Anandamid: jak konopie wpływają na dobry nastrój

Roślina konopi od dawna fascynuje naukowców – za każdym razem, gdy wydaje się, że wiemy już wszystko, odkrywa przed nami kolejną, jeszcze bardziej ekscytującą tajemnicę. Co ciekawe, dzięki konopiom lepiej zrozumieliśmy również działanie własnego organizmu. Oprócz kannabinoidów pochodzenia roślinnego istnieje bowiem druga ich grupa – związki wytwarzane bezpośrednio przez ludzkie ciało. Jaki sekret kryje więc anandamid, jeden z dwóch głównych endokannabinoidów, który tak często znajduje się w centrum uwagi?

Poniżej przyglądamy się z bliska tej „cząsteczce błogości”: wyjaśniamy, jak działa w organizmie, jaki ma związek z THC oraz CBD i w jaki sposób konopie potrafią wprawić nas w dobry nastrój.

Czym jest anandamid?

Choć najczęściej mówi się o THC, CBD i innych roślinnych kannabinoidach – tzw. fitokannabinoidach – człowiek jest kolejnym, niezwykle ważnym źródłem tych związków. Endogenne kannabinoidy, czyli endokannabinoidy, takie jak anandamid, wykazują własne, unikalne działanie i w istotny sposób oddziałują z kannabinoidami pochodzącymi z roślin.

Skąd wzięła się nazwa „anandamid”?

Żeby w ogóle zacząć rozmowę o anandamidzie — znanym też jako AEA — warto najpierw przyjrzeć się pochodzeniu jego nazwy. „Ananda”, z sanskrytu „radość, błogość, zachwyt”, od razu sugeruje jedne z kluczowych ról tego endogennego kannabinoidu. „Amid” natomiast odnosi się po prostu do budowy chemicznej cząsteczki.

Jak odkryto anandamid?

Co ciekawe, anandamid oraz drugi kluczowy endokannabinoid, 2-arachidonoiloglicerol (2-AG), zostały odkryte długo po fitokannabinoidach, takich jak THC i CBD. Na początku lat 90., kiedy ustalono, że fitokannabinoidy mogą wiązać się z receptorami w ludzkim organizmie, zespół badawczy kierowany przez dr. Raphaela Mechoulama w 1992 roku zdołał wyizolować pierwszy endokannabinoid w ludzkim mózgu — anandamid.

W jaki sposób organizm wytwarza anandamid?

Biosynteza anandamidu rozpoczyna się od powstania jego błonowego prekursora, N-arachidonoilofosfatydyloetanoloaminy (NAPE). Proces ten przebiega z udziałem wielu enzymów i szlaków molekularnych, a neurony wytwarzają tę substancję wtedy, gdy jest potrzebna. Naturalne stężenie anandamidu w organizmie jest zazwyczaj niskie, a związek ma krótki okres półtrwania, co oznacza, że dość szybko zostaje usunięty z organizmu.

Dlaczego anandamid jest ważny?

Skoro anandamid naturalnie występuje w organizmie tylko w niewielkich ilościach, dlaczego budzi tak duże zainteresowanie naukowców? W tym miejscu dochodzimy do rozmowy o układzie endokannabinoidowym.

Układ endokannabinoidowy składa się głównie z dwóch typów receptorów kannabinoidowych — CB1 i CB2 — i pełni funkcję regulacyjną, pomagając utrzymać równowagę (homeostazę) w wielu procesach zachodzących w organizmie. Gdy zespół Mechoulama (w składzie Lumír Hanuš i William Devane) odkrył, że fitokannabinoidy potrafią wiązać się z tymi receptorami, naukowcy postanowili dokładnie zbadać tę zależność. W efekcie ustalono, że anandamid ma bardzo zbliżone powinowactwo do receptorów kannabinoidowych jak jeden z najobficiej występujących kannabinoidów w konopiach — THC.

Jako częściowi agoniści receptorów CB1 i CB2 zarówno AEA, jak i THC są w stanie wywierać wpływ m.in. na ośrodkowy układ nerwowy oraz układ odpornościowy. Mimo że anandamid ma naturalne „pokrewieństwo” z receptorem CB1, relacja THC z tym receptorem jest jeszcze silniejsza, co wywołuje znacznie większe i dłużej utrzymujące się zmiany chemiczne. Anandamid jest bardziej delikatny i nietrwały, dlatego sam w sobie nie jest w stanie wywołać „haju” porównywalnego z działaniem THC.

Za co odpowiada anandamid?

Jak już wspomniano, sama nazwa „anandamid” nawiązuje do jednej z jego kluczowych ról w organizmie. Związek ten występuje w obszarach mózgu odpowiedzialnych za odczuwanie przyjemności, nagrody i motywacji. Obecny jest jednak także w rejonach związanych z uczeniem się i pamięcią, apetytem oraz kontrolą ruchu. Naukowcy znaleźli nawet wstępne dowody na to, że anandamid może tworzyć lub przerywać krótkotrwałe połączenia nerwowe, co potencjalnie przekłada się na korzyści dla procesów uczenia się i pamięci.

Ogólnie rzecz biorąc, anandamid pełni funkcję homeostatyczną. Jest uwalniany przez mózg w razie potrzeby, aby wspierać sprawne działanie układu endokannabinoidowego.

Jaką rolę pełni enzym FAAH?

Zrozumienie zależności między marihuaną, anandamidem i układem endokannabinoidowym staje się prostsze, gdy przyjrzymy się temu, jak anandamid jest przetwarzany. Jak wspomniano, ma on bardzo krótki okres półtrwania i jest szybko rozkładany do kwasu arachidonowego oraz etanoloaminy przez enzym zwany hydrolazą amidów kwasów tłuszczowych (FAAH).

Z tego powodu inhibitory FAAH mogą podnosić poziom anandamidu w organizmie, co badacze chcą wykorzystać w potencjalnych terapiach. Istnieją nawet osoby, które rodzą się z mutacją genetyczną znacząco obniżającą naturalny poziom FAAH, czego skutkiem są znacznie wyższe stężenia AEA w ciele. Efekt? Możliwe korzyści w postaci poprawy nastroju, modulacji odczuwania bólu, lepszej reakcji na stresujące sytuacje i nie tylko.

U większości ludzi naturalne stężenie AEA jest raczej niskie, ale co by było, gdyby udało się je zwiększyć? I w jaki sposób można by to zrobić?

Jak marihuana wpływa na anandamid?

Konopie mają złożony wpływ na anandamid – poszczególne kannabinoidy oddziałują na ten związek w odmienny, często skrajny sposób. Przyjrzyjmy się więc, jak dwa główne kannabinoidy – THC i CBD – wpływają na AEA.

Jak THC wpływa na anandamid?

THC i anandamid mają zbliżoną budowę chemiczną i oba działają jako częściowi agoniści receptora CB1. Kiedy jednak przyjmujemy THC, w praktyce „przejmuje” ono te receptory. Co więcej, THC potrafi wywołać znacznie silniejszą reakcję CB1, co przekłada się na charakterystyczny „haj”, którego doświadczają użytkownicy konopi.

Bardziej precyzyjnie, THC zaburza pracę hipokampa, kory oczodołowo-czołowej, móżdżku oraz jąder podstawy, powodując m.in. zmiany w pamięci krótkotrwałej i koordynacji ruchowej. Dodatkowo silnie stymuluje wyrzut dopaminy—w ilościach znacznie przekraczających naturalny poziom—czyli neuroprzekaźnika związanego z odczuwaniem przyjemności, systemem nagrody, łaknieniem, seksem i wieloma innymi procesami.

Wpływ konopi na poziom dopaminy

Dopamina jest wytwarzana w mózgu i uwalniana przez neurony, aby przekazywać sobie nawzajem sygnały elektryczne. To właśnie te sygnały stoją za wieloma decyzjami, które podejmujemy na co dzień. Mówiąc prościej: dopamina odgrywa kluczową rolę w motywacji, nastroju, koncentracji i procesie uczenia się – czyli w obszarach, z którymi zderzamy się każdego dnia, świadomie lub nieświadomie.

Jak zatem cannabis wpływa na poziom dopaminy? Nie jest tajemnicą, że samo THC potrafi wywoływać efekty prowadzące do zmian w motywacji, nastroju i skupieniu. Jak pokazują badania przytoczone poniżej, THC może oddziaływać na obszary mózgu odpowiedzialne za produkcję dopaminy zarówno krótkoterminowo, jak i długoterminowo, przy czym skutki mogą być bardzo różne.

W krótkiej perspektywie THC wywołuje wyraźny wzrost poziomu dopaminy, bezpośrednio pobudzając układ nagrody w naszym mózgu. To właśnie ten obszar odpowiada za odczuwanie relaksu, pobudzonej kreatywności, motywacji i euforii. W obecności THC mózg działa na zwiększonych obrotach, uwalniając większe ilości dopaminy. Z tego powodu działanie nie utrzymuje się jednak długo – mózg zaczyna tymczasowo „wyłączać” część receptorów dopaminy. Oznacza to, że z czasem potrzeba więcej THC, aby uzyskać ten sam efekt.

Choć krótkotrwałe używanie może bezpośrednio nasilać wyrzut dopaminy, dłuższe i regularne sięganie po THC może prowadzić do niekorzystnych zmian w układzie dopaminergicznym. Układ nagrody stopniowo się „stępia” przy częstym kontakcie z THC. Badania pokazują, że przyjmowanie dużych, ciągłych dawek THC może wręcz obniżyć produkcję dopaminy, co potencjalnie sprzyja pogorszeniu nastroju oraz spadkowi motywacji.

Jak CBD wpływa na anandamid?

CBD, drugi główny kannabinoid obecny w konopiach, wywiera znacznie bardziej bezpośredni wpływ na anandamid niż THC, mimo że ogólnie oddziałuje z receptorami kannabinoidowymi w sposób pośredni. Kluczową rolę odgrywa tu enzym FAAH, który – jak już wspomniano – odpowiada za rozkład AEA i jest powodem, dla którego anandamid utrzymuje się w organizmie tylko przez krótki czas.

Co istotne, CBD hamuje rozkład FAAH, dzięki czemu anandamid dłużej pozostaje w szczelinie synaptycznej. Nie wywołuje to jednak haju podobnego do działania THC, ponieważ powinowactwo anandamidu do receptora CB1 się nie zmienia, ale pozwala mu działać dłużej i potencjalnie silniej.

Czy marihuana może zapewnić długotrwałe szczęście?

Pytanie, czy marihuana może zapewnić trwałe poczucie szczęścia, jest złożone i zależy od wielu czynników. Biorąc pod uwagę podobieństwo THC do anandamidu oraz potencjalne właściwości kojące innych kannabinoidów, takich jak CBD, można przypuszczać, że używanie konopi może sprzyjać bardziej pozytywnemu, otwartemu podejściu do życia. Choć uważa się, że za ten efekt częściowo odpowiada uwalnianie dopaminy przez THC, to jego podobieństwo do AEA prawdopodobnie odgrywa kluczową rolę w ewentualnej długoterminowej poprawie nastroju.

Wskazuje na to jakościowe badanie dotyczące używania konopi w męskim więzieniu w Szwajcarii w latach 2009–2010, opublikowane w 2013 roku. Zarówno osadzeni, jak i personel zgłaszali pozytywne efekty związane z konopiami, w tym łagodzenie doświadczenia odbywania kary, redukcję napięcia, zapobieganie przemocy oraz działanie jako „społecznego uspokajacza”. Dostęp do marihuany miał również ograniczać sięganie po twardsze narkotyki. Do negatywnych skutków używania konopi zaliczano senność, izolowanie się od innych oraz – w warunkach ograniczonego dostępu – używanie i handel twardszymi substancjami.

Inne doniesienia oraz badania przedkliniczne sugerują, że konopie mogą działać „podnosząco na duchu” i u niektórych osób wspierać regulację nastroju. Jednocześnie nadużywanie THC prawdopodobnie prowadzi do obniżenia aktywności układu endokannabinoidowego – zwłaszcza receptorów CB1 w ośrodkowym układzie nerwowym – przez co z czasem coraz trudniej osiągnąć ten sam poziom przyjemności przy niezmienionej dawce.

Z tego powodu często zaleca się sięganie po odmiany o zawartości THC poniżej 20% i – jeśli to możliwe – z solidną dawką CBD. Dzięki temu nie tylko skorzystasz z działania THC, ale też naturalnie podniesiesz poziom anandamidu w organizmie, ponieważ CBD hamuje działanie enzymu FAAH. „Szczęście” to znacznie bardziej złożona kwestia niż sama dyskusja o anandamidzie i konopiach, ale ostatecznie można wysnuć wniosek, że odpowiedzialne używanie marihuany może pomagać patrzeć na życie w jaśniejszych barwach.

Inne sposoby na zwiększenie poziomu AEA w organizmie

Poza paleniem lub waporyzacją odmian bogatych w THC, poziom anandamidu w organizmie można podnieść również dzięki odpowiednim produktom spożywczym, aktywności fizycznej, a nawet innym kannabinoidom. Niektóre z tych substancji zawierają sam anandamid i/lub hamują działanie enzymu FAAH, co w naturalny sposób podnosi stężenie AEA w ciele.

1. Ekstrakt CBD

Tak, ekstrakt CBD, taki jak ten obecny w olejkach CBD, kapsułkach CBD i innych suplementach, należy do najskuteczniejszych sposobów na podniesienie poziomu AEA w organizmie. Jak już wspomniano, wynika to z hamowania przez CBD enzymu FAAH, co spowalnia rozkład anandamidu. Oprócz tego mechanizmu CBD oddziałuje z układem endokannabinoidowym także na inne sposoby, wspierając ogólną homeostazę organizmu.

Olej CBD (Zamnesia) 10%

(57)

(57)

Olej CBD (Zamnesia) 10%

Zobacz produkt

Zaleca się przyjmowanie CBD w formie ekstraktu, a nie poprzez palenie czy waporyzację, ponieważ znacznie ułatwia to dokładne dawkowanie i umożliwia spożycie większych ilości, jeśli zależy nam na silniejszym efekcie.

2. Jedz określone produkty

Różne produkty spożywcze zawierają bogactwo unikalnych związków, które również mogą wpływać na poziom AEA w organizmie.

• Czarne trufle

Czarne trufle same w sobie są fascynującymi organizmami, niezależnie od wpływu na AEA, ale i tutaj dzieje się coś wyjątkowo ciekawego. Choć same nie posiadają receptorów kannabinoidowych, zimowe czarne trufle zawierają AEA oraz wiele enzymów metabolicznych powiązanych z układem endokannabinoidowym. Naukowcy przypuszczają, że ma to przyciągać głodne zwierzęta, które pomagają rozsiewać ich zarodniki.

• Czekolada

Oprócz kofeiny, cukru i teobrominy, czekolada zawiera niewielkie ilości anandamidu oraz dwa związki, które hamują jego rozkład. Uważa się, że to właśnie ta kombinacja w pewnym stopniu odpowiada za zachcianki na czekoladę.

• Korzeń maca i galangal

Korzeń maca, znany też jako żeń-szeń peruwiański, zawiera makamidy – inhibitory FAAH o budowie chemicznej zbliżonej do anandamidu. Maca jest powszechnie stosowana jako suplement, zarówno w tradycyjnych, jak i bardziej współczesnych formach kuracji.

Maca

(67)

(67)

Maca

Zobacz produkt

Galangal, spokrewniony z imbirem i kurkumą, jest popularnym składnikiem kuchni wschodniej i południowo-wschodniej Azji i ma również szereg tradycyjnych zastosowań. On także działa jako inhibitor FAAH, dzięki czemu może podnosić poziom AEA.

• Kaempferol

Kaempferol to jeden z najsilniejszych flawonoidów hamujących FAAH. Występuje w popularnych owocach i warzywach, takich jak jabłka, jeżyny, winogrona, brzoskwinie, maliny, brokuły, brukselka, ogórki, endywia, zielona fasolka, sałata, ziemniaki, szpinak, kabaczki, pomidory oraz w zielonej herbacie. Dzięki temu można podnieść poziom anandamidu, po prostu dbając o zdrową, zróżnicowaną dietę.

• Czarny pieprz i pieprz długi

Czarny pieprz i pieprz długi zawierają alkaloid gwinensynę, który hamuje komórkowy wychwyt zwrotny zarówno AEA, jak i 2-AG. Uważa się także, że związek ten może wykazywać działanie kojące poprzez receptory kannabinoidowe. Co ciekawe, czarny pieprz zawiera również dietetyczny kannabinoid/terpen – kariofilen, który wiąże się z receptorem CB2, wywołując korzystne efekty sam w sobie.

3. Ćwiczenia fizyczne

Aktywność fizyczna – a szczególnie trening wytrzymałościowy – potrafi znacząco podnieść poziom anandamidu w osoczu krwi. Uważa się, że mechanizm ten w dużej mierze odpowiada za zjawisko tzw. „euforii biegacza”, którą przez długi czas tłumaczono wyłącznie działaniem dopaminy, odpowiedzialnej za uczucie euforii i zmniejszenie odczuwania bólu po wysiłku. Jeśli więc chcesz pobudzić wyrzut anandamidu (oraz innych endorfin), świetnie sprawdzą się biegi długodystansowe, jazda na rowerze i inne sporty wytrzymałościowe.

4. Zwiększ poziom oksytocyny

Oksytocyna, znana jako „hormon miłości”, może pobudzać uwalnianie anandamidu w jądrze półleżącym, co wykazano w badaniu na zwierzętach z 2015 roku przeprowadzonym na Uniwersytecie Kalifornijskim w Irvine (study). Oksytocyna jest naturalnie wydzielana przez przysadkę mózgową podczas porodu, intymnych chwil (przytulanie, orgazm), budowania więzi społecznych oraz w innych sytuacjach. Oznacza to, że aktywności takie jak tulenie się czy nawet joga mogą w naturalny sposób podnosić poziom tego zmysłowego hormonu.

Anandamid — najważniejsze informacje

Od odkrycia anandamidu nasza wiedza na jego temat ogromnie się rozwinęła, ale wciąż wiele musimy się nauczyć, zanim w pełni zrozumiemy, jak wykorzystać marihuanę, by długofalowo wspierać dobre samopoczucie. Tymczasem, sięgając z umiarem po bogate w THC odmiany, stosując olej CBD, regularnie ćwicząc i dbając o zbilansowaną dietę, możesz w naturalny sposób wspierać poziom AEA!

Miguel Antonio Ordoñez

Absolwent kierunku mass media i komunikacja, Miguel Ordoñez jest doświadczonym autorem z ponad 13‑letnim stażem, który od 2017 roku specjalizuje się w tematyce związanej z konopiami. Systematyczne, wnikliwe badania połączone z osobistymi doświadczeniami pozwoliły mu zbudować rozległą i pogłębioną wiedzę w tej dziedzinie.

Przeczytaj pełną biografię