Na czym polega dieta ajurwedyjska?

Ajurweda to holistyczny system medycyny wywodzący się z subkontynentu indyjskiego. Obecnie jest powszechnie praktykowana w Indiach i Nepalu, a jej popularność stale rośnie także w krajach zachodnich. Skupia się na przywracaniu i utrzymywaniu równowagi między ciałem a umysłem. Ajurwedyjska dieta opiera się na tych samych zasadach i jest znana od tysięcy lat. Jej celem jest wspieranie harmonii w organizmie, a tym samym w całym naszym systemie.

W Ajurwedzie zalecenia dotyczące tego, co jeść, a czego unikać, są indywidualnie dopasowane do różnych aspektów Twojej fizycznej i psychicznej konstytucji. Poniżej dowiesz się, co to dokładnie oznacza.

Czym są dosze w Ajurwedzie?

Zgodnie z Ajurwedą wszechświat składa się z pięciu żywiołów: aakaš (przestrzeń), jala (woda), prithvi (ziemia), teja (ogień) i vayu (powietrze). Dosze to trzy typy energii krążących w naszym ciele, które uważa się za kombinację tych pięciu elementów.

Dosze te, znane jako vata, kapha i pitta, mają według Ajurwedy decydować o naszym zdrowiu fizycznym, psychicznym i emocjonalnym. Dieta ajurwedyjska jest więc indywidualna, ponieważ każdy z nas ma własne, niepowtarzalne proporcje dosz. U jednej osoby może dominować vata, u innej przede wszystkim kapha. Aby sprawdzić, którą doszą jesteś zdominowany, możesz wypełnić odpowiedni kwestionariusz albo skonsultować się z praktykiem Ajurwedy.

Rozpoznanie udziału każdej z trzech dosz w twojej konstytucji uważa się za klucz do osiągnięcia optymalnego dobrostanu fizycznego, psychicznego i emocjonalnego, ponieważ pozwala odpowiednio dopasować sposób odżywiania.

Jak objawia się każda z dosz?

Przyjrzyjmy się z bliska, co tak naprawdę oznaczają te pojęcia.

Vata

Vata składa się głównie z żywiołów powietrza i przestrzeni, czyli vayu i aakash. Ta dosza kojarzona jest z chłodem, lekkością, ruchem, przestronnością, suchością i szorstkością, a w cyklu roku odpowiada jej pora jesieni.

Osoby, u których vata jest dominującym elementem, opisuje się zazwyczaj jako kreatywne, pełne energii i żywiołowe, zwykle o szczupłej, drobnej budowie ciała. Dla ludzi typu vata typowe jest nieszablonowe myślenie i podatność na rozproszenia. Ich nastrój silnie zależy od czynników zewnętrznych, takich jak pogoda, otaczający ich ludzie czy jedzenie.

Gdy vata jest w nierównowadze, mogą pojawiać się problemy trawienne, uczucie wyczerpania oraz skłonność do niepokoju i lęku.

Aby utrzymać równowagę, zaleca się, by osoby z przewagą vata miały stały, uporządkowany rytm dnia oraz włączały do niego uspokajające aktywności, takie jak medytacja, które pomagają radzić sobie ze stresem. Na poziomie fizycznym powinny dbać o ciepło ciała, jedząc i pijąc ciepłe potrawy oraz chroniąc się przed zimnem.

Pitta

Dosza pitta opiera się na żywiołach ognia i wody, czyli teja i jala. Kojarzona z latem, opisywana jest jako tłusta, płynna, ruchliwa, lekka, o ostrym charakterze i – co oczywiste – gorąca.

Osoby z dominującą pittą są zazwyczaj inteligentne, zdecydowane i pracowite, często mają wrodzone predyspozycje przywódcze. Są ambitne, lubią rywalizację i silnie dążą do realizacji swoich celów. Zwykle mają dobrze zbudowane, umięśnione ciała i są bardzo wysportowane.

Choć te cechy można wykorzystać w twórczy, konstruktywny sposób, natura pitty bywa też impulsywna, uparta i skłonna do agresji, co może prowadzić do konfliktów.

Zgodnie z ajurwedą osoby z przewagą pitty powinny szczególnie dbać o zdrową równowagę między pracą a życiem prywatnym. Na poziomie fizycznym zaleca się im unikanie nadmiernego ciepła – zarówno w postaci silnego słońca, jak i bardzo pikantnych potraw.

Kapha

Kapha składa się z żywiołów ziemi i wody, czyli prithvi i jala, a w cyklu roku odpowiada jej wiosna. Zazwyczaj opisuje się ją jako powolną, chłodną, miękką, ciężką, stałą i stabilną.

Osoby o tej konstytucji uchodzą za spokojne, ugruntowane i naturalnie małomówne. To lojalne, troskliwe charaktery o mocnej, krzepkiej budowie ciała. Są typem ludzi, którzy „trzymają wszystko w ryzach”, rzadko wybuchają i podchodzą do życia w sposób wolny, ale bardzo przemyślany. Często stanowią ogromne oparcie dla innych.

U osób z dominującą kaphą metabolizm bywa raczej powolny, przez co łatwiej przybierają na wadze. Mogą mieć tendencję do ospałości i zbyt długiego spania, a także podwyższone ryzyko wystąpienia astmy, chorób serca, cukrzycy oraz depresji.

Dla równowagi kapha powinna regularnie uprawiać aktywność fizyczną, dbać o utrzymanie ciepłoty ciała i przestrzegać stałego rytmu snu.

Produkty zalecane i niewskazane

Jak już wspomniano wyżej, w ajurwedzie zaleca się spożywanie lub unikanie określonych produktów i napojów w zależności od indywidualnych proporcji dosz. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się, jak dopasować dietę do swojego typu.

Vata

Jeśli twoją doszą jest vata, poniżej znajdziesz przykłady produktów, które warto uwzględniać w diecie, oraz tych, których lepiej unikać.

Owoce

• Dozwolone: dojrzałe banany, gotowane jabłka, morele, jagody, wiśnie, kokos, figi, winogrona, mango, pomarańcze, brzoskwinie, ananas, grejpfruty, melony.

• Ogranicz: surowe jabłka, żurawinę, gruszki, granaty, suszone owoce, suszone śliwki, arbuza.

Warzywa

• Dozwolone: awokado, buraki, marchew, szparagi, zielona fasolka, ogórek, niewielkie ilości papryczek chilli, pasternak, dynia, szpinak (gotowany), cukinia, kabaczek, bataty, rukiew wodna.

• Ogranicz: papryka, ostre papryczki, ziemniaki, brokuły, kalafior, świeża kukurydza, kalarepa, pieczarki i inne grzyby, zielone oliwki, surowy szpinak, pomidory, bakłażany, seler naciowy.

Zboża, rośliny strączkowe i orzechy

• Dozwolone: amarantus, owies (gotowany), komosa ryżowa (quinoa), ryż, czerwone soczewica, tofu, mung dal, orzeszki ziemne, orzechy nerkowca, laskowe, włoskie, pestki słonecznika.

• Ogranicz: kasza gryczana, kuskus, płatki owsiane, żyto, ciecierzyca, fasola kidney, czarna fasola, soja, tempeh.

Mięso, nabiał i ich roślinne zamienniki

• Dozwolone: wołowina, kurczak, jajka, ryby, kaczka, owoce morza, ciemne mięso z indyka, mleko krowie, jogurt, napój migdałowy, napój z nerkowców, ser, masło, mleko kozie, napój konopny, lody (z umiarem), napój ryżowy, śmietana, napój sojowy.

• Ogranicz: jagnięcinę, królika, dziczyznę (jeleń), wieprzowinę, białe mięso z indyka, mrożony jogurt.

Zioła i przyprawy

• Dozwolone: imbir, koper włoski, rumianek, ashwagandha, anyż, bazylia, czarny pieprz, kumin, goździki, cynamon, gorczyca (nasiona), gałka muszkatołowa, rozmaryn, tymianek, kurkuma, wanilia, sól, mięta pieprzowa, kolendra, żeń-szeń.

• Ogranicz: pieprz kajeński, papryczki chilli, chrzan, liście miodli indyjskiej (neem).

Kurkuma (Curcuma longa) w proszku bio

(1)

(1)

Kurkuma (Curcuma longa) w proszku bio

Zobacz produkt

Pitta

Jeśli w Twojej konstytucji dominuje pitta, w diecie warto sięgać po określone produkty i unikać innych.

Owoce

• Dozwolone: jabłka, morele, wiśnie, kokos, gruszki, ananasy, śliwki, granaty, truskawki, melony, limonki, mango, arbuz.

• Ogranicz: kwaśne owoce, niedojrzałe owoce.

Warzywa

• Dozwolone: papryka, brokuły, karczochy, kapusta, kalafior, brukselka, zielone warzywa liściaste, sałata, pieczarki i inne grzyby, piżmian (okra), dynia, pasternak, różne odmiany dyń i kabaczków, rukiew wodna, cukinia.

• Ogranicz: chrzan, liście gorczycy (mustard greens), paprykę, pomidory, papryczki chilli, rzepę, buraki.

Zboża, rośliny strączkowe i orzechy

• Dozwolone: kuskus, płatki owsiane, komosa ryżowa (quinoa), kasza gryczana, amarantus, pszenica, tapioka, siemię lniane, nasiona słonecznika, pestki dyni, wszystkie rośliny strączkowe z wyjątkiem soi, a także umiarkowane ilości namoczonych i obranych migdałów.

• Ogranicz: kaszę gryczaną, kukurydzę, żyto, brązowy ryż, orzechy nerkowca, orzechy makadamia, orzechy pekan, sezam, orzechy włoskie oraz orzeszki piniowe.

Mięso, nabiał i zamienniki nabiału

• Wskazane: kurczak, ryby słodkowodne, jajka, krewetki, dziczyzna, mleko krowie, masło, sery miękkie, umiarkowane ilości serów twardych, ghee, lody.

• Ogranicz: wołowinę, ryby morskie, wieprzowinę, kaczkę, jagnięcinę, śmietanę kwaśną, maślankę kulturystyczną, jogurt.

Zioła i przyprawy

• Dozwolone: Coriander, mięta, szatwari, róża, kardamon, kmin, fennel, mięta, liście neem, parsley, kurkuma, wanilia, tarragon, w umiarkowanych ilościach bazylia, ginger, rozmaryn, czarny pieprz.

• Ogranicz: anyż, paprykę, szałwię, sól, majeranek, goździki, gałkę muszkatołową, oregano, gorczycę, tymianek.

Ekologiczny sproszkowany imbir o obniżonej zawartości zarodków

(2)

(2)

Ekologiczny sproszkowany imbir o obniżonej zawartości zarodków

Zobacz produkt

Kapha

Jeśli Twoja konstytucja jest typu kapha, poniżej znajdziesz przykładowe produkty, które warto włączać do diety, oraz takie, których lepiej unikać.

Owoce

• Dozwolone: morele, jagody, żurawina, suszone figi, cytryna, limonka, brzoskwinie, gruszki, mango, maliny, truskawki, granat.

• Ogranicz: kokos, banany, zielone winogrona, kiwi, pomarańcze, rabarbar, arbuz, papaja, melony, śliwki.

Warzywa

• Dozwolone: rzepa, papryka, brokuły, kapusta, marchew, bakłażan, czosnek, warzywa liściaste, kalarepa, karczochy, szparagi, groszek, szpinak, papryka słodka, ziemniaki białe, kiełki, zielona fasolka, kalafior, seler, brukselka, gorzki melon, rzodkiewki.

• Ogranicz: ogórki, surowe pomidory, cukinie, oliwki, bataty, dynię.

Zboża, rośliny strączkowe i orzechy

• Dozwolone: kukurydza, gryka, komosa ryżowa (quinoa), żyto, orkisz, amarantus, czarna fasola, soczewica, fasolka mung, tempeh, biała fasola, nasiona chia, siemię lniane, namoczone i obrane migdały, nasiona słonecznika.

• Ogranicz: gotowane płatki owsiane, pszenicę, ryż (biały, brązowy).

Mięso, nabiał i ich roślinne odpowiedniki

• Dozwolone: kurczak (biały), ryby (słodkowodne), krewetki, dziczyzna, mleko kozie, ser kozi, mleko migdałowe, mleko ryżowe, jogurt.
• Ogranicz: kaczkę, ryby (morskie), wieprzowinę, wołowinę, masło, mleko krowie, żółte sery, lody, śmietanę.

Zioła i przyprawy

• Dozwolone: kurkuma, triphala, czarny pieprz, żeń-szeń, koper włoski, imbir, mięta pieprzowa, rozmaryn, estragon, wanilia, pieprz cayenne, papryczka chilli, cynamon, kumin, goździki, bazylia, mięta, chrzan, gorczyca (nasiona).

• Ogranicz: sól.

Organiczny proszek Triphala

(1)

(1)

Organiczny proszek Triphala

Zobacz produkt

Jakie są korzyści z diety ajurwedyjskiej?

Uważa się, że dieta ajurwedyjska niesie ze sobą wiele potencjalnych korzyści, w tym:

• Skupia się na żywności nieprzetworzonej i pełnowartościowej, która zazwyczaj jest korzystniejsza dla zdrowia niż produkty wysoko przetworzone.

• Promuje uważne jedzenie – słuchanie swojego ciała i świadome podejście do tego, co i jak zjadasz. Oznacza to na przykład jedzenie wtedy, gdy czujesz głód, odkładanie talerza, gdy jesteś syty, i delektowanie się każdym kęsem.

• Wspiera dobrostan poprzez dążenie do równowagi ciała i umysłu.

• Jest elastyczna i możliwa do utrzymania na dłuższą metę, ponieważ można ją łatwo dopasowywać do indywidualnych potrzeb, bez konieczności sztywnego trzymania się określonych reguł.

• Może sprzyjać utrwalaniu zdrowych nawyków żywieniowych w dłuższej perspektywie.

Jakie mogą być potencjalne wady diety ajurwedyjskiej?

Choć ajurwedyjski sposób odżywiania wiąże się z wieloma korzyściami, ma też pewne potencjalne wady, wśród których można wymienić:

• Ponieważ nie opiera się na obiektywnych danych, ustalenie własnej doszy bywa trudne.

• Ze względu na dużą liczbę zasad i wytycznych oraz złożoność samych dosz, system może być dla wielu osób nie do końca zrozumiały.

• U osób z predyspozycjami do zaburzeń odżywiania sztywne reguły i ograniczenia każdej diety mogą negatywnie odbijać się na zdrowiu psychicznym.

Ajurwedyjska dieta – tak czy nie?

Ostatecznie to od ciebie zależy, czy ajurwedyjska dieta i ajurwedyjskie podejście do zdrowia będą ci służyć. Biorąc pod uwagę jej długą historię i niesłabnącą popularność, z pewnością warto dać jej szansę. A ty, do której doszy się zaliczasz?

Zamnesia

Zamnesia to prawdziwy kosmiczny autorytet w świecie konopi i substancji psychodelicznych. Łącząc tę specjalistyczną wiedzę z godzinami wnikliwych badań, Zamnesia nieprzerwanie tworzy wybitne treści. Dzięki ich niepowtarzalnemu charakterowi możemy śmiało powiedzieć, że Zamnesia stała się naszym czułym "uchem przy ziemi" w każdej sprawie związanej z substancjami zmieniającymi świadomość.

Przeczytaj pełną biografię