Przewodnik po wpływie LSD na umysł i ciało

Diethylamid kwasu lizergowego (LSD), potocznie nazywany „kwasem”, jest najbardziej znanym i jednym z najlepiej przebadanych psychodelików. Działa już w niezwykle małych dawkach, nawet od 20 mikrogramów, wywołując zmienione stany świadomości i szerokie spektrum efektów psychodelicznych. Pełny „trip” po LSD może obejmować wzrokowe i słuchowe halucynacje, prowadzić do stanów ekstazy, głębokich wglądów i poczucia duchowego oświecenia — ale może też wiązać się z nieprzyjemnymi skutkami, takimi jak lęk czy niepokój.

Przyjrzyjmy się historii LSD, jego potencjalnym zastosowaniom medycznym oraz wpływowi na umysł i ciało.

KRÓTKA HISTORIA LSD

LSD zostało odkryte przypadkiem w 1938 roku przez szwajcarskiego chemika Alberta Hofmanna. W laboratoriach Sandoz w Bazylei syntetyzował on LSD, szukając nowego środka pobudzającego krążenie. Gdy pięć lat później ponownie odtwarzał tę samą substancję, przez nieuwagę wchłonął jej śladową ilość przez skórę palców – doświadczone wówczas efekty opisał jako oniryczny, niezwykle wyobraźniowy stan.

Po odkryciu LSD naukowcy z całego świata – w tym liczni lekarze – zaczęli intensywnie badać tę niezwykłą substancję. Przeprowadzono niezliczone eksperymenty, próbując zrozumieć, w jaki sposób LSD wpływa na ludzką świadomość.

Zainteresowanie nie ograniczało się jednak tylko do środowisk naukowych. Psychiatrzy zaczęli przyjmować LSD rekreacyjnie i dzielić się nim ze znajomymi. Na początku lat 60. eksperymenty prowadzone na Uniwersytecie Harvarda przez dr. Timothy’ego Leary’ego wypromowały LSD w szerszej opinii publicznej. Wkrótce jednak główny nurt zaczął demonizować zarówno substancję, jak i jej zwolenników, co znalazło swój wyraz m.in. w słowach prezydenta Nixona, który nazwał Leary’ego „najgroźniejszym człowiekiem w Ameryce”.

Mimo to LSD stało się najpopularniejszym narkotykiem rodzącej się kontrkultury, napędzanej buntowniczymi, antysystemowymi nastrojami epoki wojny w Wietnamie. Zwolennicy LSD wychwalali je jako cudowny środek, który wyzwala z ograniczeń narzucanych przez społeczeństwo, wspiera rozwój duchowy i pozwala dotknąć „prawdziwego sensu istnienia”.

Dziś LSD, obok innych psychodelików, takich jak magic mushrooms, pozostaje popularne wśród psychonautów. Jednocześnie jest klasyfikowane jako substancja z Wykazu I – najbardziej penalizowanej kategorii, obejmującej środki uznawane za mające „wysoki potencjał nadużywania” i „brak uznanych zastosowań medycznych”. Coraz więcej badań wskazuje jednak, że psychodeliki, w tym LSD, mogą faktycznie przynosić wymierne korzyści terapeutyczne.

Jak działa LSD?

Choć dokładny mechanizm działania LSD nie został jeszcze w pełni poznany, wiadomo, że substancja ta silnie wiąże się z receptorami serotoninowymi (5-HT) w mózgu. Serotonina to naturalny neuroprzekaźnik, który odgrywa kluczową rolę m.in. w regulacji nastroju, apetytu, popędu seksualnego i wielu innych procesów. Receptory serotoninowe zlokalizowano również w obszarach mózgu odpowiedzialnych za uczenie się i zapamiętywanie. Niedobór serotoniny lub zaburzenia w funkcjonowaniu układu serotoninergicznego często obserwuje się u osób z przewlekłą depresją.

Wracając do działania LSD: szczególnie istotne jest to, że serotonina wpływa na sposób przetwarzania informacji przez mózg, prawdopodobnie poprzez modyfikację sygnałów elektrycznych. To częściowo wyjaśnia, dlaczego przyjęcie LSD może wywoływać halucynacje wzrokowe i słuchowe, a także w zauważalny sposób zmieniać, a czasem wręcz wyostrzać zmysły, takie jak smak czy dotyk.

Po zażyciu LSD szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, następnie trafia do wątroby, gdzie jest metabolizowane. Stamtąd przedostaje się do krwiobiegu i ostatecznie dociera do receptorów serotoninowych w mózgu. Na pełne rozwinięcie się działania LSD trzeba zwykle poczekać kilka godzin, a efekty psychodeliczne mogą utrzymywać się nawet do 12 godzin, w zależności od dawki. W kolejnych dniach organizm stopniowo wydala pozostałości substancji w naturalnych procesach metabolicznych.

DZIAŁANIE LSD

LSD może wywoływać szerokie spektrum skutków zarówno w sferze psychicznej, jak i fizycznej. Można je podzielić na kilka grup: efekty fizyczne, wzrokowe i słuchowe, poznawcze, wielozmysłowe, transpersonalne oraz efekty mieszane. Pamiętaj jednak, że poniższe informacje opierają się głównie na relacjach użytkowników. Rzadko zdarza się, by wszystkie opisane zjawiska wystąpiły jednocześnie. Przebieg doświadczenia różni się w zależności od osoby i od tripu, a jego intensywność zależy przede wszystkim od przyjętej dawki.

EFEKTY FIZYCZNE

Do fizycznych skutków zażycia LSD należy pobudzenie organizmu, widoczne m.in. jako zmiany temperatury ciała, ciśnienia krwi oraz tętna. U osoby pod wpływem LSD źrenice zwykle się rozszerzają, a po ciele może rozlać się uczucie ciepła. Niekiedy użytkownicy zauważają wyostrzenie zmysłów – wzroku, dotyku lub węchu. LSD może także wpływać na apetyt oraz prowadzić do odwodnienia, nadmiernej potliwości i nudności.

EFEKTY WZROKOWE I SŁUCHOWE

Doznania wzrokowe i słuchowe po LSD można podzielić na kilka głównych grup: wzmocnienia, zniekształcenia, geometrię oraz halucynacje.

Wzmocnienia pojawiają się wtedy, gdy LSD wyostrza nasze zmysły. Przykładowo: kolory wydają się jaśniejsze i bardziej nasycone, obrazy stają się wyraźniejsze lub „powiększone”, a słuch może sprawiać wrażenie lepszego niż zwykle.

Zniekształcenia obejmują różnego rodzaju zmiany w postrzeganiu obrazu, takie jak smugi za poruszającymi się obiektami (tzw. tracery), powidoki, falujące lub zmieniające się kolory i kształty, a także zmodyfikowane faktury i wzory.

Osoby po LSD bardzo często widzą figury geometryczne i kalejdoskopowe wzory. Mogą być one proste lub bardzo złożone, jasne lub intensywnie kolorowe, przypominać struktury organiczne lub syntetyczne, a także pozostawać statyczne bądź dynamicznie się poruszać.

Kolejnym elementem tripu po LSD są halucynacje, wewnętrzne lub zewnętrzne. Użytkownik może postrzegać różne istoty, krajobrazy albo oglądać świat z zupełnie innej perspektywy. Halucynacje wewnętrzne rozgrywają się w wyobrażonej przestrzeni, która nie istnieje w rzeczywistości i najczęściej pojawiają się przy zamkniętych oczach. Halucynacje zewnętrzne z kolei wydają się częścią realnego otoczenia, jakby naprawdę tam były. Oprócz halucynacji wzrokowych mogą wystąpić także halucynacje słuchowe, na przykład wrażenie, że ktoś wypowiada nasze imię, mimo że nikt nic nie powiedział.

EFEKTY POZNAWCZE

Te efekty zmieniają sposób, w jaki myślimy i postrzegamy rzeczywistość. Można doświadczyć większej koncentracji na zadaniach, lepszych zdolności analitycznych, przyspieszonego toku myślenia, wzrostu kreatywności i pamięci, wzmocnionych emocji i empatii, déjà vu, podwyższonego libido, a także skutków ubocznych, takich jak lęk czy paranoja.

WIELOZMYŚŁOWE EFEKTY

LSD może czasami wywoływać zjawisko synestezji, czyli łączenia się zmysłów, które na co dzień działają oddzielnie. Osoba pod wpływem LSD może na przykład „słyszeć” kolory lub „widzieć” dźwięki.

EFEKTY TRANSPERSONALNE

Osoby, które miały doświadczenia z LSD, często opisują, że substancja ta pomaga im w egzystencjalnym samopoznaniu, daje poczucie jedności, duchowego rozwoju i głębokiej więzi z innymi oraz światem. Zdarza się, że LSD wywiera tak silny wpływ, iż ludzie zmieniają dotychczasowe poglądy i przekonania, gdy pod jego działaniem dostrzegają ich słabości czy nieścisłości. Wiedza i wglądy wyniesione z doświadczenia po LSD potrafią kształtować czyjeś życie jeszcze przez wiele lat po zakończeniu tripu.

DŁUGOTRWAŁE SKUTKI DZIAŁANIA LSD

LSD od dawna uchodzi za narkotyk kontrkultury – narzędzie dla osób, które chcą wyrwać się z ograniczeń narzuconych przez społeczeństwo i eksplorować nowe obszary własnej psychiki oraz rzeczywistości. Dość szybko substancja ta wzbudziła również zainteresowanie nurtów psychoterapii „new age”, które dostrzegały w niej cenne wsparcie terapeutyczne nie tylko w pracy nad indywidualnymi problemami, lecz także nad kondycją społeczeństwa jako całości. Obecnie pojawia się coraz więcej dowodów na to, że psychodeliki takie jak LSD mogą rzeczywiście poprawiać nasz dobrostan psychiczny.

W badaniu z 2016 roku przeprowadzonym w Imperial College London 20 zdrowym uczestnikom podano 75 µg LSD – dawkę uznawaną za niską do umiarkowanej. Następnie wykonali oni szereg testów osobowości oraz kwestionariuszy dotyczących poziomu optymizmu. Wyniki, opublikowane w czasopismach Cambridge University, wykazały wzrost optymizmu i otwartości, przy braku zmian w zakresie myślenia urojeniowego.

LSD MOŻE POPRAWIAĆ ZDOLNOŚCI JĘZYKOWE

W tym samym roku przeprowadzono kolejne badanie zatytułowane „Semantic activation in LSD: Evidence from picture naming”^[2], które skupiło się na związku między LSD a językiem. Dziesięciu uczestników, wraz z grupą placebo, otrzymało umiarkowaną dawkę LSD, a następnie poproszono ich o nazywanie przedstawionych obrazków. Podczas eksperymentu substancja nie spowalniała czasu reakcji, ale istotnie wpływała na dokładność odpowiedzi i poprawianie błędów. Wyniki były „zgodne ze zwiększonym zakresem semantycznej aktywacji”, co sugeruje, że LSD wywołuje w umyśle efekt „entropiczny”, jak określili to badacze.

Wygląda na to, że LSD pobudza semantyczne sieci mózgowe, wpływając na to, w jaki sposób idee i słowa są ze sobą powiązane i przechowywane. Przykładem jest sytuacja, w której po zobaczeniu jednego obrazu w świadomości pojawia się znacznie więcej słów z tej samej „rodziny znaczeń”. Odkrycia te są istotne zarówno dla neurobiologicznego zrozumienia aktywacji sieci semantycznych, jak i dla potencjalnego wykorzystania LSD w psychoterapii psychodelicznej. W kontekście terapii wpływ LSD na język może ułatwiać umysłowi dotarcie do odległych pojęć poprzez kaskadę skojarzeń. Może też pomóc lepiej zrozumieć automatyczne procesy leżące u podstaw wyrażania myśli za pomocą słów.

LSD a flashbacki

Niektórzy użytkownicy LSD, zwłaszcza ci, którzy eksperymentowali z nim w młodości, opowiadają o tak zwanych „acid flashbackach” – nagłych, niespodziewanych epizodach, w których mają wrażenie, jakby znowu byli na kwasie, nawet wiele lat po odstawieniu LSD.

To, czy zażywanie LSD rzeczywiście może wywoływać takie flashbacki – przynajmniej w formie, w jakiej czasem są one opisywane – pozostaje jednak kwestią sporną. Jeśli faktycznie do nich dochodzi, mówimy o zjawisku znanym jako Hallucinogen Persisting Perception Disorder (HPPD), które występuje niezwykle rzadko.

Część badaczy sądzi, że rzekome „flashbacki po LSD” mogą być w rzeczywistości skutkiem lęku lub innych czynników, a osoby ich doświadczające zrzucają winę na dawne używanie substancji psychoaktywnych. Obecnie coraz częściej przyjmuje się, że klasyczne opowieści o flashbackach po LSD to w dużej mierze miejska legenda.

Dodatkowo, w badaniu z 2002 roku psychiatra John Halpern zauważył, że wcześniejsze prace naukowe nie uwzględniały właściwie innych zmiennych, takich jak równoczesne przyjmowanie innych substancji czy współistniejące zaburzenia neurologiczne i psychiczne, przez co trudno było jednoznacznie powiązać zgłaszane objawy HPPD wyłącznie z LSD.

MEDYCZNE ZASTOSOWANIA LSD

W ostatnich latach psychodeliki coraz częściej pojawiają się w eksperymentalnych terapiach medycznych jako potencjalne leki na różne schorzenia. Przyczyn tego trendu jest wiele – od rosnącej akceptacji wcześniej demonizowanych substancji, takich jak konopie i psylocybina, po bardziej otwarte podejście świata nauki i medycyny konwencjonalnej. Dzięki temu możliwe stało się prowadzenie badań klinicznych nad psychodelikami, w tym LSD, w warunkach możliwie wolnych od uprzedzeń.

W 2008 roku FDA wznowiła badania nad zastosowaniem LSD u pacjentów w stanie terminalnym, a kolejne badanie z 2012 roku sprawdzało skuteczność LSD we wspieraniu osób uzależnionych od alkoholu w walce z nałogiem i objawami odstawienia, co otworzyło drogę do następnych prób klinicznych z tą substancją.

LSD MOŻE POMAGAĆ W WALCE Z DEPRESJĄ

Badanie opublikowane w czasopiśmie Journal of Psychopharmacology sugeruje, że LSD może potencjalnie pomagać w zwalczaniu depresji. Zespół z University of Dundee zrekrutował ochotników, z których jedna grupa otrzymała LSD, a druga placebo. Naukowcy analizowali konstrukcje językowe znane jako „role theta”, które wskazują na mentalne podróże w czasie – zarówno w przeszłość, jak i w przyszłość. Uczestnicy z grupy LSD znacznie rzadziej odnosili się do wydarzeń z przeszłości niż osoby z grupy placebo. Jest to istotne, ponieważ „mentalne podróże w czasie” — nadmierne rozpamiętywanie przeszłości i zamartwianie się przyszłością — są jednym z kluczowych czynników u osób cierpiących na depresję.

MIKRODAWKOWANIE LSD

Mikrodawkowanie polega na przyjmowaniu bardzo małych ilości substancji psychodelicznej – tak małych, że nie wywołują one klasycznego „tripu”, lecz subtelne, często ledwo wyczuwalne zmiany, które delikatnie wspierają codzienne funkcjonowanie. Typowa mikrodawka to około 1/10 standardowej dawki. Osoby mikrodawkujące LSD często opisują wzrost kreatywności oraz szereg innych korzystnych efektów wpływających na jasność i sprawność umysłu.

Potencjał LSD do wzmacniania zdolności poznawczych i procesów uczenia się badany jest już od lat 60. XX wieku. W jednym z eksperymentów grupa specjalistów otrzymała niewielkie dawki LSD, a następnie przystąpiła do rozwiązywania złożonych problemów związanych z ich dziedziną. Dzięki LSD uczestnicy zdołali znaleźć przełomowe rozwiązania kwestii, które blokowały ich postępy od miesięcy, w tym m.in. „twierdzenie matematyczne dotyczące układów bramek NOR, model koncepcyjny fotonu, urządzenie do sterowania wiązką w liniowym akceleratorze elektronów” oraz inne skomplikowane zadania.

Obecnie mikrodawkowanie LSD i grzybków halucynków stało się popularne wśród profesjonalistów z Doliny Krzemowej, a także wszędzie tam, gdzie w jednym miejscu koncentrują się artyści i innowatorzy.

JAKIE SĄ RYZYKA ZWIĄZANE Z LSD?

W porównaniu z wieloma innymi substancjami, LSD uchodzi za stosunkowo bezpieczny środek i nie wywołuje uzależnienia fizycznego. Potencjalne zagrożenia wynikają więc częściej z nieodpowiedzialnego stosowania – na przykład prowadzenia samochodu pod wpływem – niż z samej substancji.

Mimo to, ze względu na silne działanie psychodeliczne, LSD nie jest dla każdego. Z pewnością nie jest to typowa „imprezowa używka”. Psychodeliki wzmacniają aktualny nastrój i stan psychiczny, co może pójść w obie strony. Jeśli ktoś zaczyna trip z natłokiem negatywnych emocji, dużo łatwiej o „bad trip” pełen lęku, paranoi i silnego dyskomfortu. Osoby z predyspozycjami do psychoz czy paranoi, a zwłaszcza cierpiące na zaburzenia takie jak schizofrenia, nie powinny sięgać po LSD.

Pamiętaj o znaczeniu „setu”, czyli twojego nastawienia, oraz „settingu”, czyli miejsca, w którym przyjmujesz psychodelik – oba te elementy w ogromnym stopniu wpływają na przebieg doświadczenia. Warto też zadbać o obecność doświadczonego (i trzeźwego!) trip sittera, który w razie potrzeby uspokoi cię i pomoże, gdy coś zacznie iść nie po myśli. Odpowiedzialne podejście i właściwe przygotowanie sprawiają, że LSD można doświadczać w sposób maksymalnie bezpieczny i korzystny.

Miguel Antonio Ordoñez

Absolwent kierunku mass media i komunikacja, Miguel Ordoñez jest doświadczonym autorem z ponad 13‑letnim stażem, który od 2017 roku specjalizuje się w tematyce związanej z konopiami. Systematyczne, wnikliwe badania połączone z osobistymi doświadczeniami pozwoliły mu zbudować rozległą i pogłębioną wiedzę w tej dziedzinie.

Przeczytaj pełną biografię