Kwiaty z grzybów: czy pieczarki mogą zrewolucjonizować świat florystyki?

Człowiek od tysięcy lat uprawia i zbiera kwiaty, przede wszystkim po to, by podziwiać ich urodę i zapach. Branża florystyczna wciąż się rozwija, a jej liderzy starają się nadać jej bardziej zrównoważony kierunek. Choć grzyby należą do zupełnie innego królestwa organizmów, początkujący "grzybowi floryści" próbują wkroczyć do świata florystyki i zaprezentować niepowtarzalną estetykę niektórych gatunków grzybów. Poznaj rozwijającą się dziedzinę grzybowej florystyki poniżej i dołącz do nas w rozmowie z Joshem Rolandem – pionierskim hodowcą, który tworzy naprawdę zachwycające dzieła grzybowej sztuki.

Od kwiatów do mocy: jak grzyby zmieniają świat na lepsze

Jeszcze kilka lat temu większości osób słowo „grzyb” kojarzyło się wyłącznie z małym białym pieczarkowym kapeluszem albo większym portobello, który od czasu do czasu trafiał na talerz. Wybuch popularności książek, artykułów i filmów dokumentalnych prezentujących najnowsze odkrycia w dziedzinie mykologii — nauki o grzybach — całkowicie odmienił jednak sposób, w jaki postrzegamy te organizmy.

Grecki filozof Teofrast około 300 r. p.n.e. uznawał grzyby za rośliny pozbawione pewnych organów, a podobne poglądy panowały jeszcze do lat 60. XX wieku. Przełom w taksonomii, w tym sekwencjonowanie genetyczne, sprawił, że grzyby trafiły w końcu do właściwego dla siebie królestwa, odrębnego od świata roślin i zwierząt (Fungi Foundation, b.d.).

Podobnie jak rośliny, wiele gatunków grzybów tworzy jedynie owocniki znacznie większego organizmu. Ten podziemny „system korzeniowy” grzybów to grzybnia, która rozrasta się w podłożu takim jak gleba, gnijące drewno czy nawet ciała owadów. Naukowcy wykazali, że niektóre sieci grzybni łączą się z korzeniami roślin i mogą pełnić funkcję kanałów komunikacyjnych pomiędzy drzewami. Badacze wciąż dopiero odkrywają liczne tajemnice królestwa grzybów, ale ich wnioski są już testowane w wielu dziedzinach i dają nadzieję na rozwiązanie poważnych problemów, takich jak zanieczyszczenie środowiska czy brak zrównoważonego rozwoju.

Przykładowo, zespoły badawcze wykorzystują obecnie włókna węglowe pozyskiwane z grzybów do produkcji superkondensatorów, które mogą służyć jako magazyny energii w systemach odnawialnych źródeł energii (Corless, 2024). Niektóre gatunki grzybów wykazują też potencjał do oczyszczania środowiska poprzez rozkładanie ropy naftowej i herbicydów oraz unieruchamianie metali ciężkich, takich jak ołów („In Cleveland”, b.d.). Co więcej, mikromateriały (substancje tworzone z grzybni) mogą zastąpić niebiodegradowalne tworzywa w opakowaniach produktów. Dodatkowo, grzybowe biostymulatory mogą stanowić alternatywę dla szkodliwych środków rolniczych w zwiększaniu plonów (Sun & Mohamad Hesam Shahrajabian, 2023).

Wiele wskazuje na to, że grzyby w nadchodzących latach zrewolucjonizują całe gałęzie przemysłu. Choć na pierwszy rzut oka może się wydawać, że branża florystyczna nie jest oczywistym obszarem ich zastosowania, pionierski hodowca zdążył już wkroczyć na ten teren i pokazać, że przyszłość florystyki może należeć również do grzybów.

Grzybki Halucynki

Wszystko dla miłośników grzybów magicznych. Zestawy do uprawy, trufle, pakiety do mikrodawkowania, strzykawki z zarodnikami, fiolki oraz kultury grzybni.

Zobacz kategorię

Branża florystyczna stawia na ekologię: czy grzyby odegrają w niej rolę?

Obecnie światowy rynek kwiatów ciętych generuje zawrotne 28 miliardów dolarów rocznie, a prognozy mówią o wzroście do 47 miliardów dolarów do 2030 roku („Global Cut Flowers”, 2022). Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę liczącą tysiąclecia relację człowieka z kwiatami (Huss i in., 2018), ta liczba przestaje aż tak zaskakiwać. Choć kwiaty zazwyczaj nie zapewniały nam pożywienia, ich walory wizualne i urzekające zapachy od niepamiętnych czasów trafiały w ludzką potrzebę obcowania z pięknem.

Współcześnie ta słabość do kwiatów rozkwita w postaci ogromnego rynku, który – podobnie jak rolnictwo nastawione na produkcję żywności – ma znaczący wpływ na środowisko. Ponieważ kwiaty cięte nie są przeznaczone do jedzenia, ich producenci nie podlegają tym samym regulacjom co rolnicy uprawiający żywność; mogą więc stosować nieprzebadane środki ochrony roślin lub pestycydy zakazane w uprawach spożywczych. Do tego dochodzi spore zużycie wody oraz wysoki ślad węglowy całej branży.

Mając na uwadze te problemy, coraz więcej osób z branży florystycznej stara się wymusić zmiany, promując korzystanie z odnawialnych źródeł energii oraz recykling. Co ciekawe, grzyby należą do najbardziej zrównoważonych opcji, jeśli chodzi o produkcję żywności. Wymagają mniej wody (Mushroom Sustainability Research | Mushroom Council, b.d.), mniej przestrzeni i mniej energii. Zamiast kosztownych podłoży uprawowych wiele gatunków grzybów doskonale rośnie na „odpadach” takich jak zrębki i trociny, młóto piwne, fusy po kawie, obornik czy karton. Przy okazji niektóre grzyby są tak widowiskowe, że z powodzeniem mogą pełnić funkcję alternatywy dla tradycyjnych kwiatów.

Grzybowa florystyka: wywiad z pionierskim artystą Joshem Rolandem

Aby lepiej zrozumieć rozwijającą się branżę „grzybowej florystyki”, porozmawialiśmy z jednym z jej pionierów – Joshem Rolandem. Jako jeden z najlepszych artystów tworzących z grzybów na świecie Josh komponuje zachwycające „grzybowe kwiaty” z wykorzystaniem takich gatunków jak reishi czy kordyceps. Z wywiadu poniżej dowiesz się, jak Josh zaczynał, dokąd jego zdaniem zmierza grzybowa florystyka i jak sam możesz zacząć uprawiać własne „kwiaty z grzybów”.

Co na początku przyciągnęło Cię do grzybów i mykologii? I jak doszło do tego, że zająłeś się grzybową florystyką?

Przez wiele lat pracowałem w korporacji, w pracy, która mnie unieszczęśliwiała i w ogóle nie dawała satysfakcji. Doprowadziło mnie to do życiowego dołka i zacząłem szukać czegoś innego niż leki przeciwdepresyjne, co mogłoby przynieść ulgę psychiczną. Trafiłem na mnóstwo informacji o korzyściach płynących z grzybów psylocybinowych i postanowiłem je wypróbować. To doświadczenie wywołało ogromną wewnętrzną przemianę, która całkowicie zmieniła bieg mojego życia. Zacząłem zgłębiać temat i uczyć się wszystkiego, co tylko mogłem, a w 2022 roku zdecydowałem się pójść na całość i otworzyć firmę zajmującą się uprawą grzybów jadalnych klasy gourmet. Podczas uprawy i eksperymentów z jak największą liczbą gatunków natknąłem się na lakownicę lśniącą (Ganoderma lucidum), czyli reishi. Po pierwszej udanej uprawie zauważyłem, że grzyby rosły inaczej w zależności od położenia względem źródła światła. Od tego momentu całkowicie mnie to wciągnęło i zacząłem eksperymentować, sprawdzając, jak bardzo mogę „modelować” kształt owocników, jeśli zapewnię im odpowiednie warunki. Po pierwszej serii celowego kształtowania grzybów przy użyciu wysokiego poziomu CO₂ i światła porzuciłem grzyby gourmet i postanowiłem w pełni poświęcić się tworzeniu sztuki z grzybów reishi.

Czy istnieje jakaś historia uprawy grzybów z myślą o „grzybowej florystyce”? A może ten pomysł narodził się wyłącznie u ciebie?

W Chinach i w kilku innych miejscach na świecie sztuka z użyciem lakownicy (reishi) ma długą tradycję. To jednak zupełnie coś innego niż to, czym ja się zajmuję – i kiedy zaczynałem, w ogóle o niej nie wiedziałem. Nie mogę twierdzić, że byłem pierwszy, ale z czystym sumieniem mogę powiedzieć, że należę do najlepszych, jeśli chodzi o artystyczną uprawę reishi. To była zwykła obserwacja, która przerodziła się w obsesję.

Jakie gatunki najlepiej nadają się do tworzenia "grzybowego bukietu"?

Wciąż testuję uprawę jak największej liczby gatunków Ganoderma, ale do moich ulubionych należą G. multipileum (lakownica o porożowatym kształcie, tzw. antler reishi), G. sinense (czarna lakownica, black reishi), G. sessile oraz G. lucidum (czerwona lakownica, red reishi).

Poza niezwykłym wyglądem – czy „grzybowe kwiaty” mają też praktyczne zastosowanie? W jaki sposób hodowcy lub konsumenci mogą je zbierać i wykorzystywać?

Reishi to wyjątkowo cenny grzyb leczniczy, stosowany w medycynie Wschodu od tysięcy lat. Nie jest to typowy grzyb jadalny, ale można go gotować, przygotowując napar w formie herbaty, albo przerabiać na silnie skoncentrowane ekstrakty. Reishi jest dość prosty w uprawie, ponieważ może rozwijać się całkowicie w szczelnie zamkniętym growkicie w torbie; znacznie trudniej jest jednak uzyskać z niego bardziej złożone, fantazyjne formy.

Jacy klienci najczęściej kupują takie „kwiaty” z grzybów?

Społeczność miłośników grzybów jest naprawdę szeroka i zróżnicowana. Sprzedawałam swoje prace na targach rolniczych, w butikach, na jarmarkach sztuki oraz online. Ponieważ to wciąż dość nowa dziedzina, większość osób nawet nie wie, że coś takiego istnieje, więc sporo czasu poświęcam na popularyzowanie tego pomysłu. Sprzedaję też suszone reishi innym firmom grzybowym, które następnie przerabiają je na ekstrakty.

Czy widzisz przyszłość dla florystyki grzybowej i jej rosnącego znaczenia w branży florystycznej?

Dokładnie tak – taki właśnie mam plan. Jestem przekonany, że to będzie błyskawicznie rozwijająca się branża, gdy tylko więcej osób odkryje naturalne piękno tych grzybów. Kwiaty są piękne, ale w końcu więdną i lądują w koszu; te kompozycje są jak sztuka na zawsze – nie da się ich „zabić” – i sprawdzają się idealnie jako prezent.

Masz jakieś wskazówki dla początkujących, którzy chcą postawić pierwsze kroki w świecie grzybowej florystyki?

Jeśli chcesz zacząć uprawiać grzyby, najlepiej wystartować od growkitów. Dzięki nim możesz spokojnie obserwować cały proces i się uczyć, bez inwestowania w masę specjalistycznego sprzętu na starcie. Świetnym źródłem podstawowych informacji, porad i trików jest YouTube.

Czy grzyby to kwiaty przyszłości?

Grzybowe „kwiaty” potrafią zachwycić urodą. Świetnie sprawdzają się jako dekoracje, a przy tym wytrzymują znacznie dłużej niż tradycyjne cięte kwiaty. Co więcej, domowi hodowcy i konsumenci mogą zbierać jadalne gatunki grzybów i wykorzystywać je do przygotowywania herbaty oraz wielu innych przetworów. W porównaniu z kwiatami, grzyby łatwiej jest uprawiać w sposób zrównoważony – większość gatunków doskonale rośnie na podłożach powstających z odpadów z różnych gałęzi przemysłu. Grzybowa florystyka wciąż pozostaje niszową formą sztuki, ale po rozmowie z ekspertką jesteśmy przekonani, że prędzej czy później znajdzie swoje miejsce w branży kwiatowej: ramię w ramię z klasycznymi bukietami lub w postaci w pełni „grzybowych” kompozycji.

Bio

Josh Roland: artysta, specjalista od uprawy i przedsiębiorca

Firma: The Fungi Florist

Bio: Moim celem jest zmiana negatywnego wizerunku grzybów, jaki wciąż ma wiele osób. Robię to poprzez sztukę, pokazując, że z grzybami można zrobić znacznie więcej, niż większość ludzi sobie wyobraża – a z tego punktu łatwiej rozpocząć rozmowę o ich potężnych właściwościach leczniczych i głębokim, odmieniającym życie potencjale.

Gdzie znaleźć Josha: Instagram, Facebook & Etsy

Luke Sumpter

Luke Sumpter, absolwent kierunku Clinical Health Sciences (BSc Hons) i pasjonat uprawy roślin, od ponad siedmiu lat pracuje jako zawodowy dziennikarz oraz autor specjalizujący się w tematyce konopi i nauk medycznych.

Przeczytaj pełną biografię