludzie chcą mieć miejsca, w których mogą spędzać czas razem, i odczuwać choć chwilową ulgę od codziennego napięcia. Normy kulturowe islamu, niezależnie od tego, czy zapisane w prawie, czy nie, spychają używanie substancji odurzających do podziemia. Za „haram”, czyli religijnie zakazane, uznaje się przyjmowanie środków zmieniających świadomość.

Liście khatu najlepiej spożywać młode – nie starsze niż 4 tygodnie – ponieważ potem zawartość substancji psychoaktywnych zaczyna spadać. Młody khat określa się mianem Urata. Hadar, czyli bardziej dojrzały khat, działa łagodniej, ale uchodzi za bogatszy w smaku, co doceniają znawcy. Działanie khatu jest umiarkowanie stymulujące, lecz na tyle delikatne, by pozostawało społecznie akceptowalne. To właśnie dzięki temu roślina tak mocno zakorzeniła się w życiu tych społeczeństw, a migranci z tych regionów roznieśli zwyczaj jej używania po całym świecie.

View Product

JAK PRZYJMOWAĆ KHAT

W krajach, z których khat pochodzi, najczęściej przyjmuje się go poprzez żucie świeżych liści – podobnie jak tytoń do żucia, często przez długie godziny. Stopniowo dodaje się coraz więcej liści, aż utworzą dużą kulę, która opiera się o ścianki policzka. W ten sposób stopniowo uwalniają się i wchłaniają psychoaktywne substancje rośliny. Żucie może trwać od około 10 minut aż do 6 godzin, po czym khat jest wypluwany. W tym czasie użytkownicy w krajach, gdzie uprawa i używanie rośliny są tolerowane, zwykle wygodnie się rozwalają i prowadzą rozmowy z innymi. Popularną alternatywą jest także parzenie suszonych liści i łodyżek w formie naparu, nazywanego czasem „herbatą buszmena” lub „herbatą arabską”.

Niezależnie od sposobu przyjmowania, ważne jest, by znać swoje granice. Orientacyjnie khat spożywa się zazwyczaj w ilości od 100 do 300 gramów liści. Przyjmuje się, że porcja 400–500 gramów wystarcza dla dwóch osób, aby poczuć łagodne działanie. Mocniejsze efekty wymagają wyższych dawek, ale zawsze lepiej zachować ostrożność i pozostać przy lekkiej, kontrolowanej stymulacji. Wszystko z umiarem.

JAK UPRAWIAĆ KHAT

Nasiona Catha edulis wysiewaj do podłoża przeznaczonego dla kaktusów. Umieść każde nasiono na głębokości około 2 cm. Doniczkę postaw w jasnym miejscu, ale z dala od bezpośredniego słońca.

Utrzymuj wierzchnią warstwę podłoża stale lekko wilgotną, najlepiej używając butelki ze spryskiwaczem. Siewki powinny pojawić się w ciągu kilku dni. Pamiętaj, że młode rośliny khatu są podatne na zgorzel siewek, więc w razie potrzeby bądź gotów sięgnąć po środki przeciwgrzybicze.

Gdy siewki trochę podrosną, przenieś je w bardziej nasłonecznione miejsce. Regularnie obracaj rozwijającą się roślinę, aby każda strona otrzymywała podobną ilość światła. Khat najlepiej rośnie w temperaturze 5–35°C (41–95°F) i potrzebuje ciepłego, naturalnego światła, ale nie tak intensywnego, by doprowadziło do przesuszenia rośliny.

Z czasem system korzeniowy tak się rozrośnie, że konieczne będzie przesadzenie rośliny do większej doniczki. Odpowiedni moment rozpoznasz po tym, że korzenie zaczną wychodzić przez otwory drenażowe w podstawie pojemnika.

Adam Parsons

Adam Parsons – zawodowy dziennikarz specjalizujący się w tematyce konopi, copywriter i autor – od wielu lat współtworzy zespół Zamnesii. Na co dzień zajmuje się szerokim zakresem zagadnień: od CBD, przez psychodeliki, po wiele innych powiązanych tematów. Przygotowuje artykuły blogowe, poradniki oraz testuje i opisuje stale rosnącą gamę produktów.

Przeczytaj pełną biografię