Czym jest pejot i dlaczego ludzie po niego sięgają?

Peyotl to coś więcej niż zwykły kaktus – to brama do świata psychodelików i duchowości. Głęboko zakorzeniony w dawnych tradycjach, od wieków pomaga ludziom poszerzać świadomość i pogłębiać wgląd duchowy dzięki silnym, psychodelicznym właściwościom.

Nieodłączny element starożytnych rytuałów, kaktus peyotl (Lophophora williamsii) do dziś zajmuje ważne miejsce w kulturze. Jego stosowanie bywa jednak często źle rozumiane, dlatego przygotowaliśmy ten przewodnik – aby rzucić więcej światła na roślinę peyotl, jej historię, działanie, uprawę oraz status prawny.

Pamiętaj, że w tym artykule nie znajdziesz szczegółowych informacji na temat tego, jak uprawiać peyotl, jak go przyjmować ani jak dokładnie wyglądają rytuały z jego użyciem. Po więcej informacji na te tematy zajrzyj do naszych osobnych wpisów na blogu.

Czym jest peyotl?

Czym właściwie jest tzw. narkotyk pejotl? Pod nazwą pejotl kryje się Lophophora williamsii – niewielki, okrągły, pozbawiony kolców kaktus, który naturalnie występuje w Meksyku (zwłaszcza na pustyni Chihuahua) oraz w południowo‑zachodniej części Stanów Zjednoczonych. Jego „narkotyczne” działanie wynika z wysokiej zawartości meskaliny – naturalnego związku halucynogennego odpowiedzialnego za charakterystyczne efekty pejotlu. Warto pamiętać, że meskalina i pejotl to nie to samo: pierwsza jest substancją chemiczną, a drugi – rośliną.

Choć doświadczenia każdego użytkownika meskaliny są nieco inne, substancja ta jest znana z wywoływania głęboko introspekcyjnych przeżyć psychodelicznych połączonych z intensywnymi halucynacjami wzrokowymi. Meskalina nie jest uznawana za szczególnie uzależniającą, między innymi dlatego, że organizm bardzo szybko rozwija na nią tolerancję – czasem już po kilku dniach powtarzanego stosowania.

Jeśli zastanawiasz się, gdzie można kupić pejotl, poniżej omówimy to szerzej. W krajach, w których jest to legalne, można też uprawiać pejotl w domu. Sama uprawa tej rośliny jest bardzo popularna, a więcej na ten temat znajdziesz w naszym szczegółowym poradniku.

Jak wygląda pejotl?

Jak wygląda roślina pejotlu? Często nazywana guzikami pejotlu ze względu na swój krępy, spłaszczony kształt, odmiana Williamsii to niewielki, kopułkowaty kaktus o niebieskozielonej lub szarozielonej barwie i z kępkami meszku wyrastającymi z areoli. Rośliny pejotlu rzadko osiągają więcej niż 7 cm wysokości i zwykle mają od 4 do 12 cm średnicy.

Peyotl (Lophophora williamsii)

(628)

(628)

Peyotl (Lophophora williamsii)

Zobacz produkt

W przeciwieństwie do kaktusa San Pedro, który ma wyraźne kolce, pejotl jest całkowicie ich pozbawiony. Roślina pejotlu może też nieregularnie kwitnąć, wytwarzając szybko rosnące różowe lub białe kwiaty na wierzchołku, które następnie przekształcają się w różowe owoce z płaskimi, czarnymi nasionami.

Do najczęstszych cech charakterystycznych pejotlu należą:

• Niski, zaokrąglony, przypominający guzik pokrój
• Niebieskozielona lub szarozielona barwa oraz gładka, lekko woskowa skórka
• Brak kolców
• Kępki białych, wełnistych włosków w miejscach areoli

Efekty działania pejotlu

Jak już wspomniano, meskalina (3,4,5-trimetoksyfenyloetyloamina) jest główną substancją chemiczną odpowiedzialną za psychodeliczne działanie pejotlu.

Ze względu na podobieństwo budowy chemicznej do neuroprzekaźników, takich jak dopamina i serotonina, meskalina działa przede wszystkim jako agonista receptora serotoninowego 5-HT2A (tego samego, na który oddziałują LSD i psylocyna). W efekcie użytkownicy mogą doświadczać wizualnych i słuchowych halucynacji oraz bardzo silnych stanów emocjonalnych.

Doznania po zażyciu pejotlu (jak w przypadku każdego psychodeliku) mogą być bardzo różne. Niektórzy przeżywają głębokie wglądy duchowe, inni odczuwają długotrwałą euforię, a jeszcze inni mogą doświadczyć nieprzyjemnych tripów, którym towarzyszy silny lęk i niepokój. O tym, jak dana osoba zareaguje na pejotl, w dużej mierze decydują dawka oraz set i setting.

Gdy działanie substancji zaczyna słabnąć, wiele osób odczuwa zmęczenie, większą wrażliwość emocjonalną oraz duchowe wglądy. Aby jak najlepiej je wykorzystać, doświadczeni użytkownicy pejotlu i psychonauci zalecają prowadzenie dziennika po zakończeniu podróży psychodelicznej.

Warto podkreślić, że choć psychonauci często porównują pejotl i ayahuaskę, są to środki o zdecydowanie odmiennym charakterze. Więcej o ayahuasce i jej działaniu przeczytasz w naszym artykule.

Krótkotrwałe efekty (w trakcie tripu):

Działanie pejotlu zwykle pojawia się po 30–120 minutach. Najsilniejsze efekty odczuwalne są po 2–4 godzinach, a cała podróż może trwać nawet do 12 godzin. W szczytowym momencie doświadczenie z pejotlem zazwyczaj obejmuje:

• Intensywne, barwne wizje przy otwartych i zamkniętych oczach
• Zaburzone poczucie czasu i przestrzeni
• Silną introspekcję lub euforię, zależnie od osoby
• Wyostrzone zmysły oraz zwiększoną wrażliwość na dźwięki, kolory i dotyk
• Głębokie osobiste lub duchowe wglądy

Długotrwałe efekty (integracja doświadczenia)

Jak już wspomniano, chociaż działanie psychodeliczne wywołane przez środki z pejotlem może ustąpić po kilku godzinach, odczuwalne następstwa mogą trwać jeszcze przez wiele dni, a nawet tygodni po zakończeniu tripu. U każdego wygląda to nieco inaczej, ale użytkownicy najczęściej opisują następujące długofalowe skutki przyjmowania pejotlu:

• Poprawa nastroju lub lepsza regulacja emocji
• Większa skłonność do autorefleksji
• Zmniejszone odczuwanie lęku
• Silniejsze poczucie pozytywnego nastawienia

Fizyczne skutki uboczne

Choć osoby używające środków psychodelicznych często podkreślają liczne zalety pejotlu, jego przyjmowaniu zwykle towarzyszą także mniej przyjemne działania niepożądane (u większości ludzi niezbyt groźne). W zależności od dawki i indywidualnej wrażliwości mogą to być między innymi:

• Nudności i wymioty (bardzo częste, często postrzegane jako rodzaj oczyszczenia lub „przedtripowej” purgacji)
• Podwyższone tętno i ciśnienie krwi, szczególnie na początku działania
• Zawroty głowy, nadmierna potliwość lub dreszcze
• Drżenia ciała lub wzmożone napięcie mięśni
• Utrata łaknienia
• Suchość w ustach

Ryzyko związane z używaniem pejotlu

Choć peyote raczej nie uzależnia, trzeba pamiętać, że jego przyjmowanie wiąże się z ryzykiem psychologicznym i emocjonalnym (podobnie jak w przypadku innych psychodelików).

Najpoważniejsze zagrożenia dotyczą osób z historią zaburzeń psychicznych. Istnieją również dowody na to, że substancje psychodeliczne, takie jak meskalina, mogą wyzwalać zaburzenia psychiczne u osób z predyspozycjami do takich schorzeń (Simonsson i in., 2023). Zasadniczo osoby, które doświadczyły psychozy, schizofrenii lub choroby afektywnej dwubiegunowej, powinny unikać psychodelików, w tym peyote.

Oczywiście osoby przyjmujące leki wpływające na serotoninę lub receptory serotoninowe (takie jak selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny czy inhibitory monoaminooksydazy) również powinny powstrzymać się od stosowania peyote i innych psychodelików.

Warto pamiętać, że podróże na meskalinie mogą wiązać się z chwilami lęku, dezorientacji, zagubienia, a nawet pełnowymiarowymi atakami paniki. U części osób psychodeliki mogą wydobywać na powierzchnię dawne traumy; inni mogą po prostu stać się wyjątkowo wyczuleni na swoje myśli i wspomnienia.

Aby zminimalizować ryzyko podczas przyjmowania peyote, weź pod uwagę kilka prostych zasad redukcji szkód.

• Zwróć szczególną uwagę na swój „set” (stan psychiczny w tygodniach, dniach i godzinach poprzedzających podróż).
• Przemyśl „setting” (otoczenie, w którym będziesz doświadczać tripu) i przygotuj je z wyprzedzeniem.
• Rozważ obecność opiekuna podczas tripu, czyli zaufanej osoby, najlepiej z doświadczeniem w stosowaniu psychodelików, która będzie ci towarzyszyć.
• Przyjrzyj się swojej diecie w dniach poprzedzających doświadczenie. Wielu psychonautów wybiera lekkie, surowe posiłki i ogranicza spożycie mięsa, nabiału, śmieciowego jedzenia oraz alkoholu.
• Odpocznij. Dobry rytm snu jest kluczowy dla ogólnego zdrowia i przygotowania się do podróży psychodelicznej.

Historia i kulturowe znaczenie peyote

Pejotl od tysiącleci zajmuje kluczowe miejsce w życiu niektórych społeczności, zwłaszcza rdzennych ludów dzisiejszego Meksyku oraz południowych stanów USA. W latach 30. XX wieku archeolodzy odnaleźli w jaskiniach na pograniczu USA i Meksyku zasuszone egzemplarze pejotlu, których wiek oszacowano na ponad 5 000 lat (Terry i in., 2006). Podobne badania w stanie Coahuila w Meksyku ujawniły okazy pejotlu datowane na rok 1070 n.e.

Nie oznacza to jednak, że ceremonie z pejotlem odeszły w przeszłość. Kościół Rdzennoamerykański do dziś organizuje rytuały z użyciem tego kaktusa, starając się zachować jego tradycyjne zastosowania. Choć poszczególne ceremonie mogą się od siebie różnić, zwykle łączy je kilka wspólnych elementów:

• Rytuały często odbywają się przez całą noc w tipi lub podobnych tradycyjnych konstrukcjach.
• Towarzyszą im modlitwy, rytmiczne bębnienie i śpiew.
• Przebieg doświadczenia nadzoruje szaman lub tzw. roadman, który wspiera uczestników podczas psychodelicznej podróży.
• Ceremonie z pejotlem zazwyczaj koncentrują się na uzdrawianiu, duchowości oraz wzmacnianiu więzi we wspólnocie.

W niektórych krajach religijne lub ceremonialne użycie pejotlu jest nawet chronione prawem. Przykładowo nowelizacja American Indian Religious Freedom Act z 1994 roku wyraźnie zalegalizowała używanie, posiadanie i transport pejotlu przez członków uznanych plemion rdzennych (Vile, 2009). Amerykańska DEA zwalnia także sakramentalne użycie pejotlu podczas ceremonii Kościoła Rdzennoamerykańskiego z kar przewidzianych w ustawie o substancjach kontrolowanych USA (The Peyote Way Church, b.d.).

Legalność pejotlu

Gdzie pejotl jest legalny? Jak to często bywa w przypadku substancji psychodelicznych, odpowiedź jest złożona i różni się w zależności od kraju i regionu. W Stanach Zjednoczonych na przykład pejotl jest nielegalny na mocy ustawy o substancjach kontrolowanych, choć istnieją wyjątki dla członków federalnie uznanych plemion rdzennych.

W Meksyku pejotl jest chroniony przepisami dotyczącymi dziedzictwa kulturowego, a niektóre społeczności rdzennych mieszkańców mają prawnie zagwarantowane prawo do jego uprawy i używania w celach ceremonialnych. W większości pozostałych krajów świata pejotl i meskalina są uznawane za substancje nielegalne. Jeśli planujesz uprawę pejotlu, koniecznie sprawdź, czy kaktus pejotl jest dozwolony w miejscu, w którym mieszkasz.

Czym jest kaktus pejotl: święta roślina o współczesnym znaczeniu

Gdy ktoś następnym razem zapyta Cię: „Czym jest pejotl?”, bez wahania będziesz w stanie odpowiedzieć. Znajomość wyglądu rośliny pejotlu pomoże Ci ją rozpoznać i odróżnić od innych gatunków, a zrozumienie jej działania ułatwi podjęcie decyzji, czy to coś dla Ciebie. Wreszcie, świadomość różnic między ayahuaską a pejotlem oraz innymi psychodelikami pozwoli lepiej umiejscowić efekty każdej z tych roślin w szerszym kontekście.

Jeśli zdecydujesz się wkroczyć w fascynujący świat pejotlu i meskaliny, starannie dobrana oferta kaktusów pejotlowych i innych produktów od Zamnesii zapewnia wiarygodny, etyczny i zgodny z prawem punkt wyjścia. Koniecznie sprawdź asortyment pejotlu Zamnesia albo zajrzyj do naszego przewodnika po sposobach jego przyjmowania, aby dowiedzieć się więcej o stosowaniu tego potężnego psychodelicznego kaktusa.

Steven Voser

Steven Voser jest niezależnym dziennikarzem specjalizującym się w tematyce konopi. Od ponad 6 lat pisze o wszystkim, co związane z weedem – od uprawy, przez sposoby konsumpcji, aż po dynamicznie rozwijającą się branżę i niejednoznaczne regulacje prawne, które ją otaczają.

Przeczytaj pełną biografię