Czy świadome śnienie wywołuje derealizację lub depersonalizację?

Nauczenie się świadomego śnienia to cel wielu osób, ale sama droga bywa dość wymagająca. Dla niektórych przychodzi to naturalnie i bez większego wysiłku, jednak większość na początku mierzy się z trudnościami. Jeśli jednak uda ci się to opanować, świadome sny potrafią znacząco odmienić sposób, w jaki postrzegasz siebie i rzeczywistość — zwykle na lepsze.

U niewielkiej części osób wydaje się jednak, że praktyka ta nasila dwa objawy typowe dla zaburzeń dysocjacyjnych: derealizację i depersonalizację. W tym artykule przyglądamy się bliżej tym dwóm zjawiskom i zastanawiamy się, jaki wpływ może mieć na nie świadome śnienie.

Wpływ świadomego śnienia

Świadome sny, jeśli uda ci się je wywołać, są fascynującą przygodą, która nie tylko wzbogaca nocne przeżycia, ale może też realnie wpływać na twoje codzienne, świadome życie. Właśnie dlatego wiele osób w ogóle zaczyna się nimi interesować. Świadome śnienie może pomóc przepracować wewnętrzne konflikty, zmierzyć się z lękami, których nie jesteśmy w stanie dotknąć na jawie, a także sięgnąć w głąb podświadomości w nadziei na lepsze zrozumienie samego siebie.

Nie zawsze jednak świadome śnienie działa tylko na plus — u części osób może wiązać się z nieprzyjemnymi skutkami ubocznymi. Dwa z nich to derealizacja i depersonalizacja: w pierwszym przypadku tracimy wyraźne poczucie realności świata, w drugim — własnej tożsamości.

Czym jest derealizacja?

Derealizacja to interesujące i dość rzadko występujące zaburzenie natury psychologicznej. W uproszczeniu można powiedzieć, że osoby nim dotknięte okresowo czują się tak, jakby były oderwane od rzeczywistości i jakby otaczający je świat był nierealny.

W zdecydowanej większości przypadków derealizacja pojawia się w następstwie traumy z dzieciństwa, kiedy odcięcie się od świata pełni funkcję mechanizmu obronnego przed ciągłym zagrożeniem i krzywdą. W takich sytuacjach potrzeba zwykle długotrwałej terapii, aby pomóc osobie doświadczającej derealizacji. Natomiast w przypadku osób, u których rozwija się ona w związku ze świadomym śnieniem, wydaje się, że zaprzestanie tej praktyki stosunkowo szybko pomaga „wrócić do rzeczywistości”.

Derealizacja może prowadzić do rozwoju innych, wtórnych zaburzeń, takich jak depresja czy stany lękowe, ponieważ utrudnia ludziom nawiązywanie prawdziwej więzi ze światem i z innymi osobami.

Objawy derealizacji

• Mgła umysłowa
• Poczucie, jakby patrzyło się na świat przez zasłonę
• Świat i ludzie w nim wydają się nierzeczywiści
• Dźwięki i obrazy wydają się „nie takie, jak trzeba”
• Życie jest jak niewyraźny sen

Czym jest depersonalizacja?

Depersonalizacja jest podobna do derealizacji, z tą różnicą, że człowiek czuje się odłączony od samego siebie – od własnego ciała, myśli i emocji – zamiast od otaczającego go świata.

Epizody te mogą trwać bardzo różnie (od kilku minut aż po lata) i w większości przypadków uważa się, że ich źródłem są doświadczenia traumatyczne z dzieciństwa. Czasem depersonalizacja może wiązać się z uszkodzeniem mózgu lub innymi zaburzeniami psychicznymi.

Depersonalizacja bywa niezwykle obciążająca, ponieważ osoby jej doświadczające mogą mieć wrażenie, że działają na autopilocie i/lub nie mają realnego wpływu na to, co dzieje się w ich życiu.

Objawy depersonalizacji

• Poczucie, jakbyś znajdował się we śnie
• Wrażenie braku kontroli nad własnymi działaniami
• Poczucie, że jedynie obserwujesz swoje zachowanie z boku
• Odczucie oddzielenia od własnych myśli i uczuć

Jak świadome śnienie wpływa na derealizację i depersonalizację?

Naukowych badań nad skutkami świadomego śnienia jest niewiele, jednak relacje osób praktykujących sugerują, że u niewielkiej części z nich może rozwinąć się pewien stopień derealizacji lub depersonalizacji.

Oprócz klasycznych objawów (wspomnianych powyżej), derealizacja i depersonalizacja związane ze świadomym śnieniem mogą sprawić, że dana osoba zaczyna mieć trudności z odróżnieniem świata realnego od świata snów, a także mylić wspomnienia ze snów ze wspomnieniami z prawdziwego życia. Myśli, odczuwanie własnego ciała i doświadczanie otaczającego świata w snach wyglądają zupełnie inaczej niż w codziennej, świadomej rzeczywistości. Dlatego gdy mózg spędza coraz więcej czasu w stanach świadomego śnienia, granica między realnością na jawie a realnością senną może się zacierać.

Oba te stany mieszczą się w szerszej kategorii tzw. zaburzeń dysocjacyjnych i nie wykluczają się wzajemnie. W praktyce rozróżnienie, z którym z nich mamy do czynienia, bywa bardzo trudne.

Czy świadome śnienie może nasilać derealizację i depersonalizację?

U osób, które już zmagają się z tymi dolegliwościami, wydaje się, że świadome śnienie może je nasilać. Brakuje jednak solidnych dowodów naukowych – w praktyce opieramy się głównie na relacjach samych zainteresowanych.

Niewyspanie może również pogłębiać te stany, a świadome sny potrafią zaburzać naturalny rytm snu. W efekcie mogą zwiększać częstotliwość epizodów derealizacji lub depersonalizacji.

Zadbaj o lepszy sen każdej nocy

Ostatecznie wciąż nie wiemy dokładnie, jaki wpływ świadome śnienie może mieć na derealizację i depersonalizację. Jeśli już zmagasz się z tymi zaburzeniami, naprawdę warto dobrze się zastanowić, czy świadome sny są dla ciebie. A jeśli mimo wszystko postanowisz je zgłębiać, rób to ostrożnie.

Jednym z najważniejszych środków ostrożności jest zadbanie o porządny, spokojny sen każdej nocy. Jeśli praktyka świadomego śnienia zacznie prowadzić do niedoboru snu, prawdopodobnie nie warto jej kontynuować, nawet jeśli sama w sobie nie wywołuje derealizacji ani depersonalizacji.

Podobnie jak w przypadku substancji psychoaktywnych, w kwestii świadomego śnienia najlepiej jest wsłuchać się w swój umysł i ciało. Jeśli przynosi ci to dobre samopoczucie, być może warto iść tą drogą. Jeśli sprawia, że czujesz się gorzej, prawdopodobnie nie jest to praktyka dla ciebie.

Max Sargent

Max pisze od ponad dekady, a w ostatnich latach wyspecjalizował się w dziennikarstwie konopnym i psychodelicznym. Tworzył treści m.in. dla Zamnesia, Royal Queen Seeds, Cannaconnection, Gorilla Seeds, MushMagic i innych marek, dzięki czemu świetnie zna różne segmenty tej branży.

Przeczytaj pełną biografię