Jak kapsaicyna może łagodzić zespół wymiotów po konopiach (CHS)

Konopie są dobrze znane z tego, że wpływają na uczucie nudności i mdłości, dlatego ich pochodne często przepisuje się pacjentom w trakcie leczenia takiego jak chemioterapia. Mniej znanym zjawiskiem jest jednak zespół przerywania wymiotów po konopiach (cannabis hyperemesis syndrome, CHS) – rzadkie schorzenie wywołane właśnie przez konopie. W zależności od stopnia zaawansowania może ono jedynie obniżać komfort życia lub wręcz poważnie zagrażać zdrowiu.

Przyjrzymy się dziś, na ile skuteczne mogą być miejscowe maści i kremy z kapsaicyną w łagodzeniu objawów CHS.

Czym jest zespół przerywania wymiotów po konopiach?

Zespół przerywanego wymiotowania po konopiach, znany też jako zespół nadmiernych wymiotów po kannabinoidach (CHS), to stosunkowo rzadkie schorzenie wywołane przewlekłym używaniem marihuany. Dotyka układu pokarmowego, powodując uporczywe nudności, a w skrajnych przypadkach – długotrwałe, nawracające epizody wymiotów.

Nie dziwi więc, że częste mdłości i wymioty bardzo mocno obniżają komfort życia. Dobra wiadomość jest taka, że objawy zwykle ustępują po całkowitym odstawieniu konopi. Zła – że gdy u kogoś rozwinie się CHS, dolegliwości zwykle powracają, jeśli używanie marihuany jest kontynuowane.

W tym artykule przyglądamy się jednak temu, czy kapsaicyna – związek odpowiedzialny za ostrość papryczek chilli – może przynieść ulgę w CHS. Za chwilę wyjaśnimy to dokładniej.

Objawy CHS

Objawy CHS można podzielić na dwa etapy.

Pierwszy to tzw. faza prodromalna, w której pojawiają się nudności, ale jeszcze bez wymiotów. Do objawów fazy prodromalnej należą:

• Poranne nudności
• Ból brzucha
• Lęk przed wymiotami
• Codzienne jedzenie zazwyczaj nie jest zaburzone
• Może trwać tygodnie, miesiące, a nawet lata

Drugi etap to tzw. faza hiperemetyczna, którą cechują częste wymioty. Do objawów fazy hiperemetycznej należą:

• Utrzymujące się nudności
• Nawracające wymioty
• Ból brzucha
• Ograniczone przyjmowanie pokarmu
• Utrata masy ciała
• Odwodnienie

Jeśli osoba z CHS przestanie używać marihuany, pojawia się również faza zdrowienia. Trwa ona tygodnie lub miesiące, a w jej trakcie objawy stopniowo słabną, aż w końcu całkowicie ustępują.

Co powoduje CHS?

Dokładne przyczyny CHS nie są do końca poznane. Ogólnie przyjmuje się jednak, że zespół ten wynika z połączenia predyspozycji genetycznych oraz nadmiernej stymulacji układu endokannabinoidowego (ECS).

ECS obejmuje całe ciało i tworzy sieć kanałów oraz receptorów zlokalizowanych w mózgu, układzie nerwowym, komórkach układu odpornościowego, a także w jelitach i przewodzie pokarmowym.

Kannabinoidy zawarte w konopiach mogą wiązać się z niektórymi receptorami ECS lub je blokować, a pełen zakres konsekwencji tych interakcji nie jest jeszcze znany. Wygląda jednak na to, że w nielicznych, specyficznych przypadkach jednym ze skutków może być właśnie CHS.

Choć nie zostało to ostatecznie udowodnione, w kontekście CHS wyróżnia się dwie części ECS. Przez pewien czas uważano, że za rozwój CHS odpowiada interakcja konopi z receptorami CB1. Nowsze badania sugerują jednak, że istotną rolę może odgrywać osłabienie sygnalizacji receptora TRPV1 — ponieważ receptor ten występuje w przewodzie pokarmowym (Moon, Buckley i Mark, 2018). Warto dodać, że TRPV1 jest receptorem waniloidowym. Wrócimy do tego wątku później.

Jak często występuje zespół hiperemesis kannabinoidowej?

CHS występuje stosunkowo rzadko, choć jako stosunkowo nowo rozpoznane schorzenie prawdopodobnie bywa często mylone z innymi dolegliwościami. Oznacza to, że jego rzeczywista częstość może być wyższa, niż wynika z oficjalnych danych.

Istnieje kilka czynników, które zwiększają ryzyko rozwoju CHS. Najważniejszym z nich jest przewlekłe zażywanie konopi. Okazjonalne palenie od czasu do czasu nie prowadzi do CHS – problem pojawia się przy długotrwałym, regularnym używaniu. Za czynnik ryzyka przyjmuje się częstotliwość większą niż raz w tygodniu, choć w praktyce w najwyższej grupie ryzyka znajdują się głównie bardzo intensywni użytkownicy.

Drugim istotnym czynnikiem jest wiek rozpoczęcia używania konopi. Osoby, które zaczynają w okresie dojrzewania, są bardziej narażone niż te, które po raz pierwszy sięgają po marihuanę w dorosłości. Dokładny mechanizm tego zjawiska nie jest jasny, ale przypuszcza się, że używanie konopi w wieku nastoletnim może zaburzać naturalny proces rozwoju organizmu.

Obecne metody leczenia zespołu hiperemesis kannabinoidowej

Obecnie dostępnych jest bardzo niewiele skutecznych metod leczenia CHS. Jedynym znanym sposobem całkowitego wyleczenia tego schorzenia jest całkowite odstawienie marihuany. Jeśli tego nie zrobisz, objawy będą nawracać, a wszelkie terapie przyniosą jedynie ograniczoną ulgę.

Istnieją jednak rozwiązania, które mogą pomóc złagodzić dolegliwości w czasie, gdy próbujesz przestać używać konopi i przechodzisz przez okres zdrowienia.

Najczęściej stosuje się:

• leki przeciwhistaminowe
• leki przeciwpsychotyczne
• miejscowy krem z kapsaicyną (więcej o tym za chwilę)
• środki przeciwbólowe
• gorące kąpiele lub prysznice

Czy kapsaicyna może pomóc w zespole nadmiernych wymiotów po konopiach?

Krem z kapsaicyną może brzmieć jak nietypowa metoda leczenia, jednak badania wskazują, że może on łagodzić niektóre objawy CHS.

Czym jest kapsaicyna?

Kapsaicyna to związek obecny w ostrych papryczkach chilli, który nadaje im charakterystyczną pikantność. Choć najbardziej znana jest właśnie z ostrego smaku i kluczowej roli w kuchniach całego świata, kapsaicyna ma o wiele więcej do zaoferowania niż tylko "ognisty" aromat.

Kapsaicyna działa też jako agonista wanilloidowy – wiąże się z receptorami wanilloidowymi, takimi jak receptor TRPV1, będący częścią „rozszerzonego” układu endokannabinoidowego. Ogólnie uznaje się, że kapsaicyna jest skuteczna w łagodzeniu bólu i często przepisywana jest w postaci maści oraz innych preparatów stosowanych miejscowo.

Kapsaicyna a kapsicum

Capsicum to nazwa rodzajowa dla ostrej papryki chili. Zawarta w niej kapsaicyna to związek chemiczny odpowiedzialny za jej pikantny smak i uczucie pieczenia.

Samo potarcie ciała ostrą papryczką chili raczej nie przyniesie efektów, na które liczysz. Warto skonsultować się z lekarzem i stosować przepisaną przez niego maść lub krem z kapsaicyną.

Badania nad kapsaicyną w leczeniu CHS

Istnieje całkiem sporo badań dotyczących skuteczności kapsaicyny w leczeniu CHS. Zanim jednak zagłębimy się w temat, trzeba wyraźnie podkreślić: to nie jest lekarstwo na tę dolegliwość! Jeśli cierpisz na CHS, długoterminowym celem musi być odstawienie marihuany – inaczej problem nie zniknie. Kapsaicyna może jedynie złagodzić objawy na czas, gdy podejmujesz ten krok.

Pierwsze z omawianych badań koncentruje się na tym, o czym już wspomnieliśmy – receptorze TRPV1. Autorzy sugerują, że jeśli CHS jest częściowo wywołany osłabieniem sygnalizacji TRPV1, to zwiększenie aktywności tego receptora może pomóc złagodzić niektóre objawy (Moon, Buckley i Mark, 2018).

Zanim jednak wyciągniemy z tego zbyt daleko idące wnioski, warto zaznaczyć, że przytoczona praca to studium przypadku, a więc opis jednego pacjenta. Wnioski są interesujące i zdecydowanie wymagają dalszych badań, ale na ich podstawie nie da się jeszcze formułować twardych konkluzji.

Podobne rezultaty opisuje inne studium przypadku. 41-letnia kobieta, która od lat zmagała się z CHS, doświadczyła wyraźnej poprawy w ciągu 24 godzin od zastosowania miejscowego preparatu z kapsaicyną, bez nawrotu dolegliwości (Aziz, 2020). I tu jednak trudno o jednoznaczne wnioski. Na podstawie pojedynczej historii choroby nie da się z całą pewnością stwierdzić, że to właśnie kapsaicyna spowodowała remisję. Pacjentka przebywała w szpitalu i otrzymywała równolegle inne leki, więc nie da się odseparować wszystkich zmiennych.

Trzecie badanie, również przeprowadzone w warunkach szpitalnych, opisuje dwóch nastolatków z opornym na leczenie CHS, którzy dobrze zareagowali na miejscowe stosowanie kapsaicyny (Graham, Barberio i Wang, 2017). Autorzy ponownie podkreślają potencjalny udział receptora TRPV1 w tym mechanizmie, sugerując, że może on przynajmniej częściowo odpowiadać za rozwój CHS.

Wreszcie, przegląd 11 badań dochodzi do wniosku, że choć dotychczasowe prace charakteryzują się raczej niewielką rzetelnością metodologiczną, to skuteczność kapsaicyny wydaje się większa niż w przypadku porównywalnych metod i prawdopodobnie stanowi ona obiecującą terapię pierwszego rzutu w CHS (McConachie, 2019).

Autorzy przeglądu wskazują, że kapsaicyna jest najpewniej bezpieczna i w pewnym stopniu skuteczna. Łącznie we wszystkich opisanych badaniach zidentyfikowano 18 przypadków, w których kapsaicyna została wskazana jako efektywna metoda łagodzenia CHS. Jednocześnie podkreślono pilną potrzebę lepiej zaprojektowanych badań, aby móc rzetelnie ocenić, jak skuteczna jest kapsaicyna w leczeniu tego zespołu.

Jak działa maść z kapsaicyną

Maść z kapsaicyną działa przezskórnie, co oznacza, że przenika do krwiobiegu poprzez skórę.

Maść można nakładać na nieuszkodzoną skórę, pod warunkiem że nie ma na niej błon śluzowych. Trzymaj ją więc z daleka od oczu, nosa, ust i okolic intymnych – kontakt z nimi będzie bardzo bolesny! Przy regularnym stosowaniu w tym samym miejscu uczucie mrowienia z czasem słabnie, ponieważ skóra przyzwyczaja się do drażniącego działania kapsaicyny. Nie oznacza to jednak, że jej właściwości przeciwbólowe stają się mniej skuteczne.

CHS: czy istnieje inne wyjaśnienie?

Przyczyn wymiotów może być wiele, ale w przypadku CHS mamy do czynienia z nawracającymi wymiotami wynikającymi z regularnego używania marihuany. Choć dokładny mechanizm tego schorzenia wciąż nie jest znany, prawdopodobne jest, że kluczową rolę odgrywa receptor TRPV1. Potrzeba jednak znacznie więcej badań, aby lepiej zrozumieć CHS, zwłaszcza że zespół ten został rozpoznany dopiero niedawno.

Jeśli wiesz lub podejrzewasz, że cierpisz na CHS, odstawienie marihuany jest najlepszym (i w praktyce jedynym) sposobem na pozbycie się tej dolegliwości. Wspomniane wyżej metody mogą złagodzić objawy w trakcie odstawiania, ale ostatecznie tylko całkowita abstynencja stanowi realne rozwiązanie.

Max Sargent

Max pisze od ponad dekady, a w ostatnich latach wyspecjalizował się w dziennikarstwie konopnym i psychodelicznym. Tworzył treści m.in. dla Zamnesia, Royal Queen Seeds, Cannaconnection, Gorilla Seeds, MushMagic i innych marek, dzięki czemu świetnie zna różne segmenty tej branży.

Przeczytaj pełną biografię