PF Tek: Prosty sposób na domową uprawę grzybków halucynków

Max Sargent

Dziennikarka cannabis i ekspertka od psychodelików

Max Sargent

Ostatnia aktualizacja: 18 Wrzesień 2025

Domowa uprawa grzybków halucynków bez użycia growkitu może wydawać się czymś niezwykle trudnym. I rzeczywiście, w pewnym sensie taka jest. Choć uprawa grzybów w domu to spore wyzwanie, jest ono w zasięgu każdego, kto jest gotów poświęcić na to czas i odrobinę wysiłku.

Istnieje kilka popularnych metod domowej uprawy grzybów, z których każda ma swoje zalety i wady. Jedną z najczęściej wybieranych jest jednak tzw. PF tek. Ta technika ma już ponad 30 lat i świetnie służyła przez ten czas wielu miłośnikom mykologii.

Poniżej wyjaśniamy krok po kroku wszystko, co warto o niej wiedzieć.

Czym jest PF tek?

Psilocybe fanaticus technique (PF tek) została opracowana przez Roberta „Billy’ego” McPhersona w 1991 roku. Opisuje ona sposób domowej uprawy Psilocybe cubensis (grzybków halucynków) bez użycia specjalistycznego sprzętu. Była to pierwsza i według wielu wciąż najlepsza metoda stosunkowo prostej uprawy w domu. Nie znaczy to, że PF tek jest całkowicie pozbawiona trudności, ale że pozostaje dostępna dla każdego, niezależnie od poziomu doświadczenia.

Psilocybe fanaticus to pseudonim Roberta McPhersona, a jednocześnie nazwa szczepu Psilocybe cubensis, który wyhodował. Ten szczep jest dziś znany również jako PF Classic.

Jak działa PF tek?

PF tek wykorzystuje mąkę ryżową z brązowego ryżu oraz wermikulit jako podłoże. Brązowy ryż nie zawiera przetrwalników (endospor), dzięki czemu grzybnia może je stosunkowo łatwo skolonizować. Słoiki lub pojemniki z tym podłożem są sterylizowane, a następnie zaszczepiane zarodnikami cubensis. Jeśli wszystko przebiega prawidłowo, tzw. „ciastka” stopniowo zostają całkowicie porośnięte przez grzybnię. Gdy są już w pełni (lub niemal w pełni) skolonizowane, można je wyciągnąć i przejść do etapu „owocnikowania” — wtedy zaczynają wyrastać z nich grzybki halucynki.

PF tek — najważniejsze kwestie

Zanim przejdziesz do etapu inokulacji i właściwej uprawy, warto poznać kilka podstawowych zasad.

Pojemniki

Do momentu pełnej kolonizacji ciastka niemal cały czas pozostają w jakiegoś rodzaju pojemniku. Zarówno podłoże, jak i sam pojemnik są sterylizowane przed inokulacją. Dzięki temu zarodniki i wyrastająca z nich grzybnia powinny być jedynymi żywymi organizmami w środku, co maksymalnie zwiększa szansę powodzenia. Jeśli dostaną się tam inne grzyby lub bakterie, mogą łatwo prześcignąć grzybnię cubensis i skończysz z pojemnikiem pleśni.

Pojemnik na ciastka musi wytrzymać autoklawowanie (gotowanie pod ciśnieniem) i być całkowicie szczelny, a jednocześnie umożliwiać wymianę powietrza. Tradycyjnie hodowcy używali słoików z metalowymi zakrętkami. Można je szczelnie zamknąć, a w zakrętkach da się wykonać małe otwory, które następnie przykrywa się taśmą Micropore. Taka bariera blokuje zarodniki i bakterie, ale nadal pozwala na wymianę gazów.

Słoiki wciąż się sprawdzają, jednak my polecamy polipropylenowe (PP) pojemniki filtrujące. To plastikowe pudełka z filtrami w pokrywce, które umożliwiają wymianę powietrza. Są całkowicie szczelne i nadają się do autoklawowania.

Pole filtrowania

(245)

(245)

Pole filtrowania

Zobacz produkt

Wybierając pojemnik, zwróć też uwagę na jego kształt: dno powinno być nieco węższe niż górna część. Dzięki temu, gdy ciastko będzie już w pełni skolonizowane i przyjdzie czas na owocnikowanie, z łatwością wysuniesz je z formy bez uszkodzeń. Dodatkowo kolonizacja przebiega sprawniej w mniejszych pojemnikach (250–500 ml). Przy większych objętościach proces może trwać bardzo długo, a nawet zatrzymać się, zanim grzybnia skolonizuje całe podłoże.

Autoklawowanie (gotowanie pod ciśnieniem)

Ta metoda wykorzystuje autoklaw. Choć nie jest on absolutnie niezbędny (jednym z powodów popularności PF tek jest właśnie to, że technicznie nie wymaga jego użycia), to jeśli masz dostęp do szybkowaru, znacząco zwiększysz swoje szanse na powodzenie całego przedsięwzięcia.

Każdy szybkowar działa nieco inaczej, dlatego poniższe wskazówki trzeba połączyć z instrukcją obsługi konkretnego modelu. Ogólna zasada działania wszystkich urządzeń tego typu jest jednak bardzo podobna.

Strzykawki ze sporami / ciekłe kultury

Zanim rozpoczniesz pracę metodą PF tek, przygotuj swoją strzykawkę z zarodnikami lub kulturę płynną. Jeśli kupiłeś gotowe produkty, nie będzie z tym żadnego problemu. Jeśli samodzielnie przygotowujesz strzykawkę z zarodnikami albo kulturę płynną, upewnij się, że cały ten proces został w pełni zakończony, zanim przejdziesz dalej.

Czystość

Będziemy to powtarzać do znudzenia: przy uprawie grzybków halucynków higiena jest absolutnie kluczowa. Za każdym razem, gdy dotykasz czegokolwiek, co będzie miało kontakt z ciastkami, dokładnie wysprzątaj miejsce i zadbaj o swoją czystość! Nie idź na skróty i nie licz, że „jakoś to będzie”, bo bardzo możliwe, że później słono za to zapłacisz.

Inne grzyby i bakterie potrafią rozwijać się znacznie szybciej niż grzybnia i łatwo ją zagłuszają. Dlatego, żeby Twoje grzyby mogły spokojnie rosnąć, potrzebują możliwie sterylnego, wolnego od zanieczyszczeń otoczenia.

Wymagania metody PF tek

W kolejnych częściach dokładnie omówimy, czego potrzebujesz na każdym etapie pracy z metodą PF Tek. Podane proporcje wystarczą na przygotowanie 8 „ciastek”. Jeśli chcesz uzyskać inną liczbę, po prostu zachowaj te same proporcje i przelicz ilości.

W dalszej części artykułu zakładamy, że używasz pojemników z filtrem, ale jeśli pracujesz ze słoikami, opisane wskazówki pozostają w pełni aktualne.

Przygotowanie

• 8 × 280 ml filter boxes
• 1200 ml (8 × 150 ml) wermikulitu + trochę więcej, aby wypełnić po brzegi
• 340 ml (8 × 42,5 ml) mąki z brązowego ryżu
• Świeża woda
• Miska o pojemności co najmniej 3 litrów do wymieszania wermikulitu z mąką ryżową
• Spore syringe lub strzykawka z kulturą płynną (obie opcje działają; kultura płynna jest szybsza)
• Kawałki folii aluminiowej (12,5 × 12,5 cm), po jednym na każdy "cake"
• Gwóźdź do robienia otworów w pokrywkach pudełek filtrujących
• Palnik gazowy/opalarka z blokadą płomienia
• Rękawiczki lateksowe/rękawiczki nitrylowe
• Mouth mask
• Disinfection gel/alkohol
• Marker do zapisywania daty i gatunku
• Micropore tape
• Gumki recepturki

Strzykawka z zarodnikami Mondo Psilocybe cubensis B+

(134)

(134)

Strzykawka z zarodnikami Mondo Psilocybe cubensis B+

Zobacz produkt

Sterylizacja

• Szybkowar

Namaczanie i obtaczanie (dunk & roll)

• Pojemnik do moczenia (dunkowania)
• (Wysterylizowany) wermikulit
• Blacha do pieczenia
• Rękawiczki lateksowe/nitrylowe
• Żel do dezynfekcji
• Butelka ze spryskiwaczem z wodą
• (Opcjonalnie) obciążnik do dociążania bloków; blacha do pieczenia do sterylizacji wermikulitu

Owocnikowanie

• Komora owocnikowania typu shotgun (duże plastikowe pudełko z pokrywką i otworami w ściankach, czyli tzw. SGFC)
• Perlit (tyle, aby uzyskać warstwę o grubości 10–12 cm na dnie SGFC)
• Butelka z rozpylaczem
• Kawałki folii aluminiowej w kwadratach/okręgach lub inny materiał, który oddzieli „ciasta” od warstwy perlitu

Jak uprawiać grzyby metodą PF tek: krok po kroku

Kiedy masz już pod ręką cały potrzebny sprzęt, możesz śmiało zaczynać swoją przygodę z uprawą grzybów!

Przygotowanie

1. Wsyp całą przeznaczoną na wszystkie pojemniki ilość wermikulitu do miski.

2. Zalej wermikulit wodą, żeby go równomiernie zwilżyć. Uważaj, żeby nie wlać jej zbyt dużo – zbyt mokry materiał utrudni późniejszy wzrost grzybni. Wody jest dość, gdy przy przechyleniu miski na bok wypływa tylko niewielka ilość.

3. Dodaj mąkę z brązowego ryżu i wymieszaj całość łyżką, aby równomiernie rozprowadzić ją w podłożu. Upewnij się, że cały wermikulit jest dobrze pokryty mąką ryżową.

4. Napełnij pojemniki luźno, do około 1 cm poniżej krawędzi. To ważne, by nie ugniatać podłoża – musi pozostać napowietrzone, ponieważ ułatwia to rozwój grzybni. Usuń wszelkie resztki podłoża z samej krawędzi pojemnika, bo mogą później stać się źródłem kontaminacji.

5. Górny 1 cm pojemnika wypełnij suchym wermikulitem. Ten suchy „korek” działa jak filtr, który utrudnia innym mikroorganizmom dotarcie do pożywki i jej zakażenie. Suchy wermikulit bez dodatku mąki ryżowej jest obojętny i nie sprzyja rozwojowi pleśni ani bakterii.

6. Załóż pokrywkę na pojemnik z filtrem i przebij ją gwoździem w czterech punktach przy jej krawędzi. W tych miejscach podczas inokulacji wprowadzisz igłę strzykawki. Otwory możesz zabezpieczyć taśmą mikroporową później, ale najwygodniej zrobić to od razu. Gotowanie pod ciśnieniem i tak wysterylizuje zawartość pojemników, nawet z nałożoną taśmą.

7. Odetnij kwadrat folii aluminiowej (ok. 12,5 × 12,5 cm) i zagnij go na pokrywce. Zabezpiecz całość gumkami recepturkami, aby folia ściśle przylegała. Ta dodatkowa warstwa będzie ochroną pojemników po wyjęciu ich z szybkowaru.

Sterylizacja

8. Wlej do szybkowaru cienką warstwę wody. Najlepiej użyć jej możliwie jak najmniej, aby zminimalizować ryzyko dostania się wody do pojemników i zmiany wilgotności podłoża. Minimalna ilość wody zależy od modelu, ale zazwyczaj wystarczy kilka centymetrów powyżej dna. Jeśli to możliwe, użyj kratki lub wkładki, aby unieść pojemniki nad dnem szybkowaru. Gdy pudełka filtracyjne lub słoiki mają bezpośredni kontakt z dnem, mogą się odkształcić lub pęknąć.

9. Załóż pokrywę i postaw szybkowar na kuchence. Podgrzewaj go stopniowo, szczególnie jeśli nie używasz kratki. Nie zakładaj jeszcze regulatora ciśnienia. Zamiast tego przez około 10 minut odpowietrzaj szybkowar, aby para wypchnęła całe powietrze ze środka. Dopiero po całkowitym usunięciu powietrza z szybkowaru można uzyskać optymalne warunki sterylizacji.

10. Po 10 minutach odpowietrzania załóż regulator na zawór pary. Powoli zwiększaj ciśnienie, aż osiągnie 15 PSI.

11. Po osiągnięciu 15 PSI sterylizuj pojemniki przez 45 minut. Upewnij się, że w trakcie całego procesu ciśnienie nie spada poniżej 15 PSI.

12. Po 45 minutach wyłącz kuchenkę i pozostaw szybkowar do całkowitego wystygnięcia przez co najmniej 5 godzin. W praktyce najwygodniej jest zostawić go do ostygnięcia na całą noc.

Inokulacja

13. Gdy szybkowar całkowicie ostygnie i będzie bezpieczny w dotyku, ostrożnie wyjmij pojemniki. Odstaw je na czystą powierzchnię. Przygotuj palnik gazowy lub lampę lutowniczą z blokadą płomienia oraz strzykawkę ze sporami lub strzykawkę z płynną kulturą. Energicznie wstrząśnij strzykawką, aby rozbić skupiska zarodników/zarodników grzybni. Żeby móc nią dobrze wstrząsać, w środku musi znajdować się odrobina jałowego powietrza. Jeśli go brakuje, możesz je zassać, trzymając igłę w płomieniu podczas nabierania powietrza.

Uwaga: przed inokulacją zarodniki powinny przebywać w wodzie co najmniej 24 godziny, w przeciwnym razie mogą być jeszcze nieaktywne.

14. Poluzuj wierzchnią warstwę folii aluminiowej, aby można ją było łatwo zdjąć podczas inokulacji.

15. Zdejmij osłonkę z igły strzykawki i wysterylizuj igłę w płomieniu, aż rozżarzy się do czerwoności. Odczekaj kilka sekund, aby ostygła.

16. Zdejmij górną warstwę folii aluminiowej z pojemnika i odłóż ją na bok, odwracając do góry nogami.

17. Wprowadź igłę na głębokość ok. 2,5cm przez otwory (oraz przez taśmę mikroporową, jeśli jej używasz) i wstrzyknij niewielką ilość roztworu przy ściance pojemnika. Każdy pojemnik inokuluj przez wszystkie cztery otwory. Na jeden pojemnik użyj około 1ml roztworu ze sporami lub płynną kulturą.

18. Jeśli korzystasz z taśmy mikroporowej, możesz teraz zakleić nią otwory. Następnie ponownie nałóż warstwę folii aluminiowej na wierzch.

19. Zapisz na pojemniku datę inokulacji oraz nazwę szczepu markerem.

20. Powtórz cały proces dla każdego pojemnika. Po zaszczepieniu danego pojemnika ponownie wysterylizuj igłę, aby zapobiec krzyżowej kontaminacji. Pamiętaj też, by każdorazowo odkazić igłę, jeśli dotkniesz czegokolwiek innego niż filtr/pojemnik lub podłoże.

Inkubacja

21. Inkubuj zaszczepione pojemniki w temperaturze 21–27°C. Możesz wykorzystać do tego ciepłe miejsce w domu lub inkubator. Utrzymuj możliwie stałą temperaturę, aby ograniczyć skraplanie pary wodnej i rozwój bakterii w pojemnikach.

Wyjęcie z pojemnika / dunk and roll

22. Gdy ciastka są w pełni skolonizowane, można je „urodzić” – czyli delikatnie wysunąć z pojemników i przenieść do komory owocnikowania.

23. Aby później zwiększyć plon, trzeba uzupełnić utraconą wodę. Robi się to poprzez zanurzenie (dunkowanie) ciastek na 12–24 godziny w zimnej wodzie. Napełnij pojemnik świeżą wodą (jeśli nie masz pewności co do jej jakości, wcześniej ją przegotuj) i w razie potrzeby obciąż ciastka, ponieważ będą wypływać na powierzchnię. Żeby woda pozostała chłodna, możesz wstawić pojemnik z ciastkami do lodówki. Zachowaj ostrożność, jeśli lodówka jest mocno zabrudzona – może to zwiększać ryzyko kontaminacji.

24. Po zakończeniu moczenia opłucz ciastka pod bieżącą wodą i obtocz je w wermikulicie. Jeśli nie masz pewności, czy Twój wermikulit jest sterylny, możesz wysterylizować go w piekarniku przez 1 godzinę w temperaturze 180°C, żeby wyeliminować potencjalne zanieczyszczenia. Pokrycie ciastek warstwą wermikulitu zwiększa ich zdolność do zatrzymywania wody.

25. Ułóż ciastka w komorze owocnikowania na kawałkach folii aluminiowej, a po godzinie dokładnie je spryskaj. Dzięki temu cały wermikulit zostanie równomiernie nawilżony.

Owocnikowanie

26. Umieść “ciasta” w komorze owocnikowania i kilka razy dziennie je zraszaj. Możesz też użyć pokrywki komory, aby wachlowaniem wprowadzać świeże powietrze i usuwać stare – to sprzyja wzrostowi grzybów. Gdy tylko grzyby zaczną się pojawiać, staraj się nie spryskiwać bezpośrednio ani ciast, ani samych owocników.

Czas na zbiory

Najlepiej zbierać grzybki halucynki tuż przed tym, jak pękną im osłonki. Osłonki to błonki znajdujące się na spodzie kapeluszy, a gdy pękną, grzyby uwalniają zarodniki. Jeśli zarodniki opadną na ciasta, grzybnia przestanie wytwarzać kolejne owocniki, ponieważ jej „zadanie reprodukcyjne” będzie już spełnione.

Moment pęknięcia osłonek można przewidzieć – jak to zrobić, wyjaśniamy w osobnym artykule.

Dunk, obtocz i owocuj ponownie

Bloki z grzybnią są w stanie wydać wiele rzutów (rzut to pojedyncza „tura” owocników). Po zebraniu pierwszej partii możesz ponownie przeprowadzić proces namaczania (kroki 22–25). Co więcej, przy uprawie grzybków halucynków pierwszy rzut rzadko bywa największy, więc to właśnie poprawne wykonanie tego etapu pozwala uzyskać naprawdę obfite plony.

Mimo że na tym etapie ryzyko kontaminacji jest mniejsze, wciąż realnie istnieje, dlatego nie odpuszczaj sobie i dalej dbaj o sterylność całego procesu!

PF tek: Wyhoduj grzybki swoich marzeń

PF tek do uprawy grzybków halucynków nie jest całkiem bezproblemowy, ale pozostaje najprostszą metodą dla osób, które chcą prowadzić uprawę od samych zarodników. Bywa wymagający, jednak każdy, kto podejdzie do tego z zaangażowaniem, jest w stanie go opanować – kluczem jest ostrożność.

Zanim zaczniesz, dokładnie zapoznaj się z całym procesem. Łatwiej będzie wykonać wszystkie kroki poprawnie, jeśli zrozumiesz, po co się je wykonuje i jaką rolę odegrają na późniejszych etapach. I jeszcze raz: utrzymuj maksymalną czystość! Zanieczyszczenia to największy wróg uprawy grzybków halucynków – mogą pojawić się w każdej chwili, nawet pod sam koniec cyklu. Nie ryzykuj wyrzucenia miesięcy pracy tylko dlatego, że nie umyłeś dokładnie rąk.