Historia stosowania kratomu

Jeszcze do niedawna mało kto na Zachodzie w ogóle słyszał o kratomie. Właściwie wielu ludzi nadal go nie zna. Tymczasem w Azji Południowo‑Wschodniej od pokoleń jest on częścią codziennego życia. Niezależnie od tego, czy stosuje się go, by ułatwić sobie pracę, czy z bardziej holistycznych powodów, kratom głęboko wpisał się w lokalne tradycje.

W tym tekście przyglądamy się historii używania kratomu zarówno na Wschodzie, jak i na Zachodzie oraz zastanawiamy się, co może przynieść przyszłość.

Poznaj gatunki kratomu

Kratom to tropikalne, wiecznie zielone drzewo pochodzące z Azji Południowo-Wschodniej. Występuje głównie na obszarach takich jak południowa Tajlandia, Indonezja, Malezja i Mjanma. Najlepiej rozwija się w gorącym, wilgotnym klimacie oraz żyznych glebach w pobliżu rzek i terenów podmokłych. W sprzyjających warunkach może dorastać nawet do około 20 metrów wysokości, choć zazwyczaj pozostaje nieco niższe i bardziej zwarte.

Samo drzewo należy do rodziny marzanowatych (Rubiaceae), co częściowo wyjaśnia jego pobudzające działanie. Poza zastosowaniami użytkowymi, kratom odgrywa również istotną rolę ekologiczną w swoim naturalnym środowisku – jego gęsta korona i rozbudowany system korzeniowy wspierają stabilność ekosystemów bagiennych. Miejscowi rolnicy nierzadko uprawiają kratom w sąsiedztwie innych roślin, ponieważ dobrze współistnieje z rodzimą roślinnością, co dodatkowo podkreśla jego znaczenie w regionie.

Liście kratomu są ciemnozielone, gładkie i błyszczące, a jego kwiaty mają żółtą barwę i zebrane są w niewielkie kłębki. Co ciekawe, różne odmiany kratomu mają żyłki liści w odmiennych kolorach, co – jak się uważa – wiąże się z odmiennymi efektami działania.

Odmiany z czerwonymi żyłkami kojarzone są przede wszystkim z rozluźnieniem i ulgą fizyczną, odmiany z zielonymi żyłkami z bardziej zrównoważonymi efektami, natomiast odmiany z białymi żyłkami zwykle uznaje się za wyraźniej pobudzające.

Choć w kratomie zidentyfikowano ponad 40 aktywnych związków, za kluczowe uważa się dwa alkaloidy: mitragyninę i 7-hydroksymitragyninę. Pierwsza z nich występuje w największym stężeniu i w niskich dawkach odpowiada głównie za działanie stymulujące. Druga pojawia się w znacznie mniejszych ilościach, ale jest wyraźnie silniejsza. Przy wyższych dawkach 7-hydroksymitragynina zaczyna dominować i odpowiada za opioidopodobne efekty, z którymi najczęściej kojarzony jest kratom.

Tabletki z mikrodawkami kratomu - Maeng Da Red (Zamnesia)

(35)

(35)

Tabletki z mikrodawkami kratomu - Maeng Da Red (Zamnesia)

Zobacz produkt

Do czego pierwotnie używano kratomu?

Kratom ma długą historię stosowania w Azji Południowo-Wschodniej i jest tam głęboko zakorzeniony w kulturze oraz codziennych rytuałach. Poniżej przedstawiamy kilka jego tradycyjnych zastosowań.

Tradycyjne stosowanie kratomu w Azji Południowo-Wschodniej

Jednym z głównych tradycyjnych zastosowań kratomu w Azji Południowo-Wschodniej jest działanie pobudzające, zbliżone do kawy. Robotnicy i inni pracownicy fizyczni często żują liście kratomu przez cały dzień, aby dostarczać sobie stałą dawkę stymulującej mitragyniny. Wieczorem sięgają czasem po wyższą porcję, aby łatwiej się wyciszyć i zrelaksować.

To podwójne działanie – dodające energii w ciągu dnia i uspokajające nocą – sprawiło, że kratom stał się praktycznym wsparciem w wymagającym, rolniczym stylu życia. Niektórzy pracownicy są przekonani, że żucie liści kratomu nie tylko zwiększa ich wydajność, ale też poprawia ogólne samopoczucie, nawet przy ciężkiej, wyczerpującej pracy.

Kratom bywa również wykorzystywany w tradycyjnych, holistycznych praktykach z następujących powodów:

• W łagodzeniu bólu
• W walce ze zmęczeniem
• W łagodnym wspieraniu układu trawiennego

Często, w kontekście holistycznym, z liści przygotowuje się gorzki napar z kratomu, który następnie podaje się osobie potrzebującej. Skuteczność kratomu w zastosowaniach terapeutycznych pozostaje przedmiotem dyskusji, jednak relacje z Azji Południowo-Wschodniej sugerują, że tradycyjnie stosowano go, aby przynieść ulgę w różnych dolegliwościach, w tym problemach trawiennych czy bólach mięśni.

Roślina ta pełni także funkcję społeczną – historycznie parzono ją i spożywano podczas spotkań wspólnotowych. Wspólne przyjmowanie substancji psychoaktywnych towarzyszy ludziom od wieków, a w Azji Południowo-Wschodniej kratom był – i nadal jest – jednym z popularnych wyborów.

Wprowadzenie kratomu do świata Zachodu

Choć w krajach Wschodu kratom znany jest od tysięcy lat, do świata zachodniego dotarł dopiero w XIX wieku. Zachodni koloniści po raz pierwszy zetknęli się z kratomem oraz miejscową ludnością go używającą w Azji, a jedne z najwcześniejszych wzmianek na jego temat pojawiają się w holenderskich archiwach kolonialnych, gdzie opisywano zastosowanie i możliwy potencjał tej rośliny.

Najstarsze pisemne relacje wspominają głównie o stosowaniu kratomu jako środka łagodzącego objawy odstawienia opium, podkreślając jego postrzegane korzyści – nadal badane przez współczesnych naukowców. W kolonialnych dokumentach często obecny był jednak ton egzotyzujący, przedstawiający kratom jako tajemniczą roślinę z odległych krain, zamiast jako istotny element lokalnej kultury i tradycji.

Aż do niedawna kratom pozostawał poza tym w dużej mierze nieznany poza Azją Południowo‑Wschodnią. Obecnie jednak Europa i Ameryka Północna stopniowo go odkrywają. Powody, dla których ludzie sięgają po niego na Zachodzie, są równie zróżnicowane jak w jego regionach pochodzenia: część osób używa go rekreacyjnie, inni traktują jako wsparcie w pracy lub nauce, a jeszcze inni poszukują w nim potencjalnych korzyści związanych z samopoczuciem.

Rosnące zainteresowanie kratomem w krajach zachodnich napędziło też dynamicznie rozwijający się rynek produktów importowanych, takich jak suszone liście, proszki, kapsułki czy ekstrakty. Rozwój ten sprawia, że kratom trafia do coraz szerszego grona odbiorców, ale jednocześnie rodzi pytania o kontrolę jakości, etyczne pozyskiwanie surowca oraz potrzebę jasnych regulacji, które zapewniłyby bezpieczne stosowanie.

Kapsułki z kratomem – ekstrakt 85 mg (Zamnesia)

(35)

(35)

Kapsułki z kratomem – ekstrakt 85 mg (Zamnesia)

Zobacz produkt

Jak zmieniło się postrzeganie i stosowanie kratomu na przestrzeni czasu?

W Azji Południowo-Wschodniej trudno jednoznacznie stwierdzić, jak dokładnie zmieniło się postrzeganie kratomu na przestrzeni lat. Na Zachodzie jego popularność natomiast wyraźnie wzrosła. Wraz z rosnącą rozpoznawalnością pojawiła się jednak także rosnąca kontrowersja. Ze względu na oddziaływanie na receptory opioidowe kratom może prowadzić do uzależnienia, dlatego wiele osób podchodzi do niego ostrożnie — i nie bez powodu.

Gdy kratom dopiero trafiał na zachodnie rynki, często przedstawiano go jako naturalny środek o niewielkim ryzyku. Z czasem zaczęły jednak pojawiać się doniesienia o działaniach niepożądanych oraz uzależnieniu, co wpłynęło na zmianę opinii publicznej. Dziś wiele osób postrzega kratom jako broń obosieczną — z jednej strony potencjalnie wartościowy w podejściu holistycznym, z drugiej ryzykowny w przypadku niewłaściwego stosowania.

Choć potrzebnych jest znacznie więcej badań, współczesna nauka intensywnie analizuje jego możliwe zastosowania terapeutyczne, między innymi jako wsparcie w łagodzeniu bólu oraz pomoc dla osób wychodzących z uzależnienia od opioidów. Konkretne projekty badawcze próbują ustalić, czy związki zawarte w kratomie mogą oferować nowe sposoby kontroli bólu bez tak silnego ryzyka depresji oddechowej, charakterystycznej dla klasycznych opioidów (Vicknasingam, 2020). Inne prace koncentrują się na jego potencjale w zmniejszaniu głodu i objawów odstawiennych u osób leczonych z powodu uzależnienia opioidowego (Boyer, 2008).

Jeśli chodzi o kwestie prawne, kratom zazwyczaj nie jest bardzo ściśle regulowany, ale jego status różni się w zależności od kraju, więc nie należy z góry zakładać, że jest legalny. W niektórych państwach figuruje jako substancja kontrolowana, w innych natomiast pozostaje swobodnie dostępny. Ta niespójność przepisów odzwierciedla trwającą dyskusję na temat potencjalnych korzyści i zagrożeń związanych z kratomem.

Jakie są popularne uliczne nazwy kratomu?

Kratom dorobił się wielu potocznych nazw, co odzwierciedla jego popularność i zakorzenienie w lokalnych kulturach:

• Thom: określenie powszechnie używane w Tajlandii
• Ketum: potoczna nazwa w Malezji
• Biak: nazwa stosowana w niektórych regionach Indonezji
• Kakuam: kolejne tajskie określenie, używane raczej nieformalnie

Przyszłość współczesnego używania kratomu

Kratom wciąż cieszy się dużą popularnością w Azji Południowo-Wschodniej, a jednocześnie zyskuje coraz więcej zwolenników na Zachodzie. Ale co przyniesie przyszłość? Miejmy nadzieję, że pojawi się więcej badań nad tą rośliną, dzięki czemu lepiej zrozumiemy, jak używać jej w możliwie najbezpieczniejszy sposób i jakie może mieć kliniczne zastosowania.

Wraz z postępem naukowym rosną nadzieje, że wyjątkowe właściwości kratomu utorują drogę nowym terapiom. Jednak wraz z jego rosnącą popularnością rośnie też odpowiedzialność za etyczną produkcję i bezpieczne stosowanie. Edukacja, rozsądne regulacje i otwarty dialog będą kluczowe dla kształtowania przyszłości kratomu.

Do tego czasu, jeśli zdecydujesz się go wypróbować, zachowaj ostrożność i pamiętaj, że nie jest pozbawiony ryzyka. Uważa się jednak, że przy sporadycznym używaniu ma on stosunkowo korzystny profil bezpieczeństwa, więc życzymy przemyślanych eksperymentów!

Proszek z kratomu – Maeng Da Red (Zamnesia)

(230)

(230)

Proszek z kratomu – Maeng Da Red (Zamnesia)

Zobacz produkt

Max Sargent

Max pisze od ponad dekady, a w ostatnich latach wyspecjalizował się w dziennikarstwie konopnym i psychodelicznym. Tworzył treści m.in. dla Zamnesia, Royal Queen Seeds, Cannaconnection, Gorilla Seeds, MushMagic i innych marek, dzięki czemu świetnie zna różne segmenty tej branży.

Przeczytaj pełną biografię