Crested San Pedro: co to takiego?

O WIELE WIĘCEJ NIŻ TYLKO OZDOBNY KAKTUS

Kaktus San Pedro to druga po peyotlu najsłynniejsza roślina zawierająca meskalinę. Podczas gdy peyotl kojarzony jest głównie z rdzennymi plemionami Ameryki Północnej, San Pedro od tysięcy lat cieszy się ogromnym szacunkiem wśród południowoamerykańskich szamanów.

Niektórzy badacze twierdzą, że rytualne użycie San Pedro sięga 3000 lat wstecz, inni przesuwają tę datę nawet do 7000 lat. Jedno jest pewne: tradycja korzystania z San Pedro jest naprawdę starożytna, a mimo to wciąż żywa.

Jak dawnych czasów dokładnie sięga ta historia, pozostaje kwestią sporów wśród antropologów. Święty Piotr, od którego imienia pochodzi nazwa kaktusa, miał według tradycji dzierżyć klucze do nieba. Dla amazońskich szamanów San Pedro jest z kolei bramą do głębszego zrozumienia rzeczywistości.

CZYM JEST FASJACJA / KRYSTACJA?

Kaktus San Pedro, czyli „Trichocereus pachanoi”, zwykle rośnie w formie niewielkiego drzewa z wieloma bocznymi odgałęzieniami wyrastającymi z dolnej części pnia. Osiągnięcie wysokości do 6 m nie jest niczym niezwykłym, a roślina może rozrastać się na szerokość nawet blisko 2 m.

Rzadziej spotykany San Pedro grzebieniasty jest jednak jeszcze bardziej efektowny wizualnie. „Krystacja”, nazywana też „fasjacją”, to nietypowy sposób wzrostu, w wyniku którego główny pęd przybiera kształt przypominający pofałdowane płaty mózgu. Zamiast normalnie wydłużać się pionowo, wierzchołek spłaszcza się, tworząc wachlarzowate wstęgi i fałdy, które rozrastają się na boki. Fasjacja nie jest zjawiskiem zarezerwowanym dla San Pedro — zaobserwowano ją już u co najmniej około stu różnych gatunków roślin.

PRZYCZYNY

Dotąd nikomu nie udało się jednoznacznie wyjaśnić, skąd bierze się krystacja. W literaturze pojawia się wiele możliwych wyjaśnień – od dziedzicznej mutacji genetycznej, aż po infekcję bakteryjną. Do dziś żaden botanik nie jest w stanie ze stuprocentową pewnością powiedzieć, co dokładnie sprawia, że grzebieniowy San Pedro rozwija tę charakterystyczną, pofałdowaną „mózgową” główkę.

Oprócz osobliwie zachowującego się merystemu, u podstawy zwykle rozwija się grubszy i cięższy pień. Rośliny grzebieniowe często wyglądają tak, jakby dwa pędy zrosły się ze sobą. W rzeczywistości jednak pojedynczy pęd po prostu się rozszerza i zwiększa swój obwód, dając taki efekt. Ta niezwykła cecha pozostaje prawdziwą, wciąż nierozwiązaną zagadką.

KRYSTACJA U KAKTUSÓW

Jak wspomniano wyżej, fascyacja może być cechą dziedziczną. Gdy zdeformowana roślina zostaje sklonowana, ta właściwość przechodzi na ukorzenioną sadzonkę. Co więcej, kiedy na pierwotnie zfascyowanej roślinie wyrasta nowy pęd, zjawisko również powraca. Sugeruje to, że mamy do czynienia z potencjalnie genetycznie uwarunkowaną cechą. Kaktusy, podobnie jak wszystkie rośliny naczyniowe, mogą wykazywać fascyację. San Pedro jest jedynie przykładem gatunku, który może losowo wytwarzać formy grzebieniaste.

RELIGIJNE ZASTOSOWANIE KAKTUSA SAN PEDRO

Kaktus San Pedro przyjmuje się najczęściej w formie gęstego, zawiesistego naparu lub jako proszek. Najwięcej meskaliny znajduje się tuż pod skórką rośliny. Zwykle San Pedro kroi się w gwiaździste plastry i gotuje w wodzie przez co najmniej 8 godzin, jeśli ma powstać wywar. Przygotowanie wersji sproszkowanej jest znacznie bardziej czasochłonne i może zająć kilka dni.

W ceremoniach z San Pedro przenikają się dawne praktyki plemienne z elementami katolicyzmu. Szaman przygotowuje stół, w który wbija miecze – w ten sposób powstaje ołtarz San Pedro. Moc kaktusa może się bardzo różnić, dlatego dawka nigdy nie jest dokładnie odmierzona. Zwykle uczestnicy wypijają jeden kubek gęstego, śliskiego płynu. Efekty utrzymują się od 8 do 12 godzin i najtrafniej opisać je jako doświadczenie halucynogenne. Pierwszym sygnałem działania meskaliny jest pojawiające się uczucie mdłości.

Początkowe wymioty postrzegane są jako oczyszczająca „purga”, która ma usunąć negatywne energie. Dopiero potem zaczyna się podróż do tzw. planu pośredniego. Może być ona zarówno duchowo ryzykowna, jak i głęboko oświecająca. Miecze wbite w stół symbolicznie chronią uczestników przed ciemnymi siłami.

Stół często zdobią również krucyfiksy i plemienne bóstwa. Najważniejsze jest jednak nastawienie osoby biorącej udział w ceremonii – to ono w największym stopniu decyduje o pozytywnym charakterze wizji. Energie i myśli przenoszone są na plan pośredni, dlatego pozytywne nastawienie ma kluczowe znaczenie. Podobnie jak przy podróży na grzybkach halucynkach, wszelkie stany – dobre i złe – zostają spotęgowane, prowadząc do udanego lub trudnego tripu.

San Pedro ma wspierać w odnajdywaniu wewnętrznych odpowiedzi na zewnętrzne pytania dotyczące życia. Jest to przede wszystkim podróż w głąb siebie. Odpowiedzi pochodzą z wnętrza, a nie z zewnątrz. Niekiedy w ceremonii wykorzystuje się również dym z fajki tytoniowej, aby ułatwić uczestnikowi przejście przez doświadczenie. Ponieważ działanie San Pedro jest stosunkowo długotrwałe, zawsze przynajmniej jedna osoba pozostaje trzeźwa, czuwając nad resztą grupy. Spożywanie San Pedro w samotności jest stanowczo odradzane.

Miguel Antonio Ordoñez

Absolwent kierunku mass media i komunikacja, Miguel Ordoñez jest doświadczonym autorem z ponad 13‑letnim stażem, który od 2017 roku specjalizuje się w tematyce związanej z konopiami. Systematyczne, wnikliwe badania połączone z osobistymi doświadczeniami pozwoliły mu zbudować rozległą i pogłębioną wiedzę w tej dziedzinie.

Przeczytaj pełną biografię