Meskalina a psylocybina: na czym polega różnica?

Nawet jeśli na co dzień niewiele interesujesz się światem psychodelików, zapewne obiły Ci się o uszy nazwy meskalina i psylocybina. A jeśli nawet nie, to niemal na pewno słyszałeś o ich słynnych naturalnych źródłach – kaktusie peyotl (i kilku innych gatunkach) oraz grzybki halucynki. Pierwszy z nich obfituje w meskalinę, podczas gdy drugie zawierają duże ilości psylocybiny. Co jednak sprawia, że te naturalnie występujące związki tak bardzo fascynują zarówno naukowców, jak i miłośników psychodelików?

Zrozumieć meskalinę i psylocybinę

Aby lepiej zrozumieć meskalinę i psylocybinę, warto wprowadzić kluczowe pojęcie – „enteogen”. Choć może brzmieć naukowo, oznacza po prostu substancję psychodeliczną, zazwyczaj pochodzenia naturalnego, stosowaną w kontekstach duchowych lub religijnych. Jeśli chodzi o meskalinę i psylocybinę, obie odgrywały – i w wielu miejscach na świecie wciąż odgrywają – istotną rolę w ceremoniach duchowych.

Smartshop

Wyjątkowa oferta naturalnych produktów – od psychoaktywnych ziół i kaktusów, przez kadzidła i afrodyzjaki, po testy narkotykowe i wiele więcej.

Zobacz kategorię

Meskalina

Meskalina była stosowana przez rdzennych mieszkańców obu Ameryk od ponad 5000 lat, a Aztekowie używali tradycyjnych wywarów z pejotlu podczas swoich obrzędów religijnych. Choć nie był to jedyny enteogen w ich kulturze, wierzono, że meskalina wspiera azteckich wojowników w boju, znosi zahamowania i pozwala im przyzywać duchy przodków.

Jeśli chodzi o działanie, typowa dawka meskaliny (200–400 miligramów) wywołuje wyjątkowy stan psychodeliczny, w którym kolory stają się intensywniejsze, wizualne wzory pojawiają się jak znikąd, poczucie czasu zanika, a użytkownik doświadcza głębokiej samoświadomości. Niestety kaktusy zawierające meskalinę mają niezwykle gorzki smak i często wywołują nudności oraz wymioty – etap ten nazywa się często „oczyszczaniem”, które symbolicznie oznacza opuszczanie ciała przez złe duchy.

Współcześnie istnieje niewielka (choć stopniowo rosnąca) liczba badań nad terapeutycznym wpływem meskaliny na ciało i umysł. Ze względu na ścisłą kontrolę prawną substancja ta jest jednak trudno dostępna.

Psylocybina

Podobnie jak meskalina, psilocybina odgrywała ważną rolę w rozmaitych obrzędach i ceremoniach kulturowych. Co więcej, wysunięto hipotezę, że używanie psilocybiny mogło ukształtować ludzki umysł już na najwcześniejszych etapach jego rozwoju – u hominidów żyjących ponad dwa miliony lat temu. To znany psychonauta Terence McKenna zaproponował tę „hipotezę naćpanej małpy”, według której grzyby zawierające psilocybinę mogły stać się iskrą zapalną rozszerzającą prymitywną świadomość, wspierając rozwój samoświadomości, języka i kultury.

Niezależnie od tego, czy ta koncepcja jest prawdziwa, nie da się zaprzeczyć, że psilocybina miała ogromne znaczenie dla rozwoju wielu kultur na całym świecie. Występuje w ponad 200 gatunkach grzybów, a udokumentowane dowody jej użycia sięgają wczesnego XVI wieku. Od tamtej pory lekarze i naukowcy nieustannie interesują się wpływem tego prodrogu na ludzką psychikę.

Intensywność i czas działania psilocybiny zależą nie tylko od ilości i rodzaju spożywanych grzybów – organizm dysponuje też swoistym mechanizmem obronnym, który praktycznie uniemożliwia śmiertelne przedawkowanie. Po spożyciu psilocybina jest szybko metabolizowana i przekształcana w psylocynę. Psylocyna oddziałuje z receptorami serotoninowymi w mózgu, wywołując zmiany w postrzeganiu, rozumieniu, ostrości widzenia i wielu innych aspektach doświadczenia.

Psilocybina przeżywa dziś swoisty renesans, jeśli chodzi o badania nad jej potencjałem terapeutycznym, a na całym świecie prowadzi się liczne niewielkie próby kliniczne. Choć na razie jest za wcześnie, by formułować ogólne wnioski na temat jej działania, widać wyraźnie, że wielu naukowców i specjalistów medycznych jest bardzo zainteresowanych kontynuowaniem tych badań.

Najczęstsze źródła meskaliny i psilocybiny

Wspomnieliśmy już o tym wcześniej, ale najpopularniejszymi naturalnymi źródłami meskaliny i psylocybiny są odpowiednio określone gatunki kaktusów oraz grzybów.

Do kaktusów bogatych w meskalinę należą m.in.:

• San Pedro (Trichocereus macrogonus var. pachanoi)

• Peyotl (Lophophora williamsii)

• Bolivian torch (Echinopsis lageniformis)

• Peruvian torch (Echinopsis peruviana)

• Zamnesiana (Echinopsis zamnesiana)

Pamiętaj, że każdy z powyższych gatunków zawiera inne stężenie meskaliny, przy czym za najbardziej zasobny uznaje się zazwyczaj peyotl.

San Pedro grzebieniasty (Echinopsis pachanoi cristata)

(92)

(92)

San Pedro grzebieniasty (Echinopsis pachanoi cristata)

Zobacz produkt

Do grzybów bogatych w psylocybinę zaliczamy m.in.:

• Golden Teacher

• Mexican

• Cambodia

• McKennaii

• Amazonian

  Growkit Zamnesia „PES Amazonian”

  (405)

  

  

  (405)

  Growkit Zamnesia „PES Amazonian”

  Zobacz produkt

Wszystkie powyższe odmiany należą do szerzej rozumianego gatunku Psilocybe cubensis. Podobnie jak w przypadku kaktusów zawierających meskalinę, stężenie psylocybiny różni się w zależności od konkretnego szczepu.

Porównanie meskaliny i psylocybiny

Skoro mamy już ogólne pojęcie o obu tych związkach, pora je ze sobą zestawić. Choć meskalina i psylocybina należą do tej samej grupy substancji psychodelicznych (enteogenów), wyraźnie różnią się sposobem przygotowania oraz możliwymi zastosowaniami.

Sposób przyjmowania

• Meskalina: Tradycyjne przygotowanie kaktusa pejotl jest nieco bardziej złożone niż w przypadku jego grzybowego odpowiednika. Zazwyczaj odcina się główki kaktusa i pozostawia do wyschnięcia. Następnie można zanurzyć wysuszone, krążkowate guziki w gorącej wodzie i wypić powstały wywar albo po prostu je przeżuć.

Na szczęście suszenie częściowo łagodzi charakterystyczny, wywołujący nudności smak kaktusa. Jeśli chcesz pójść o krok dalej, możesz zmielić guziki na drobny proszek, a potem umieścić go w kapsułkach i połknąć. Wciąż jednak najpopularniejszą metodą jest krojenie, gotowanie i odparowywanie materiału roślinnego do postaci silnie skoncentrowanej mikstury.

Maszyna do kapsułek

(198)

(198)

Maszyna do kapsułek

Zobacz produkt

• Psylocybina: Mając przy sobie grzybki halucynki, wystarczy je dobrze pogryźć i połknąć, aby przyjąć zawartą w nich psylocybinę. Podobnie jak w przypadku kaktusów zawierających meskalinę, może to jednak wywołać nudności i skurcze żołądka. Nie wynika to z odrzucenia psylocybiny przez organizm, ale z obecności chityny – włóknistej substancji w grzybach, z którą układ pokarmowy radzi sobie dość opornie.

Aby obejść ten problem (i ograniczyć ilość żucia), świeże grzybki halucynki często najpierw się suszy, przez co tracą wilgoć i znacznie się kurczą. Później można je po prostu przeżuć, zaparzyć jako herbatę, dodać sok z cytryny (tzw. lemon tek), a nawet zamaskować smak przy pomocy miodu.

Efekty rekreacyjne

Obie te psychodeliczne substancje oddziałują na receptory serotoniny w mózgu, wywołując zaskakująco podobne do siebie efekty.

Do typowych efektów meskaliny należą:

• Euforia

• Zaburzone poczucie czasu

• Zmiany w postrzeganiu zmysłowym

• Halucynacje wzrokowe (w tym powidoki, zmiany kolorów i geometryczne wzory)

• Poczucie wglądu i głębszego zrozumienia

• Obniżenie łaknienia

• Śmierć ego (częstsza przy wysokich dawkach)

Do typowych efektów psylocybiny należą:

• Spotęgowane przeżywanie emocji

• Euforia

• Halucynacje wzrokowe (w tym powidoki, zmiany kolorów i geometryczne wzory)

• Egzystencjalne poczucie samopoznania

• Wzrost uważności (mindfulness)

• Śmierć ego (częstsza przy wysokich dawkach)

• Zaburzone poczucie czasu

Mimo licznych podobieństw użytkownicy często opisują efekty wizualne meskaliny jako bardziej intensywne: jaśniejsze, o ostrzejszych krawędziach i bardziej kanciastych kształtach. Z kolei psylocybina przeważnie wywołuje łagodniejsze, bardziej organicznie wyglądające halucynacje.

Potencjalne zagrożenia

Co ciekawe, organizm posiada wrodzone mechanizmy obronne wobec obu związków – samodzielnie reguluje aktywację receptorów serotoninowych w mózgu. W praktyce oznacza to, że śmiertelne przedawkowanie meskaliny lub psylocybiny jest skrajnie mało prawdopodobne, a powtarzanie dawek w krótkich odstępach czasu przynosi szybko malejące efekty.

Nawet niewielkie ilości tych substancji mogą jednak wywołać szereg działań niepożądanych, zwłaszcza w połączeniu z innymi środkami lub przy lekceważeniu kwestii nastawienia psychicznego i otoczenia (set & setting). Do możliwych skutków ubocznych należą m.in.:

• Zawroty głowy

• Lęk

• Ataki paniki

• Nudności/wymioty

• Dezorientacja

Zastosowania medyczne

Wiele osób zakłada, że atrakcyjność meskaliny i psylocybiny wynika przede wszystkim z ich rekreacyjnego działania. Choć w pewnym stopniu to prawda, oba te związki mogą oferować znacznie więcej. Historia tych enteogenów w dużej mierze wiąże się bowiem z praktykami duchowymi i religijnymi, a liczne kultury fascynowały się ich właściwościami oczyszczającymi i innymi potężnymi efektami.

Dochodzi do tego ich możliwy potencjał terapeutyczny. Niestety, meskalina pozostaje silnie zdelegalizowana, przez co istnieje bardzo niewiele badań klinicznych z udziałem ludzi, które analizowałyby jej wpływ terapeutyczny. Psylocybina natomiast, jak już wspomniano, doczekała się w ostatnich latach wyraźnego wzrostu liczby badań klinicznych (Ziff i in., 2022), choć wciąż mamy przed sobą długą drogę.

Ten powolny, ale systematyczny rozwój idzie w parze z nową falą dekryminalizacji naturalnych substancji psychodelicznych. Biorąc pod uwagę unikalny sposób, w jaki psylocybina oddziałuje na receptory w mózgu, pokłada się nadzieję, że pomoże ona lepiej zrozumieć i leczyć zaburzenia psychiczne, takie jak zespół stresu pourazowego (PTSD) czy depresja lekooporna (Chesak, 2024).

Czy meskalina jest lepsza niż psylocybina?

Meskalina i psylocybina pochodzą z zupełnie różnych królestw przyrody, ale ich wpływ na ciało i umysł jest zaskakująco podobny. Oba enteogeny oddziałują z receptorami serotoniny w mózgu i wywołują całą gamę zmian w percepcji, w tym intensywną euforię oraz głębokie poczucie samopoznania. Użytkownicy opisują jednak działanie tych substancji jako nieco odmienne w charakterze. Kolejną kluczową różnicą jest stopień, w jakim zostały przebadane w kontekście terapeutycznym – i pod tym względem psylocybina zdecydowanie wysuwa się na prowadzenie. Istnieje nadzieja, że lepsze zrozumienie mechanizmów ich działania otworzy drzwi nie tylko do klinicznego wykorzystania grzybków halucynków, lecz całej kategorii enteogenów.

Luke Sholl

Luke Sholl od ponad dekady tworzy treści o konopiach, prozdrowotnym potencjale kannabinoidów oraz dobroczynnym wpływie natury. Współpracuje z licznymi serwisami poświęconymi kannabinoidom, publikując różnorodne treści cyfrowe, oparte na solidnej wiedzy technicznej i rzetelnych badaniach.

Przeczytaj pełną biografię