Wszystko, co musisz wiedzieć o korzeniu maca

Steven Voser

Dziennikarka specjalizująca się w tematyce konopi, nominowana do nagrody Emmy

Steven Voser

Ostatnia aktualizacja: 27 Grudzień 2022

Maca to starożytny korzeń warzywa pochodzący z wysokogórskich terenów peruwiańskich Andów. Należy do nielicznej grupy roślin doskonale przystosowanych do surowych warunków klimatycznych tego regionu i uważa się, że odgrywała kluczową rolę jako pożywienie oraz „waluta” w dawnych kulturach środkowego Peru.

Obecnie maca zyskała popularność głównie dzięki swoim wyjątkowym właściwościom prozdrowotnym. Przypisuje się jej między innymi wspieranie libido, zwiększanie poziomu energii oraz poprawę funkcji poznawczych. Czytaj dalej, aby poznać peruwiańską macę bliżej i dowiedzieć się, skąd bierze się jej tak duży potencjał.

Czym jest maca (Lepidium meyenii)?

Maca (Lepidium meyenii) to dwuletnia roślina pochodząca z Peru. Na całym świecie sprzedawana jest głównie jako suplement diety, często pod nazwą peruwiański żeń-szeń lub po prostu „maca”. Roślina wytwarza mięsiste, bulwiaste korzenie, kształtem nieco przypominające małe buraki albo rzodkiewki, które można spożywać na świeżo, suszyć lub przetwarzać na sproszkowaną macę bądź ekstrakty. Dzięki wysokiej zawartości witamin i minerałów maca uchodzi za cenne źródło składników odżywczych i wsparcie dla ogólnego zdrowia organizmu.

Kapsułki z macą

(3)

(3)

Kapsułki z macą

Zobacz produkt

Skąd pochodzi korzeń maca?

Uważa się, że maca była jedną z kluczowych roślin uprawnych rdzennych społeczności na terenach dzisiejszego Peru i że jest tam uprawiana od ponad 2000 lat. Roślinę po raz pierwszy opisano w 1843 roku jako Lepidium meyenii na podstawie dziko rosnącej macy zebranej w południowym Peru. Należy ona do rodziny kapustowatych (Brassicaceae) – tej samej, do której zalicza się kapustę, jarmuż, kalafior, brokuły czy zieleninę liściastą – i uchodzi za jedynego przedstawiciela tego gatunku pochodzącego z Nowego Świata (Hermann & Bernet, 2009).

Najstarsze ślady wykorzystania macy jako pożywienia odkryto w jaskini Panaulauca – dużej jaskini wapiennej w departamencie Junin w Peru, która służyła jako schronienie dla ludzi od ok. 7700 r. p.n.e. do 1200 r. n.e. Wydobyte podczas wykopalisk wysuszone korzenie macy zaczynają wyraźnie zwiększać swoje rozmiary mniej więcej od 1600 r. p.n.e., osiągając największe rozmiary między 1000 a 300 r. p.n.e. Sugeruje to, że roślina była stopniowo pielęgnowana i udomawiana przez człowieka (Hermann & Bernet, 2009).

Na innych stanowiskach archeologicznych poza regionem Panaulauca nie znaleziono pozostałości macy, co wskazuje, że jej zastosowanie nie rozpowszechniło się szeroko i było charakterystyczne dla praktyk rolniczych społeczności z centralnych Andów. Z dokumentów z okresu hiszpańskiej kolonizacji wynika jednak, że maca była produktem wyjątkowo cenionym, o dużym, choć ściśle lokalnym znaczeniu gospodarczym. Wielu hiszpańskich autorów z XVI i XVII wieku wspomina o wykorzystywaniu macy jako towaru wymiennego przez żołnierzy, a także o jej działaniu wzmacniającym i rzekomej zdolności zwiększania płodności (Hermann & Bernet, 2009).

Jak działa korzeń maca

Korzeń maca jest wyjątkowo odżywczy i często określa się go mianem superżywność ze względu na wysoką zawartość składników odżywczych, witamin i minerałów. W jego składzie znajduje się w przybliżeniu 60–75% węglowodanów, 8,5% błonnika, 10–14% białka (większość białka w maca to polipeptydy i niezwykle cenne aminokwasy) oraz 2% lipidów. W 100 g suszonego korzenia maca znajdziesz także ok. 250 mg wapnia, 2 g potasu i 15 mg żelaza, a ponadto solidną porcję zdrowych kwasów tłuszczowych, w tym linolenowego, palmitynowego i oleinowego. Dodatkowo maca wyróżnia się wysoką zawartością witaminy C oraz witaminy B2.

Być może słyszałeś o afrodyzyjacyjnym działaniu maca i jej wpływie na libido. Analiza chemiczna korzenia pokazuje, że zawiera on p‑metoksybenzyl izotiocyjanian i benzylizotiocyjanian – dwa związki, którym często przypisuje się odpowiedzialność za potencjalne właściwości afrodyzjakalne tej rośliny (Ochoa, 2001). Możliwe jednak, że efekt ten wynika po prostu z wysokiej zawartości białka i innych składników odżywczych (Taylor, 2014). Macaenes i macamides to z kolei lipidy obecne w maca, które według badań mogą mieć istotny udział w jej charakterystycznym działaniu (Xia i in., 2019).

Maca

(67)

(67)

Maca

Zobacz produkt

Potencjalne korzyści ze stosowania maca

Uważa się, że maca może przynosić szereg korzyści zdrowotnych, zwłaszcza gdy jest elementem zbilansowanej diety lub przyjmowana w formie suplementu. Producenci macy podają, że w Peru spożywa się nawet do 20 g suszonego korzenia dziennie, aby w pełni wykorzystać jego wyjątkowy wpływ na organizm. Dotychczasowe badania naukowe koncentrowały się głównie na kilku kluczowych obszarach:

• Poprawa zdrowia seksualnego i sprawności: Jedna z najczęściej przypisywanych macie właściwości to zwiększanie libido oraz wspieranie funkcji i sprawności seksualnej. Choć badań jest wciąż niewiele, niektóre prace z użyciem placebo sugerują, że codzienne przyjmowanie niewielkich ilości macy może podnosić poziom pożądania seksualnego (Gonzales i in., 2002). Inne badania analizowały, czy maca może łagodzić zaburzenia erekcji u mężczyzn (Zenico i in., 2009) oraz poprawiać popęd seksualny u kobiet w okresie menopauzy (Dording i in., 2015).

• Wsparcie płodności: Jedną z najstarszych, tradycyjnie przypisywanych macie korzyści jest poprawa płodności, szczególnie u mężczyzn. W hiszpańskich źródłach kolonialnych wspominano, że Inkowie podawali macę swoim zwierzętom hodowlanym, aby zwiększyć ich rozrodczość. Przegląd pięciu badań z 2016 roku wykazał, że maca może poprawiać parametry nasienia zarówno u mężczyzn płodnych, jak i zmagających się z problemami z płodnością. Autorzy podkreślili jednak konieczność prowadzenia dokładniejszych badań – niewielka liczba prób, małe grupy badawcze oraz ryzyko błędów metodologicznych nie pozwalały im wyciągnąć jednoznacznych wniosków dotyczących wpływu korzenia macy na jakość nasienia (Lee i in., 2016).

• Zwiększenie energii i wytrzymałości: Często podkreślaną zaletą macy jest również podnoszenie poziomu energii i wspieranie wydolności organizmu. Zainspirowani popularnością macy wśród sportowców, naukowcy przeprowadzili w 2009 roku badanie opublikowane w „Journal of Ethnopharmacology”, w którym sprawdzali wpływ suplementacji macy u wytrenowanych kolarzy (Stone i in., 2009). Zawodnicy wykonywali próbę czasową na dystansie 40 km przed i po 14 dniach przyjmowania macy lub placebo. Dodatkowo oceniano ich poziom pożądania seksualnego. Wyniki pokazały niewielką, statystycznie nieistotną poprawę czasu przejazdu w grupie przyjmującej macę (w porównaniu z placebo), natomiast wyraźnie odnotowano wzrost libido u uczestników badania.

• Funkcje mózgu i zdolności poznawcze: Różne badania na zwierzętach sugerują, że maca może korzystnie wpływać na pracę mózgu i funkcje poznawcze. Wykazano na przykład, że maca poprawia wybrane markery zaburzeń pamięci u myszy poddanych działaniu skopolaminy lub alkoholu. Potrzebne są jednak dalsze badania kliniczne, aby potwierdzić te obserwacje u ludzi (Rubio i in., 2007 & 2011).

Inne potencjalne korzyści ze stosowania macy

Wstępne badania nad macą sugerują, że może ona również:

• Wspierać zdrowie kości (Yi i in., 2016)

• Poprawiać nastrój oraz łagodzić lęk i stres (Gonzales-Arimborgo i in., 2016)

• Pomagać w obniżaniu ciśnienia krwi (Stojanovska i in., 2015)

• Ograniczać uszkodzenia wywołane promieniowaniem UV i wspierać zdrowie skóry (Gonzales-Castañeda i in., 2011)

Jak to bywa w przypadku wielu suplementów, potrzebne są jednak dalsze, lepiej zaprojektowane badania, aby dokładniej poznać macę, jej aktywne składniki oraz mechanizmy ich działania.

Czy suplementy z korzeniem maca są bezpieczne?

Wielu producentów i promotorów twierdzi, że suplementy z korzeniem maki są całkowicie bezpieczne. Badania w dużej mierze to potwierdzają – w 2016 roku na przykład przeprowadzono badanie z udziałem 175 osób, w którym przyjmowanie 3 g suszonej czarnej lub czerwonej maki dziennie przez 12 tygodni było dobrze tolerowane (Gonzales-Arimborgo i in., 2016). Relacje samych użytkowników pokazują jednak, że u części osób suplementy z maką mogą wywoływać:

• Pobudzenie: niektórzy opisują uczucie niepokoju, „rozedrgania” czy nadmiernego pobudzenia po przyjęciu maki – podobne do efektu po zbyt dużej ilości kawy.

• Bezsenność: część osób zgłasza trudności z zasypianiem lub gorszą jakość snu po suplementacji maką.

• Dolegliwości trawienne: surowa maca może u niektórych powodować dyskomfort ze strony przewodu pokarmowego, np. ból brzucha czy wzdęcia.

• Trądzik: uważa się, że maca może wpływać na gospodarkę hormonalną, co u części osób przejściowo objawia się wysypem niedoskonałości.

Zdrowie i Witalność

Suplementy na każdą potrzebę – od spokojnego snu i jasności umysłu, po naturalną energię, ekstrakty z grzybów i wiele więcej, aby wspierać zdrowy, zrównoważony styl życia.

Zobacz kategorię

Chcesz samodzielnie wypróbować makę?

Dzięki szerokiemu wachlarzowi możliwych korzyści nie dziwi fakt, że maca stała się niezwykle popularnym suplementem diety na całym świecie, wśród bardzo różnych grup osób. Jeśli chcesz przekonać się, jak działa maca, poszukaj wysokiej jakości suplementu od zaufanego sprzedawcy. Koniecznie sprawdź też kapsułki Boner Booster od Zamnesia, zawierające 100 mg sproszkowanego korzenia maca w każdej kapsułce.